Gần đây, bên cạnh Dự thảo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN-12607:2019, Thông tư 02 mà Bộ NN&PTNT vừa ban hành về danh mục sản phẩm thức ăn chăn nuôi theo tập quán và nguyên liệu đơn được phép lưu hành tại Việt Nam cũng nhận được không ít ý kiến trái chiều. Thông tư này áp dụng đối với tổ chức, cá nhân kinh doanh, sử dụng thức ăn chăn nuôi gia súc, gia cầm trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Đáng chú ý, trong “Danh mục sản phẩm thức ăn chăn nuôi theo tập quán được phép lưu hành”, có 18 loại sản phẩm thức ăn chăn nuôi được Bộ NN&PTNT cho phép lưu hành, song thiếu vắng các loại khá quen thuộc như rau củ (trừ khoai, sắn), bèo, thân chuối… Các chuyên gia cho rằng, thông tư bất hợp lý bởi đang áp dụng phương pháp quản lý “chọn cho”, nghĩa là người dân chỉ được làm những gì pháp luật cho phép.

Nói tới câu chuyện xây dựng văn bản quy phạm pháp luật chưa thực sự hợp lý, ngoài 2 ví dụ trong ngành nông nghiệp nêu trên, điển hình khác là trường hợp của 2 thông tư liên quan đến quản lý NK phế liệu của Bộ Tài nguyên và Môi trường. Trước tình trạng phế liệu NK tồn đọng tại các cảng biển tăng đột biến năm 2018, ngày 14/9/2018, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) đồng loạt ban hành hai thông tư liên quan đến quản lý phế liệu NK là Thông tư số 08/2018/TT-BTNMT và Thông tư số 09/2018/TT-BTNMT ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường đối với phế liệu NK làm nguyên liệu sản xuất. Tuy nhiên, chỉ sau vỏn vẹn khoảng 4 tháng có hiệu lực, xuất phát từ những bất cập do nội dung thông tư chồng chéo với quy định khác, Văn phòng Chính phủ đã có công văn yêu cầu “Bộ trưởng Bộ TN&MT ban hành Thông tư bãi bỏ những nội dung bất cập liên quan đến quy trình kiểm tra chất lượng phế liệu NK sử dụng làm nguyên liệu sản xuất tại Thông tư số 08/2018/TT-BTNMT và Thông tư số 09/2018/TT-BTNMT để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho DN”.

Việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật nhằm tăng hiệu quả, hiệu lực quản lý, đảm bảo cho một thị trường sản xuất, kinh doanh minh bạch, phù hợp là điều cần thiết. Tuy nhiên, từ vài ví dụ nêu trên có thể thấy, đang tồn tại không ít bất cập ở khâu dựng xây quy định, văn bản khi xa rời thực tiễn, thiếu vắng sự khảo sát, lấy ý kiến rộng rãi… Cũng phải nói thêm rằng, dựng xây bất cập mà vẫn có thể thông qua dễ dàng, thậm chí để đến mức văn bản “chết yểu”, lỗi còn cả ở khâu giám sát, thẩm định thiếu kỹ càng.

Chưa cần nói đến những cạnh tranh khốc liệt, những áp lực gia tăng trong hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, chỉ chừng ấy những yếu kém của cơ quan quản lý cũng đủ để làm cho các ngành hàng, DN cuồng quay trong khó khăn, thậm chí nói rộng ra là tạo sức nặng, sức ỳ cho cả nền kinh tế.