Hoạt động nghiệp vụ tại Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị, Cục Hải quan Lạng Sơn. Ảnh: Q.H

Trước những nhu cầu phát triển nội tại của ngành Hải quan và để hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao; trong bối cảnh việc hiện thực hóa những cam kết của Chính phủ đối với cộng đồng DN và các đối tác thương mại, đầu tư đang ngày càng trở nên cấp thiết; trên cơ sở mối quan hệ hợp tác ở tầm đối tác chiến lược đã được Chính phủ Nhật Bản và Việt Nam khẳng định, ngày 18-6-2012, Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định phê duyệt Văn kiện Dự án "Xây dựng, triển khai Hải quan điện tử và thực hiện cơ chế Hải quan một cửa phục vụ hiện đại hóa Hải quan tại Việt Nam" (viết tắt là “Dự án VNACCS/VCIS”) do Chính phủ Nhật Bản tài trợ. Theo kế hoạch, VNACCS/VCIS được triển khai chính thức từ ngày 1-4-2014.

Nhằm đảm bảo việc triển khai chính thức Hệ thống, việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật để tạo cơ sở pháp lí liên quan đến VNACCS/VCIS là hết sức cần thiết. Tổng cục Hải quan đã báo cáo Bộ Tài chính, Chính phủ để trình Quốc hội sửa đổi Luật Hải quan (dự kiến có hiệu lực vào 1-1-2015).

Trong thời gian từ tháng 4-2014 đến tháng 1-2015 cần có cơ sở pháp lí triển khai Hệ thống VNACCS/VCIS. Qua rà soát các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, để xây dựng cơ sở pháp lí cho việc đưa vào vận hành Hệ thống VNACCS/VCIS, Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) nhận thấy cần gấp rút ban hành Thông tư trên cơ sở nền tảng pháp lí là Nghị định 87/2012/NĐ-CP ngày 23-10-2012 của Chính phủ quy định một số Điều của Luật Hải quan về thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa XNK thương mại.

Việc xây dựng cơ sở pháp lí cho việc triển khai VNACCS/VCIS không chỉ khắc phục, tháo gỡ các vướng mắc, bất cập từ thực tế trong thực hiện TTHQĐT theo quy định trong Thông tư 196/2012/TT-BTC mà còn đáp ứng yêu cầu Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2020. Thông tư 22/2014/TT-BTC là cơ sở pháp lí triển khai hệ thống VNACCS/VCIS trong thời gian tới và thay thế Thông tư 196/2012/TT-BTC ngày 15-11-2012 của Bộ Tài chính quy định về thủ tục hải quan điện tử đối với hàng hóa XNK thương mại.

Tăng thêm lợi ích cho DN

Theo Tổng cục Hải quan, khi TTHQĐT được chính thức thực hiện, số lượng DN tham gia tăng lên nhanh chóng (số liệu cập nhật đến giữa tháng 2-2014 của Tổng cục Hải quan có hơn 98% DN XNK thực hiện TTHQĐT). Vì vậy, lợi ích TTHQĐT mang lại cho DN được khẳng định và lan tỏa trong cộng đồng DN, tăng tính hiệu quả, minh bạch.

Thời gian tới, việc thực hiện TTHQĐT trên Hệ thống VNACCS/VCIS sẽ còn mở ra nhiều thuận lợi hơn nữa cho cộng đồng DN như: Tạo môi trường cạnh tranh công bằng cho tất cả các DN đang hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam. Các lợi ích cụ thể như tiết kiệm chi phí và thời gian, không phải xuất trình tờ khai hải quan điện tử in trong quá trình làm thủ tục hải quan, nâng cao hiệu quả quản lí của DN, nâng cao tính cạnh tranh…

Đảm bảo căn cứ pháp lí

Sự ra đời của Thông tư 22 đáp ứng nhu cầu phát triển thực tế của hoạt động XNK và đảm bảo các quy định của pháp luật liên quan. Theo Tổng cục Hải quan, Thông tư 22/2014/TT-BTC đươc xây dựng dựa trên căn cứ của Luật Hải quan, Luật Giao dịch điện tử, Nghị định 87/2012/NĐ-CP, Nghị định 26/2007/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành về chữ kí số và dịch vụ chứng thực chữ kí số và Nghị định 106/2011/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 26/2007/NĐ-CP, Nghị định 27/2007/NĐ-CP quy định về giao dịch điện tử trong hoạt động tài chính…

Thông tư 22/2014/TT-BTC chỉ quy định những nội dung đảm bảo cho việc thực hiện TTHQĐT trên Hệ thống VNACCS/VCIS được vận hành, thay thế Thông tư 196/2012/TT-BTC. Các nội dung khác (về chính sách,…) được quy định tại các văn bản cấp tương đương nhưng có thể áp dụng chung cho cả TTHQĐT (không trái với quy định tại Thông tư này) và thủ tục hải quan truyền thống mà không ảnh hưởng đến việc thực hiện TTHQĐT trên Hệ thống VNACCS/VCIS không quy định tại Thông tư này.

T.Bình

(Bài 2: Giảm giấy tờ, thủ tục)