Ông đánh giá thế nào về tác động của những đợt điều chỉnh tỉ giá gần đây của NHNN đến nền kinh tế, thưa ông?

Tác động của điều chỉnh tỉ giá đến nền kinh tế rất phức tạp. Khi phân tích tác động này, chúng ta phải chia làm nhiều mảng khác nhau như nợ công, cán cân thương mại, tăng trưởng kinh tế, lạm phát trong nước… Liệt kê các tác động cơ bản, tỉ giá đến nợ nước ngoài không đáng kể.

Để đánh giá tác động của điều chỉnh tỉ giá đến tăng trưởng, chúng ta phải nhìn vào cấu trúc kinh tế của Việt Nam. Từ trước đến nay chúng ta vẫn kì vọng phá giá có thể thúc đẩy XK, giảm NK, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Nhưng nền kinh tế Việt Nam chủ yếu gia công, phụ thuộc vào nguyên vật liệu NK, riêng thị trường Trung Quốc NK đã tới 90% là nguyên vật liệu. Khi điều chỉnh tỉ giá, chúng ta thấy giá NK có thể tăng lên, song chúng ta vẫn phải NK hàng hóa đó, khiến chi phí sản xuất tăng lên, ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng. Riêng XK, khu vực kinh tế trong nước đóng góp vào XK ít, chủ yếu là của khu vực DN FDI. Cho nên khu vực FDI sẽ là thu lợi còn đối với người Việt Nam chưa phải nhiều.

Tác động của điều chỉnh tỉ giá đến lạm phát thế nào, thưa ông?

Điều này là không đáng ngại vì giá dầu giảm làm các hàng hóa khác giảm, bù đắp được tác động của tỉ giá với lạm phát trong nước. Vấn đề lạm phát hiện nay không phải là vấn đề e ngại.

Nhiều ý kiến cho rằng điều chỉnh tỉ giá liên tục khiến thị trường chứng khoán biến động. Ông đánh giá thế nào về vấn đề này?

Điều này liên quan đến hệ thống tài chính trong nước liên thông với thị trường tài chính quốc tế. Đánh giá vấn đề này rất phức tạp, không chỉ thuần túy là tác động của tỉ giá. Việc điều chỉnh tỉ giá rõ ràng gây ra tâm lí e ngại với các nhà đầu tư nước ngoài. Vì khi họ thấy NHNN không thực hiện đúng cam kết điều chỉnh tỉ giá không quá 2% đưa ra từ đầu năm, họ sẽ giảm sự tín nhiệm, do vậy họ không biết chính sách tỉ giá thời gian tới sẽ theo chiều hướng nào. Họ cũng không biết khi họ rót vốn vào Việt Nam liệu có chịu tác động của phá giá hay không. Bởi khi VND mất giá sẽ dẫn tới giá trị quy đổi ra đồng USD khi họ rút về thị trường của họ sẽ giảm đi rất nhiều.

Tuy nhiên tác động đến thị trường chứng khoán không chỉ liên quan đến tỉ giá mà còn liên quan đến động thái của hàng loạt nước xung quanh. Hiện nay có tâm lý e ngại rằng sự phá giá của Trung Quốc sẽ dẫn đến chiến tranh tiền tệ trong khu vực, tức các nước khác trong khu vực buộc phải phá giá theo để duy trì sự cạnh tranh trong thương mại quốc tế. Nếu điều này xảy ra các nhà đầu tư nước ngoài sẽ chịu thiệt hại rất nặng nề. Cho nên các quỹ đầu tư gián tiếp trên thị trường chứng khoán sẽ rút vốn về để bảo toàn đồng vốn bằng cách rút ra khỏi thị trường mới nổi. Cho nên tuần vừa qua chúng ta đã chứng kiến sự sụt giảm trên thị trường chứng khoán châu Á.

Việc điều hành tỉ giá theo cách NHNN đang thực hiện có nên tiếp tục hay không thưa ông?

Không nên cam kết một con số cứng nhắc, cố định về tỉ giá theo một đồng tiền nước nào cả. Bởi vì biến số tỉ giá không chỉ phụ thuộc kinh tế trong nước mà còn phụ thuộc vào biến số nước ngoài. Trong khi biến số nước ngoài chúng ta không thể kiểm soát được. Hiện nay NHNN lại cam kết từ nay đến cuối năm không điều chỉnh tỉ giá thêm, nhưng nếu biến cố thế giới xảy ra, giả sử Trung Quốc lại phá giá mạnh, hay dòng vốn nước ngoài rút ra ồ ạt, thì NHNN khó giữ được cam kết. Cho nên cam kết một điều như vậy thì rất rủi ro. Do vậy, chỉ nên cam kết điều hành linh hoạt tỉ giá theo tín hiệu thị trường.

Đây có phải là thời điểm thích hợp để chúng ta áp dụng cơ chế tỉ giá thả nổi có kiểm soát, thưa ông?

Áp dụng ngay thì chưa làm được nhưng phải có lộ trình. Để làm được điều ấy, phải duy trì mức lạm phát thấp, tức chính sách tiền tệ chỉ ưu tiên giảm lạm phát. Ngoài ra, phải cho phép thanh khoản của thị trường ngoại hối cao hơn. Hiện nay chúng ta cấm gần hết, chỉ có một số ngân hàng thương mại được tham gia. Tỉ giá bản chất giống như vàng, chứng khoán, đó là một loại tài sản. Tài sản ấy có thể sở hữu, do vậy nên cho phép trao đổi mua bán để tăng thanh khoản thị trường lên, giảm hoạt động đầu cơ. Lúc đó tỉ giá biến động thực sự theo tín hiệu thị trường và Nhà nước không cần can thiệp nhiều. Khi đó tỉ giá sẽ biến động êm dịu hơn, không gây sốc trên thị trường với mức điều chỉnh tỉ giá lên tới 3-4%. Điều đó cũng sẽ bớt đi tâm lí hoang mang, giảm hoạt động đầu cơ, không tốt cho nền kinh tế.

Lộ trình ông vừa đề cập là trong ngắn hạn?

Ngắn hạn hay dài hạn là phụ thuộc vào NHNN. Nếu thực hiện, NHNN cần công bố mục tiêu chính sách tiền tệ của NHNN là cam kết giữ lạm phát ở mức xấp xỉ 2-3%, dần dần thực hiện được như vậy công chúng sẽ tin cậy và họ sẽ neo kì vọng vào cam kết lạm phát đó.

Ngoài ra, để thanh khoản thị trường ngoại hối tốt lên, NHNN phải có quy định cho phép các tổ chức tài chính, các DN hay các tổ chức đủ điều kiện được tham gia mua bán ngoại tệ và phát triển các sản phẩm phái sinh về ngoại tệ để tạo ra thị trường ngoại tệ hiện đại. Khi đó mới tăng được thanh khoản. Sau đó, NHNN có thể tiếp tục lộ trình mở rộng biên độ tỉ giá trong thời kì bình ổn. Dần dần, NHNN không công bố tỉ giá chính thức mà tỉ giá này hoàn toàn do thị trường quy định. Đó là lộ trình cần thiết.

Tỷ giá vừa trải qua nhiều đợt biến động Ảnh: ST

Xin cảm ơn ông!