Chế biến cá ngừ xuất khẩu. Ảnh: L.T

Theo phản ánh của các doanh nghiệp, hiện tại, ngành cá ngừ vẫn bị kìm hãm bởi nút thắt thiếu nguyên liệu, vì sản lượng khai thác không đủ đáp ứng nhu cầu, nên phải tăng nguồn cung từ nhập khẩu.

Trong khi đó, các quy định của thị trường EU và các quy định mới của Việt Nam về việc “Không trộn lẫn nguyên liệu thủy sản có nguồn gốc từ khai thác nhập khẩu với nguyên liệu thủy sản có nguồn gốc từ khai thác trong nước vào cùng một lô hàng XK” tại Nghị định 37/2024/NĐ-CP và quy định xử phạt vi phạm hành chính cho hành vi này tại Nghị định 38/2024/NĐ-CP đang khiến cho nút thắt này thêm tắc nghẽn.

Là doanh nghiệp chế biến XK cá ngừ quy mô lớn, chia sẻ với phóng viên, bà Cao Thị Kim Lan, Giám đốc Công ty CP Thủy sản Bình Định cho biết, từ đầu năm 2024 đến nay, doanh nghiệp XK cá ngừ gặp nhiều khó khăn về nguồn nguyên nguyên liệu sản xuất, nhất là nguồn nhập khẩu gặp khá nhiều rào cản, quy định về kiểm tra chuyên ngành, các doanh nghiệp, hiệp hội đã kiến nghị cơ quan quản lý tháo gỡ rất nhiều.

Theo bà Lan, với nhiều rào cản thương mại, XK cá ngừ của các doanh nghiệp, trong đó có Công ty CP Thủy sản Bình Định sang châu Âu giảm rất nhiều, hiện nay chỉ chiếm khoảng 15-20%, trong khi trước đây thị trường này luôn chiếm hơn 60%.

"Chúng tôi cố gắng tìm kiếm đơn hàng, chấp nhận thực hiện cả những đơn hàng bán vào các siêu thị, nhà hàng của nước ngoài, giá không cao, nhưng để duy trì hoạt động sản xuất, xuất khẩu tạo công ăn việc làm cho người lao động."- bà Lan chia sẻ và cho biết, để bù đắp mức giảm xuất khẩu vào thị trường châu Âu, công ty mở rộng xuất khẩu sang thị trường Mỹ và Trung Đông.

Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, xuất khẩu cá ngừ trong tháng 4/2024 tăng trưởng cao tại hầu hết các thị trường chính. Giá trị XK cá ngừ trong tháng này đạt gần 87 triệu USD, tăng 29%. Tính lũy kế 4 tháng đầu năm 2024, kim ngạch XK đạt gần 302 triệu USD, tăng 22%.

Trong 5 năm qua, XK cá ngừ chế biến và đóng hộp của Việt Nam có xu hướng ngày càng tăng. Tính riêng 4 tháng đầu năm, kim ngạch XK nhóm sản phẩm này đã tăng từ 91 triệu USD năm 2020 lên 154 triệu USD năm 2024, tăng 70%. Đặc biệt, XK cá ngừ đóng hộp của Việt Nam đang dần phục hồi, cao hơn cả so với cùng kỳ năm 2019, thời điểm trước khi xảy ra đại dịch Covid.

Trái lại, XK cá ngừ tươi và đông lạnh, trong đó chủ yếu là thịt/loin cá ngừ đông lạnh mã HS0304, không ổn định. Sau khi đạt đỉnh vào năm 2022, XK nhóm sản phẩm này giảm mạnh. Bước sang năm 2024, XK nhóm sản phẩm đã tăng trở lại, tuy nhiên mức tăng không cao – tăng 6% so với cùng kỳ.

Theo dự báo của các chuyên gia, sự tiện lợi là yếu tố then chốt đối với người mua hàng và hải sản có giá trị gia tăng được ướp trước hoặc chế biến sẵn để hâm nóng và ăn sẽ tiếp tục thu hút người mua muốn tạo ra các bữa ăn kết hợp để kết hợp nấu ăn với các món đã chuẩn bị sẵn. Do đó, nhu cầu tiêu thụ đối với các sản phẩm cá ngừ chế biến và đóng hộp sẽ khởi sắc hơn trong thời gian tới.

Bước sang tháng 4/2024, các sản phẩm cá ngừ của Việt Nam được XK sang hơn 90 thị trường. Trong đó, XK cá ngừ sang các thị trường chính như Mỹ, EU, Israel, Canada, Nhật Bản, hay Mexicô… đều tăng nhanh hơn.

Tại thị trường Mỹ và EU, Nga hay Hàn Quốc đang có tốc độ tăng trưởng XK trong tháng 4/2024 so với cùng kỳ tăng gấp đôi so với tháng trước đó, đạt lần lượt là 37%, 71%, 32% và 158%. Trong đó đáng chú ý tại khối thị trường EU, XK sang 3 thị trường dẫn đầu là Italy, Đức và Hà Lan đều tăng trưởng “phi mã” ở mức 3 con số.

Cùng với đó, XK cá ngừ sang một số thị trường đã đảo chiều tăng, như Nhật Bản tăng 33% và Mexico tăng 43%.

Với sự nỗ lực tìm kiếm đơn hàng, các doanh nghiệp XK cá ngừ kỳ vọng, những rào cản thương mại sẽ được cơ quan quản lý hỗ trợ tháo gỡ, để đạt được kế hoạch xuất khẩu 1 tỷ USD trong năm nay.