Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Doãn Mậu Diệp.

Hiện nay, số người trong độ tuổi lao động bị thất nghiệp luôn khá cao. Xin Thứ trưởng cho biết chúng ta có biện pháp gì để hỗ trợ người lao động?

Quá trình hội nhập sẽ tác động đến vấn đề việc làm của người lao động, một bộ phận người lao động sẽ bị thất nghiệp, khó cạnh tranh trong sản xuất kinh doanh do người lao động không đáp ứng được yêu cầu.

Đứng trước hệ quả này, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội sẽ đẩy mạnh sự hợp tác, phối hợp liên ngành gồm Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Lao động – Thương binh và Xã hội, cùng sự phối hợp của tổ chức đoàn thể nhằm khuyến khích, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho người lao động để người lao động đáp ứng yêu cầu công việc.

Bên cạnh việc tăng cường chỉ đạo, hỗ trợ các trung tâm dịch vụ việc làm trong việc tổ chức các hoạt động của sàn giao dịch, cung cấp thông tin thị trường lao động để tư vấn, giới thiệu việc làm nhằm hỗ trợ người thất nghiệp có nhu cầu hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm sớm tìm được việc làm mới, Bộ cũng sẽ tổ chức thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ học nghề, thông tin thị trường lao động, tư vấn và giới thiệu việc làm cho người thất nghiệp.

Việc tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền về chính sách bảo hiểm thất nghiệp với nhiều hình thức đa dạng, phong phú và phù hợp cũng sẽ được triển khai.

Đặc biệt là tập trung tuyên truyền ý nghĩa, tầm quan trọng của chính sách và quyền lợi của người lao động khi tham gia bảo hiểm thất nghiệp như: được hỗ trợ học nghề, tư vấn giới thiệu việc làm miễn phí; duy trì việc làm, được bù đắp một phần thu nhập khi bị mất việc làm;… từ đó nâng cao nhận thức của người lao động để họ tích cực tham gia bảo hiểm thất nghiệp cũng như chủ động đến trung tâm dịch vụ việc làm để được hỗ trợ khi có nhu cầu học nghề và việc làm.

Về vấn đề bảo hiểm thất nghiệp, theo ông những khó khăn lớn nhất khi triển khai thực hiện bảo hiểm thất nghiệp là gì?

Khó khăn lớn nhất trong việc thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp hiện nay là nhận thức của một số người lao động, người sử dụng lao động về chính sách bảo hiểm thất nghiệp còn hạn chế, nhiều người chưa hiểu rõ quyền và trách nhiệm của mình trong việc tham gia và hưởng bảo hiểm thất nghiệp. Ví dụ: người lao động không trung thực khi khai báo tình trạng việc làm; các doanh nghiệp phần lớn chưa thực hiện thông báo định kỳ về tình hình biến động lao động theo quy định nên không cập nhật được số liệu về tình hình lao động tại địa phương.

Một khó khăn nữa đó là tình trạng nợ đọng bảo hiểm thất nghiệp. Hiện một số doanh nghiệp còn gặp khó khăn về kinh tế nên xảy ra tình trạng chậm đóng và nợ đọng bảo hiểm thất nghiệp. Nếu như năm 2011 số nợ đọng bảo hiểm thất nghiệp là 172 tỷ đồng thì đến năm 2015 số nợ đóng bảo hiểm thất nghiệp là 311,034 tỷ đồng. Do đó, người lao động không chốt được sổ bảo hiểm xã hội gây ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của người lao động, ảnh hưởng đến công tác thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp.

Không ít người lao động chưa chủ động trong việc tìm kiếm việc làm hoặc học nghề mà chỉ quan tâm đến việc nộp hồ sơ để đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Về nhận thức của người lao động với chế độ bảo hiểm thất nghiệp. Có thể nói nhiều người lao động chỉ quan tâm đến tiền trợ cấp thất nghiệp mà quên mất mình còn quyền được giới thiệu việc làm và học nghề miễn phí mà đây mới được xem là giá trị cốt lõi của chính sách bảo hiểm thất nghiệp. Vậy theo ông thực tế này như thế nào và cần có biện pháp gì để nâng cao nhận thức?

Đa số lao động thất nghiệp là lao động phổ thông, đời sống khó khăn không có nguồn dự trữ hoặc hỗ trợ khác nên khi bị mất việc người lao động chỉ quan tâm đến việc hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Vì vậy, tâm lý chung là dành thời gian kiếm sống và tìm các công việc khác để duy trì cuộc sống rồi mới tính đến việc học nghề. Mặt khác, một số công ty ở các khu công nghiệp khi tuyển dụng chủ yếu là tuyển lao động phổ thông nên người lao động có thể kiếm được việc làm mới ngay sau khi mất việc mà không cần học nghề khác;

Một lý do khác, tỷ lệ lao động qua đào tạo của Việt Nam cao (trên 55% lực lượng lao động) do đó đa số người thất nghiệp đã được đào tạo nghề nên không có nhu cầu học nghề.

Cũng phải thừa nhận rằng, người lao động ít có cơ hội lựa chọn nghề vì cơ sở dạy nghề chưa phong phú, trang thiết bị dạy nghề lạc hậu, chưa được hỗ trợ tiền ăn, đi lại trong thời gian học nghề.

Vậy cần phải có những biện pháp khắc phục như thế nào?

Trong thời gian tới, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội sẽ phối hợp với các cơ quan có liên quan để đẩy mạnh hơn nữa công tác thông tin, tuyên truyền về bảo hiểm thất nghiệp tới từng người lao động, người sử dụng lao động với nhiều hình thức phong phú và phù hợp cho từng đối tượng như phát hành các ấn phẩm về bảo hiểm thất nghiệp.

Ngoài ra, tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra. Tổ chức thanh tra pháp luật lao động trong đó có lồng ghép nội dung về bảo hiểm thất nghiệp hoặc thanh tra chuyên đề thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp nhằm phát hiện những vướng mắc, những vi phạm hay trục lợi bảo hiểm thất nghiệp kịp thời xử lý và tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động khi tham gia và thụ hưởng chế độ bảo hiểm thất nghiệp.

Xin cảm ơn Thứ trưởng!