Các chính sách liên quan đến khởi nghiệp của Việt Nam còn đang ở mức rất mới. Ảnh: Internet.

Chưa hoàn thiện về chính sách

Thiếu vốn luôn là một vấn đề lớn đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp, tỷ lệ doanh nghiệp khởi nghiệp thành công quá nhỏ khiến số lượng nhà đầu tư tham gia tài trợ cho các dự án khởi nghiệp không nhiều. Nhận thấy những khó khăn trên, Chính phủ đã ban hành Nghị định 38/2018/NĐ-CP quy định chi tiết về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo. Theo đó, hình thức quỹ đầu tư cho khởi nghiệp đầu tư sáng tạo đã được Nhà nước ghi nhận. Đi kèm với đó là các chính sách ưu đãi thuế, đối ứng vốn đầu tư.

Phát biểu tại hội thảo, bà Phan Hoàng Lan, đại diện Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp khoa học và công nghệ (NATEC, Bộ Khoa học và Công nghệ), các chính sách liên quan đến khởi nghiệp của Việt Nam còn đang ở mức rất mới, để hoàn thiện khung pháp lý cũng như chính sách hỗ trợ, cần khoảng 3 năm nữa mới xong. Ví dụ như việc tài trợ dành cho khởi nghiệp, hiện tại chúng ta gần như chỉ tài trợ cho những khoản liên quan đến nghiên cứu phát triển. Còn những khoản liên quan đến tìm hiểu thị trường như thế nào, đi ra nước ngoài ra sao thì hiện tại chưa có chính sách hỗ trợ. Nghị định 38/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết về đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo ra đời đã tạo sự đồng thuận rất lớn của doanh nghiệp. Rất nhiều nhà đầu tư khi nhìn thấy chính sách của Việt Nam bắt đầu khuyến khích đầu tư khởi nghiệp đã vào tìm hiểu. Tuy nhiên, kết quả thế nào phải chờ thêm thời gian.

Theo bà Trịnh Thị Hương, Cục Phát triển doanh nghiệp (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), mặc dù, Nghị định 38 không hoàn toàn thu hút đầu tư cho khởi nghiệp, nhưng đây lại là động thái giúp khơi thông dòng vốn cho khởi nghiệp sáng tạo thông qua việc khuyến khích thành lập các công ty đầu tư khởi nghiệp sáng tạo.

“Trước khi có Nghị định 38, các quỹ đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo chủ yếu là các quỹ ngoại, còn các nhà đầu tư trong nước hoạt động dưới hình thức công ty. Bên cạnh đó, nhà đầu tư trong nước muốn lập quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo theo mô hình thông lệ quốc tế rất khó đáp ứng các điều kiện thành lập, yêu cầu của Luật Chứng khoán, và hầu như không tham gia đầu tư cho khởi nghiệp”, bà Hương nhấn mạnh.

Kỳ vọng ở những điểm mới

Bà Phan Hoàng Lan, Nghị định 38 đã có một số điểm mới rất được kỳ vọng như đã công nhận việc đầu tư, xây quỹ cho khởi nghiệp sáng tạo. Đồng thời, đưa ra nguyên tắc chung, quy định chung làm cơ sở pháp lý cho các nhà đầu tư tư nhân khi cùng nhau góp vốn thức hiện hoạt động đầu tư khởi nghiệp sáng tạo thông qua hình thức quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo. Theo đó, ngoài việc hỗ trợ về mặt chính sách như ưu đãi về thuế, đối ứng vốn đầu tư… mới chỉ đang bắt đầu. Tuy nhiên, đây sẽ là điều kiện sẽ thúc đẩy, khơi thông dòng vốn cho khởi nghiệp sáng tạo thông qua việc khuyến khích thành lập các công ty đầu tư khởi nghiệp sáng tạo, các quỹ đầu tư, cơ chế sử dụng đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo.

“Bên cạnh đó, điều 5 của Nghị định này cũng đã quy định, quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo không có tư cách pháp nhân, do tối đa 30 nhà đầu tư góp vốn thành lập trên cơ sở điều lệ quỹ. Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo không được góp vốn vào Quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo khác. Ngoài ra, toàn bộ số vốn góp và tài sản của các nhà đầu tư tại quỹ phải được hạch toán độc lập với công ty thực hiện quản lý quỹ. Các nhà đầu tư góp vốn thành lập quỹ tự thoả thuận về thẩm quyền quyết định dành mục đầu tư và nội dung này phải được quy định tại điều lệ quỹ và hợp đồng với công ty thực hiện quản lý quỹ (nếu có)”, bà Lan cho biết thêm.

Trong thời gian tới, Đề án 844 của Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tiếp tục nghiên cứu các cơ chế chính sách đầu tư tiếp theo cho khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của các thành phần kinh tế, để thúc đẩy môi trường khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; đẩy mạnh nghiên cứu, đề xuất cơ chế thu hút đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo từ nhà đầu tư trong nước, nước ngoài, đặc biệt là từ kiều bào, tri thức Việt Nam ở nước ngoài...

Hiện việc tài trợ cho hoạt động khởi nghiệp hiện chủ yếu cho nghiên cứu phát triển, còn vấn đề tìm hiểu thị trường, học tập kinh nghiệm thì chưa có chính sách hỗ trợ, công cụ đầu tư, mô hình đầu tư.

Tuy nhiên theo PGS. TS Nguyễn Mạnh Quân, Viện trưởng Viện nghiên cứu và phát triển doanh nghiệp (INBUS) lại cho rằng, những phát biểu liên quan đến việc thiếu vốn đang cho thấy doanh nghiệp chưa nhận được nhiều lợi ích từ chính sách. Tuy nhiên, vấn đề đang nằm ở phía các bạn startup thay vì chính sách của Nhà nước. Chỉ có 2 điều các bạn trẻ cần thể hiện: Một là, ý chí khởi nghiệp, hai là lĩnh vực startup quan tâm. Những vấn đề khác như giải quyết nhu cầu thị trường bằng công nghệ gì, hỗ trợ của chuyên gia, cấp vốn,… đều có thể thực hiện sau khi startup thể hiện được 2 yếu tố trên.