Hiện nay, trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, độc lập dân tộc, chủ quyền của các quốc gia đang phải đối mặt với những thách thức mới mà chúng ta vẫn gọi là mối đe dọa ANPTT. Xin ông cho biết đôi điều về các mối đe dọa này và Việt Nam chúng ta hiện đang phải đối mặt với vấn đề này ra sao?

Trong đầu tư phát triển kinh tế dứt khoát cần tính toán đầy đủ các mục tiêu, trước hết là mục tiêu kinh tế, sau đó là mục tiêu xã hội, môi trường, an ninh quốc phòng… và đặc biệt, phải xem xét đến vấn đề sâu xa nhất, là có hợp lòng dân không.

Trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng, độc lập chủ quyền, an ninh quốc gia sẽ chịu sự tác động của nhiều nhân tố mới, trong đó có những thách thức ANPTT. Những năm gần đây, các mối đe dọa ANPTT như: khủng bố quốc tế, tội phạm xuyên quốc gia, thiên tai, dịch bệnh và thảm họa môi trường,… đã gây những tổn hại nghiêm trọng đến sự phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc gia của nhiều nước trong khu vực và quốc tế. Bên cạnh đó, vấn đề an ninh lương thực, an ninh năng lượng, an ninh kinh tế – tài chính – ngân hàng, tội phạm xuyên quốc gia (buôn bán phụ nữ và trẻ em, ma tuý, sử dụng các thiết bị công nghệ cao…) cũng diễn biến rất phức tạp.

Với tính chất phức tạp và mức độ nghiêm trọng khôn lường của nó, vấn đề ANPTT ngày càng được thế giới quan tâm sâu sắc. Vì thế, nhận thức và giải quyết đúng đắn các vấn đề ANPTT hiện nay là nội dung có ý nghĩa quan trọng chiến lược đối với hoà bình, ổn định và phát triển bền vững của mỗi quốc gia, khu vực và quốc tế. Đây là một vấn đề mới, xuất hiện với tần suất ngày càng nhiều kể từ sau Chiến tranh Lạnh, nhất là sau sự kiện 11-9-2001 ở Mỹ.

Đối với nước ta, ngay từ rất sớm, từ năm 1998, Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị khoá VIII về Chiến lược an ninh quốc gia đã cảnh báo và chỉ ra các yếu tố thách thức đối với an ninh quốc gia của Việt Nam, trong đó, có vấn đề ANPTT. Từ đó đến nay, Đảng và Nhà nước ta đã chú trọng và từng bước đề ra những chủ trương, đối sách thích hợp đối với ANPTT và gắn các chủ trương, đối sách đó với các quan điểm, tư duy đổi mới kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và đối ngoại trong thời kỳ đổi mới đất nước.

Thưa ông, các mối đe dọa, thách thức phi truyền thống đó đã và đang có những tác động mạnh mẽ và nguy hiểm như thế nào đối với vấn đề độc lập dân tộc của Việt Nam?

Hiện nay, xu thế ANPTT ngày càng nghiêm trọng, gia tăng, phức tạp, đan chéo lẫn nhau với an ninh truyền thống. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế này. Ví dụ năm 2015, Việt Nam phát hiện 8.900 vụ vi phạm môi trường với hơn 1.200 tập thể cá nhân vi phạm. Tội phạm ngân hàng ngày càng phức tạp có thể gây thiệt hại hàng chục ngàn tỷ đồng, và nguy hiểm hơn là gây thiệt hại về lòng tin, mối quan hệ quốc tế trong hợp tác kinh doanh. Tội phạm xuyên quốc gia cũng đang có xu hướng gia tăng, cụ thể là buôn người và buôn bán nội tạng. Việt Nam cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ bằng hệ thống luật pháp, cơ chế chính sách, biện pháp cứng rắn. Các tội phạm lợi dụng công nghệ cao cũng đang nổi lên tại Việt Nam, với các hành vi chiếm đoạt tiền trong tài khoản, dùng thẻ giả để rút tiền trong cây ATM, tấn công để lấy cắp các tài liệu mật của Đảng và Nhà nước, hoặc vụ tấn công mạng sân bay tại Việt Nam vừa qua... Những vụ lợi dụng công nghệ cao để tấn công này đang có xu hướng phát triển, rất nguy hiểm, những vụ đánh bạc xuyên quốc gia với số tiền lên tới hàng ngàn tỷ đồng, ngày càng nhiều vụ lừa đảo qua mạng…

Có một vấn đề nữa theo tôi cũng được coi là vấn đề ANPTT rất quan trọng của Việt Nam, đó là vấn đề an ninh vùng trời và biển đảo. Đây là vấn đề đang đặt ra nhiều thách thức to lớn, không chỉ riêng đối với Việt Nam mà là của khu vực, thế giới. Bởi khi những biện pháp giải quyết không phù hợp, quá khích có thể dẫn tới những thảm họa. Quan điểm của chúng ta là giải quyết xung đột trên cơ sở lợi ích song phương, bằng giải pháp hòa bình, giữ gìn hòa bình làm trọng, phương châm kiên quyết và kiên trì, trên cơ sở luật pháp quốc tế, tranh thủ sự ủng hộ của các nước trong khu vực và quốc tế. Nhưng cũng phải khẳng định, kiên quyết và kiên trì, hòa bình và ổn định không chỉ phụ thuộc vào chúng ta mà còn phụ thuộc vào đối tác và đối tượng của chúng ta có chấp nhận hay không. Chúng ta không mong điều này, nhưng bước đường cùng, nếu chiến tranh buộc phải nổ ra thì Việt Nam sẵn sàng chấp nhận và cuộc chiến đó là cuộc chiến để bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền lãnh thổ. Sẽ không có câu chuyện của Gạc Ma lặp lại. Muốn đối phó hiệu quả với thách thức này, trước hết phải nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên, tăng cường tiềm lực quốc phòng an ninh, tiềm lực kinh tế, tăng cường mở rộng mối quan hệ đối tác.

Hợp tác với các nước và khu vực là một trong những biện pháp quan trọng trong công cuộc bảo vệ độc lập chủ quyền trước những thách thức phi truyền thống. Theo ông, vấn đề nhận diện “đối tác và đối tượng” cần phải được lưu ý như thế nào trong quá trình hợp tác nhằm phát huy hiệu quả của biện pháp này?

Việc nhận diện các khái niệm đối tác - đối tượng đã được Đảng và Nhà nước chỉ rõ. Tuy nhiên, để hiểu vấn đề này và làm rõ thì phải nêu cao tinh thần chủ động, linh hoạt, tích cực, phải thấy đây là hai khái niệm khác nhau nhưng lại có thể xâm nhập, đan xen chuyển hóa lẫn nhau rất nhanh, có thể hôm nay đang là đối tác nhưng ngày mai là đối tượng và ngược lại. Do đó nhận diện, xử lý phải rất linh hoạt, trên cơ sở các nguyên tắc của Nghị quyết Trung ương, Nghị quyết Đại hội Đảng và không được nhận diện cảm tính. Các quan điểm chỉ đạo chung, về an ninh quốc phòng, đối ngoại, vấn đề chủ động, tích cực là rất quan trọng trong hợp tác quốc tế, và phải lấy nguyên tắc cao là đảm bảo lợi ích quốc gia, dân tộc. Như Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII có mệnh đề nêu rõ, phù hợp xu thế, đó là giải quyết lợi ích quốc gia dân tộc trên cơ cở luật pháp quốc tế và trên cơ sở tương tác lợi ích hai quốc gia song phương. Đây là quan điểm mới thể hiện tư duy mới của Đảng về đảm bảo an ninh quốc phòng trên các lĩnh vực như chủ quyền biển đảo, vùng trời, an ninh biên giới, an ninh kinh tế, an ninh môi trường… hiện nay.

Xin ông cho biết chúng ta đã rút ra được những bài học quý giá nào trong quá trình ứng phó với những thách này trong thời gian qua? Và để tiếp tục ứng phó hiệu quả với những mối đe dọa ANPTT, theo ông chúng ta cần lưu ý những vấn đề gì?

Đối phó với ANPTT phải căn cứ vào đặc điểm của nó. Có 3 đặc điểm lớn của ANPTT cần lưu ý, đó là nó tác động vào sự bền vững của kinh tế - xã hội, nền văn hóa, do đó giải quyết nó là giải quyết những vấn đề gốc rễ liên quan văn hóa, kinh tế, xã hội. Hai nữa, tác động của ANPTT rộng lớn, đến nhiều lĩnh vực và thứ ba, ANPTT là vấn đề có tính quốc tế, đan xen nên không thể một quốc gia, một giải pháp có thể giải quyết được.

Vậy giải pháp nào cho vấn đề ANPTT của Việt Nam? Với những thách thức khách quan như biến đổi khí hậu, kinh tế suy giới suy giảm, giá dầu… phải sử dụng các biện pháp kinh tế, hành chính kỹ thuật để giải quyết. Nhưng nói về sâu xa, gốc rễ, đối với Việt Nam, để giải quyết được vấn đề ANPTT phải tháo gỡ được cơ chế chính sách trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên về những vấn đề nhạy cảm. Đơn cử như vấn đề phát triển kinh tế nóng, phát triển kinh tế không quan tâm môi trường, chỉ thiên về hiệu quả kinh tế mà không quan tâm hiệu quả xã hội, văn hóa, môi trường, an ninh quốc phòng, chỉ quan tâm hiệu quả bề nổi… Trong đầu tư phát triển kinh tế dứt khoát cần tính toán đầy đủ các mục tiêu, trước hết là mục tiêu kinh tế, sau đó là mục tiêu xã hội, môi trường, an ninh quốc phòng… và đặc biệt, phải xem xét đến vấn đề sâu xa nhất, là có hợp lòng dân không. Sự việc Formosa cho thấy, môi trường 10 năm có thể làm sạch được, nhưng lòng tin mất đi bao giờ mới lấy lại được. Vì thế, theo tôi, phát triển kinh tế cũng như các vấn đề khác cần coi trọng thế trận lòng dân và đây là giải pháp căn cơ, gốc rễ, là nền tảng để giải quyết vấn đề ANPTT. ANPTT quan trọng là hệ lụy về lâu dài, vì không giống an ninh truyền thống, hậu quả của ANPTT không nhìn thấy ngay được mà nó sẽ ngấm ngầm làm xói mòn lòng tin, chia rẽ, làm mục ruỗng sự đoàn kết của toàn dân tộc. Đây là vấn đề cần hết sức chú ý.

Xin cảm ơn ông!