Như TPHCM, sau 30 năm, FDI đã góp phần phát triển đội ngũ doanh nghiệp tư nhân của thành phố. Hiện nay, vốn đầu tư của khối FDI chỉ bằng 25% so với vốn đầu tư của khối tư nhân ở thành phố này. Xu hướng hợp tác đầu tư, mua bán, sáp nhập các doanh nghiệp, dự án của các doanh nghiệp FDI cũng mang lại hiệu quả tích cực trong cơ cấu lại ngành nghề trên địa bàn thành phố trong thời gian qua. Nhiều doanh nghiệp FDI hợp tác với doanh nghiệp trong nước về phát triển bất động sản nhưng sau này, các doanh nghiệp bất động sản trong nước đã phát triển mạnh hơn và còn có thể mua lại các dự án của khối FDI. Tại TPHCM, doanh nghiệp tư nhân đã phát triển mạnh, đủ sức cạnh tranh với khối FDI.

Lợi thì rõ rồi nhưng phần “thiệt” cũng nên được nhìn nhận một cách toàn diện. Theo điều tra của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), dù xuất khẩu lớn như trên nhưng DN FDI chỉ mua khoảng 26,6% thiết bị đầu vào từ DN Việt, còn lại là nhập khẩu và nhập từ công ty mẹ. “Có một con số rất ám ảnh. Cách đây một số năm, 10 đồng xuất khẩu của Việt Nam thì có 5 đồng thuộc về doanh nghiệp FDI, nhưng đến nay, con số này là 7,5 đồng. Trong khi đó, sự liên kết giữa doanh nghiệp FDI và trong nước rất khiêm tốn” - ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng ban Pháp chế VCCI cho biết.

Vậy việc cần làm ngay là gì?

Định hướng đã được các nhà hoạch định chính sách nêu ra. Đó là: Trong thu hút FDI thời gian tới, sẽ tính toán gắn liền với cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Khu vực FDI đã là một trong những đầu tàu phát triển của nền kinh tế trong 3 thập kỷ qua và tiếp tục là động lực giúp chúng ta tham gia sâu hơn vào Cách mạng công nghiệp thế hệ thứ 4 này. Nền công nghiệp 4.0 sẽ khiến dòng vốn FDI mở ra nhiều lĩnh vực mới. Vì thế, cần có định hướng làm sao để thu hút FDI vào nhưng cũng phải cùng lúc hoàn thiện khung khổ pháp lý để vừa thích ứng với công nghệ vừa đảm bảo cạnh tranh, giảm phí tổn chuyển đổi.

Bài toán đặt ra là làm sao vừa tiếp cận nhanh công nghệ 4.0 với vai trò thu hút FDI, rất quan trọng, nhưng cũng vừa đảm bảo cạnh tranh lành mạnh. Lời giải cụ thể sẽ giúp kinh tế nước ta bớt phụ thuộc vào FDI, đồng thời giúp các doanh nghiệp trong nước tận dụng cơ hội liên kết, tiệm cận tốt hơn với các công nghệ mới do doanh nghiệp FDI mang vào để làm nền tảng, tăng cường năng lực bản thân để phát triển trong thời gian tới.