Hoạt động nghiệp vụ tại ngân hàng Maritimebank. Ảnh: HỮU LINH

Từ năm 2010, Tổng cục Hải quan đã triển khai Dự án phối hợp thu ngân sách, bảo lãnh thuế bằng phương thức điện tử với các ngân hàng thương mại nhằm nâng cao hiệu quả quản lý NSNN, tăng cường thanh toán không dùng tiền mặt, tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng thực hiện nghĩa vụ nộp ngân sách được tiếp cận hình thức thu mới, đồng thời vẫn tuân thủ các quy định pháp luật.

Qua gần 5 năm triển khai cho thấy, lợi ích lớn nhất đó là giúp DN giảm bớt thời gian, chi phí giấy tờ trong việc thực hiện thông quan hàng hoá XNK. Nhờ đó, việc thông quan hàng hoá cũng được nhanh chóng và thuận lợi hơn. Ngay sau khi khách hàng nộp thuế XNK, thông tin nộp thuế sẽ truyền sang Kho bạc Nhà nước để hạch toán thuế, đồng thời truyền sang cơ quan Hải quan để thông quan hàng hóa. Như vậy, không những giảm bớt thời gian, công sức cho việc nộp thuế, mà còn giảm thời gian lưu kho bãi, giải phóng hàng hóa nhanh chóng, giảm thiểu tối đa chi phí phát sinh ngoài ý muốn.

Chương trình phối hợp thu NSNN qua ngân hàng đã cho thấy những thế mạnh vượt trội như đa dạng hóa các hình thức nộp thuế, giúp người nộp thực hiện nghĩa vụ nhanh chóng, thuận tiện hơn. Với ưu điểm là dữ liệu nộp thuế của khách hàng được kết nối trực tiếp với hệ thống thông tin liên ngành của Bộ Tài chính, Kho bạc Nhà nước, Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan, ngân hàng có thể truy vấn thông tin về số thuế/tờ khai hải quan của khách hàng được chuẩn xác. Từ đó, ngân hàng thu thuế và hạch toán thông tin nộp thuế của DN đến các cơ quan liên ngành một cách chính xác, kịp thời và nhanh chóng. Riêng đối với các khoản thuế phải nộp định kỳ, DN chỉ cần ký hợp đồng sử dụng dịch vụ thu thuế tự động là có thể yên tâm về nộp thuế đầy đủ, đúng hạn.

Không dừng lại ở đó, để tăng cường cải cách, đơn giản thủ tục hành chính tạo thuận lợi cho người nộp thuế, cuối tháng 10-2014 Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 126/2014/TT-BTC quy định một số thủ tục về kê khai, thu nộp thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt và các khoản thu khác đối với hàng hóa XK, NK; trong đó đã quy định về điều kiện và hồ sơ, thủ tục đối với tổ chức tín dụng được tham gia phối hợp thu NSNN với cơ quan Hải quan… Đây được xem là cơ sở pháp lý để công tác phối hợp thu NSNN được “phủ sóng” đến tất cả các ngân hàng thương mại cổ phần.

Thông tư 126 cho phép cơ quan Hải quan chấp nhận ngay thông tin nộp tiền, trích tiền từ tài khoản của người nộp thuế tại các tổ chức tín dụng phối hợp thu và thông tin do Kho bạc Nhà nước truyền trên Cổng thông tin để thông quan, hạch toán trừ nợ cho người nộp thuế. Đây cũng là cơ hội để các cơ quan quản lý Nhà nước áp dụng hiện đại hóa thu nộp NSNN, cải cách thủ tục hành chính, giảm chi phí, nguồn nhân lực trong đối chiếu số liệu, đảm bảo tính thống nhất của thông tin, chứng từ.

Theo quy định tại Thông tư 126, người nộp thuế được lựa chọn nộp tiền thuế bằng chuyển khoản hoặc bằng tiền mặt. Thông tư cũng quy định rõ tần suất trao đổi thông tin giữa cơ quan Hải quan với Kho bạc Nhà nước. Thay vì Kho bạc Nhà nước thực hiện chuyển thông tin nộp thuế với tần suất 1 giờ/lần cho cơ quan Hải quan, Thông tư 126 quy định tần suất này sẽ là 15 phút/lần để hạch toán số thu vào NSNN và thanh khoản nợ thuế cho DN.

Với những quy định mới này, việc nộp thuế của DN sẽ được cơ quan Hải quan cập nhật nhanh, thường xuyên và chính xác hơn. Quy định cũng sẽ hạn chế tối đa việc treo nợ thuế của người nộp thuế, giúp DN thông quan nhanh lô hàng, góp phần giảm thời gian thông quan, giảm được chi phí phát sinh cho DN.

DN chỉ cần sử dụng 1 giấy nộp tiền nộp cho nhiều tờ khai. Bên cạnh đó, việc khai trên chứng từ nộp tiền, DN cũng chỉ cần khai chính xác các tiêu chí: Mã số thuế; số và ngày tờ khai; mã và tên cơ quan Hải quan; mã và tên Kho bạc Nhà nước; nội dung các khoản nộp ngân sách; số tiền (bỏ các thông tin về chương, loại hình, mục lục NSNN). Cơ quan Hải quan chấp nhận ngay thông tin nộp tiền, trích tiền từ tài khoản của người nộp thuế tại các tổ chức tín dụng phối hợp thu và thông tin do Kho bạc Nhà nước truyền trên Cổng thông tin để thông quan, hạch toán trừ nợ cho người nộp thuế.

Chính những quy định ”mở” như trên đã góp phần đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thời gian và chi phí cho Hải quan và DN. Thời gian nộp thuế XNK trước đây là khoảng 30 phút nay giảm còn khoảng 5-7 phút. DN có thể nộp tiền tại nhiều điểm khác nhau, trong và ngoài giờ hành chính, nộp vào ngày nghỉ, sử dụng các dịch vụ thanh toán hiện đại (qua internet, ATM, thư bảo lãnh…) rất thuận tiện.

Theo ghi nhận của hệ thống, những vướng mắc cũng giảm đi đáng kể. Tình trạng treo nợ thuế không còn xảy ra nhiều. Đồng thời, quy định trao đổi thông tin online đã hạn chế được bức xúc về chậm luân chuyển thông tin giữa Kho bạc và Hải quan, giảm việc DN phải xuất trình giấy nộp tiền để được giải phóng hàng.

Đối với cơ quan Hải quan, quy định tại Thông tư 126 đã giúp giảm công tác đối chiếu chứng từ thủ công; tăng tốc độ xử lý thông tin; hạch toán thanh khoản nợ thuế; cập nhật thông tin thường xuyên về thuế, lệ phí, bảo lãnh thuế của các DN từ các địa phương trên cả nước; thực hiện việc xét ân hạn thuế; giải tỏa cưỡng chế và thông quan hàng hóa nhanh chóng, chính xác. Thông qua đó nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính, làm tăng mức độ hài lòng của cộng đồng DN đối với cơ quan Hải quan.

Có thể nói, công tác phối hợp thu NSNN với các ngân hàng thương mại, cùng những quy định thuận lợi mà chặt chẽ tại Thông tư 126 chính là một bước tiến mạnh mẽ trong cải cách hành chính, mang tính đột phá của công tác thu NSNN trên nền tảng công nghệ thông tin theo nguyên tắc thuận tiện, chính xác, kịp thời và hiện đại, phù hợp với thông lệ quốc tế. Qua đó, quản lý chặt chẽ, huy động kịp thời và hiệu quả các nguồn lực tài chính phục vụ phát triển kinh tế - xã hội; góp phần hiện đại hóa công tác quản lý tài chính - ngân sách và xây dựng Chính phủ điện tử; nâng cao trách nhiệm của các cơ quan tài chính; ý thức của người dân trong thực hiện đề án thanh toán không sử dụng tiền mặt.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, tính đến thời điểm 1-3-2015 mới có 17 trong tổng số 68 ngân hàng trên toàn quốc ký kết thỏa thuận phối hợp thu NSNN với Tổng cục Hải quan và khoảng 59% số thu NSNN được DN XNK nộp qua 17 ngân hàng thương mại này. 17 ngân hàng phối hợp thu với cơ quan Hải quan, gồm: BIDV, Vietinbank, MB, Vietcombank, Agribank, VIB, Teckcombank, Maritimebank; VPBank, HD Bank, MHB, Eximbank, OCB, ANZ, ABbank, Lienviet Postbank, PGbank.

Có thể hiểu, một phần do các DN XNK chưa hiểu rõ được lợi ích khi nộp thuế qua các ngân hàng thương mại đã phối hợp thu với cơ quan Hải quan và những bất lợi khi thực hiện qua các ngân hàng thương mại chưa phối hợp thu với cơ quan Hải quan (chậm truyền thông tin nộp thuế, có thể bị cưỡng chế nhầm…). Quan trọng hơn nữa đó là việc tham gia phối hợp thu của các ngân hàng thương mại sẽ giúp các ngân hàng nâng cao được vị thế, uy tín của ngân hàng…

Vì vậy, để hỗ trợ tối đa cho các ngân hàng thương mại cổ phần tham gia phối hợp thu, Bộ Tài chính cho phép các ngân hàng thương mại cổ phần không có tài khoản của Kho bạc Nhà nước nhưng căn cứ vào các tiêu chí đánh giá tại Thông tư 126 để Tổng cục Hải quan và Tổng cục Thuế chủ động kiểm tra, lựa chọn và tổ chức cung cấp thông tin cho các ngân hàng thương mại cổ phần đủ điều kiện tham gia kết nối trao đổi thông tin thu NSNN.