Khu vực máy soi container tại Hải quan Hải Phòng. Ảnh: HỮU LINH

Đầu tháng 11, có mặt tại Trung tâm máy soi container (Cục Hải quan Hải Phòng), chúng tôi chứng kiến nhiều xe hàng đang nối đuôi nhau để vào khu vực soi.

Lộ trình xe ra - vào trung tâm có thay đổi. Trước đây, khi các xe thuộc diện phải kiểm tra bằng máy soi từ cảng đến đường Nguyễn Bỉnh Khiêm sẽ rẽ trái và chạy thẳng vào khu vực soi. Sau khi được soi chiếu, kiểm tra xong sẽ vòng trở ra đường Nguyễn Bỉnh Khiêm. Hiện nay, có sự đảo chiều khi đường dành cho xe ra được dùng để bố trí các xe chờ soi chiếu, tuyến vào trước đây được dành cho các xe đã kiểm tra xong ra tuyến đường chính.

Lí giải điều này, Đội Kiểm tra máy soi container (Phòng Quản lí rủi ro, Cục Hải quan Hải Phòng) cho biết, thực hiện chỉ đạo của Tổng cục Hải quan và Hải quan Hải Phòng về nâng cao công suất, hiệu quả của hệ thống máy soi, nên số lượng container phải kiểm tra qua máy soi tại Hải Phòng tăng lên nhiều so với trước đây. Hiện nay, trung bình Trung tâm máy soi cố định soi chiếu khoảng 70 container/ngày.

Với số lượng hàng hóa, phương tiện phải soi chiếu tăng lên nên nếu bố trí luồng xe như trước dễ dẫn đến ách tắc giao thông ở khu vực máy soi, bởi chiều để bố trí xe vào soi chiếu chỉ xếp hàng được khoảng 10 xe. Trong khi đó ở luồng xe ra (đã kiểm tra xong) diện tích lớn hơn nhưng lại ít xe. Vì vậy, Đội đã đảo lại tuyến xe ra - vào khu vực soi chiếu. Nhờ đó khu vực xe dừng đỗ chờ soi chiếu có thể chứa được 30 xe.

Sự điều chỉnh trên có được hiệu quả nhất định nhưng vẫn chỉ mang tính chất tạm thời, vì thực tế khi có lượng hàng hóa cần soi chiều tăng đột biến hoặc khi tiếp tục nâng công suất soi chiếu, vấn đề tắc đường ở đây vẫn dễ xảy ra. Đơn cử như vào ngày 8-11, khi máy soi di động (ở cảng Green Port) gặp sự cố, số lượng hàng hóa phải soi chiếu tập trung hết về Trung tâm máy soi cố định đã gây nên tình trạng ùn tắc cục bộ.

Theo Cục Hải quan Hải Phòng, thực hiện Chỉ thị 24/CT-TTg ngày 5-8-2014 của Thủ tướng Chính phủ và các chỉ đạo của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan về tăng cường phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, quản lí, kiểm soát chặt chẽ hoạt động TNTX (Hải Phòng là cửa ngõ có lượng hàng tạm nhập để tái xuất nhiều nhất khu vực miền Bắc), đơn vị đã thiết lập tiêu chí kiểm tra qua máy soi đối với hàng hóa kinh doanh TNTX và gửi kho ngoại quan.

Qua 3 tháng thực hiện đã phát hiện, xử lí 40 vụ vi phạm (cả máy soi cố định và di động), trong đó có một vụ nhập lậu ngà voi của Công ty CP Huy Tuấn với 1.732 kg ngà voi (tính từ đầu năm đến 5-11, Hải quan Hải Phòng đã soi chiếu 18.457 container, mở kiểm tra 1.134 container, phát hiện 152 container vi phạm), đơn vị đã xử phạt vi phạm hành chính 24 vụ với tổng số tiền 387 triệu đồng. Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, từ đầu năm đến nay, Hải quan Hải Phòng là đơn vị có số lượng container được soi chiếu nhiều nhất và cũng là đơn vị phát hiện số container vi phạm qua máy soi nhiều nhất trong số các Cục Hải quan địa phương đang được trang bị máy soi.

Đại diện Hải quan Hải Phòng cho biết, do hàng hóa đưa đến máy soi thường tập trung vào cuối giờ chiều trong khi nút giao thông tại Trung tâm máy soi cố định chưa được cải thiện tại nên thường xảy ra tắc nghẽn. Từ năm 2011, Cục đã đề nghị Sở Giao thông vận tải Hải Phòng mở giải phân cách phía trước địa điểm kiểm tra. UBND TP. Hải Phòng cũng chỉ đạo cơ quan chức năng địa phương lắp đặt hệ thống tín hiệu giao thông tại đây… Tuy nhiên, các nội dung này vẫn chưa được thực hiện. Ngày 8-10 vừa qua, Cục Đường bộ Việt Nam đã chấp thuận mở điểm giải phân cách và mở rộng làn đường để phương tiện vào Trung tâm máy soi cố định. Cục Hải quan Hải Phòng đang phối hợp với các đơn vị liên quan để khẩn trương thực hiện.

Theo Cục Giám sát quản lí về hải quan - Tổng cục Hải quan, đơn vị đã tổ chức kiểm tra thực tế sử dụng máy soi container tại các đơn vị và nhận thấy ngoài các sự cố kĩ thuật có tính chất nhất thời, vấn đề lớn nhất ảnh hưởng đến công suất soi chiếu là hệ thống giao thông. Như tại Trung tâm máy soi container cố định của Hải quan Hải Phòng do nằm trên trục giao thông huyết mạch ra các cảng trong khi diện tích khu vực soi chiếu có hạn nên dễ xảy ra ách tắc ảnh hưởng đến công suất soi chiếu và việc lưu thông của người dân.

Để giải quyết bài toán này, một mặt, Tổng cục Hải quan chỉ đạo Cục Hải quan Hải Phòng phối hợp với các cơ quan chức năng địa phương khẩn trương bố trí lại điểm sang đường ở đường Nguyễn Bỉnh Khiêm; mặt khác, Tổng cục Hải quan cũng đã báo cáo và được Bộ Tài chính đồng ý cho trang bị 2 máy soi container di động tại khu vực cảng Đình Vũ và Nam Hải- Đình Vũ nhằm giảm tải cho khu vực máy soi cố định. Những cảng được trang bị máy soi là những khu vực cảng mới có lưu lượng hàng hóa XNK đang tăng mạnh ở Hải Phòng thời gian gần đây.