Hiện Liên minh châu Âu (EU) đang nằm trong top 5 thị trường xuất khẩu lớn nhất của thủy sản Việt Nam. Để đạt được kết trên, trong gần 6 năm qua, nước ta đã phải nỗ lực thực hiện các khuyến nghị về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (khai thác IUU) của Ủy ban châu Âu (EC) khi tổ chức này đưa ra cảnh báo "thẻ vàng" về khai thác IUU đối với Việt Nam (23/10/2017). Đến nay, EC đã rút 9 khuyến nghị xuống còn 4. Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) ước tính, nếu bị phạt "thẻ đỏ", Việt Nam sẽ bị cấm xuất khẩu hải sản khai thác sang EU với tổng giá trị gần 500 triệu USD/năm. Bên cạnh đó, một số quốc gia khác như Mỹ cũng có những quy định tương tự về chống IUU.

Để gỡ “thẻ vàng”, Chính phủ đã có nhiều cuộc họp và văn bản chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương. Mới đây nhất, ngày 4/10/2023, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang ký Công điện số 916/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tập trung thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp cấp bách, trọng tâm chống khai thác IUU và chuẩn bị đón và làm việc với Đoàn Thanh tra của EC.

Công điện nhấn mạnh yêu cầu không lơ là, chủ quan, không dung túng, kiên quyết xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vì lợi ích riêng cố tình thực hiện hành vi trái phép. Trong đó, Bộ Tài chính được giao nhiệm vụ chỉ đạo Tổng cục Hải quan phối hợp với một số bộ, ngành trong trao đổi thông tin, cung cấp hồ sơ liên quan trong việc thực hiện quy định của Hiệp định về Biện pháp các quốc gia có cảng (Hiệp định PSMA) và kiểm soát nguyên liệu thủy sản khai thác nhập khẩu bằng tàu container.

Theo kế hoạch, việc kiểm tra hoạt động thu mua nguyên liệu và chế biến, xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam là một trong 4 nội dung được EC chỉ định kiểm tra lần này. Theo các chuyên gia, đây là đợt “sát hạch” quan trọng cho các doanh nghiệp Việt Nam, đòi hỏi các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu thủy sản phải luôn nỗ lực để có nguồn nguyên liệu rõ ràng, hồ sơ chứng minh nguồn gốc đầy đủ khi xuất khẩu.

Dù gặp nhiều khó khăn trong thu mua hải sản nguyên liệu có truy xuất nguồn gốc nhưng các doanh nghiệp bắt buộc phải thực hiện vì đây không chỉ là uy tín của riêng doanh nghiệp mà còn là uy tín của cả quốc gia, nhất là trong bối cảnh nhiều cạnh tranh và đầy rẫy khó khăn như hiện nay.