Chú trọng hoàn thiện thể chế, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN

Trước đó, Quốc hội đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến các vị đại biểu Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025.

Về quan điểm, đa số ý kiến nhất trí với quan điểm cơ cấu lại nền kinh tế, xác định hoàn thiện thể chế, chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo làm đột phá. Nhiều ý kiến đề nghị Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025 phải trên cơ sở kế thừa và phát triển, vừa toàn diện vừa có trọng tâm, trọng điểm.

Về mục tiêu tổng quát, đa số ý kiến nhất trí với mục tiêu tổng quát cơ cấu lại nền kinh tế. Nhiều ý kiến đề nghị phải hình thành cơ cấu hợp lý, hiệu quả trong từng ngành, lĩnh vực; giữa các ngành, lĩnh vực và cả nền kinh tế; tạo bứt phá về năng lực cạnh tranh của một số ngành kinh tế chủ lực và chuyển biến thực chất, rõ nét về mô hình tăng trưởng.

Về các mục tiêu, chỉ tiêu chủ yếu đến năm 2025, đa số ý kiến nhất trí với các mục tiêu, chỉ tiêu tại Kế hoạch; có ý kiến đề nghị điều chỉnh mục tiêu về số lượng doanh nghiệp, tỷ lệ bội chi ngân sách nhà nước, đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng.

Theo báo cáo giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đang xây dựng Chương trình tổng thể phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, nên việc xác định chính xác mức bội chi ngay tại Nghị quyết này là chưa khả thi, do đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin Quốc hội vẫn tiếp tục thực hiện mức bội chi ngân sách nhà nước là 3,7% GDP đến khi Quốc hội xem xét, quyết định Chương trình tổng thể phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Cùng với đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin Quốc hội cho giữ các mục tiêu, chỉ tiêu khác như Chính phủ đề xuất, đến khi đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết giữa kỳ sẽ căn cứ vào tình hình thực tế điều chỉnh cho phù hợp.

Về nhiệm vụ, giải pháp cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025, đa số ý kiến đề nghị cần cải thiện các yếu tố để tăng cường năng lực hấp thụ vốn của nền kinh tế, nâng cao chất lượng, tiến độ công tác chuẩn bị đầu tư; giải quyết các vấn đề về dự án chậm tiến độ, các yếu tố về quy hoạch; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tăng cường tính tự chịu trách nhiệm; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, tham nhũng.

Nhiều ý kiến đề nghị cơ cấu lại ngân sách nhà nước tập trung cho ngân sách trung ương để có nguồn lực đầu tư phát triển; tăng tỷ trọng ngân sách Nhà nước đưa giáo dục - đào tạo, khoa học, công nghệ trở thành nền tảng quan trọng và là động lực chủ yếu trong phát triển. Một số ý kiến đề nghị hoàn thiện khung pháp luật về xử lý nợ xấu, luật hóa Nghị quyết số 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng.

Một số ý kiến đề nghị làm rõ hơn các giải pháp cơ cấu lại các đơn vị sự nghiệp công lập, cần có những điểm mới và đột phá hơn so với giai đoạn trước; cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp phải đi kèm với quyền tự quyết giá dịch vụ.

Một số ý kiến đề nghị xây dựng và hoàn thiện nền tài chính quốc gia, mở rộng năng lực thị trường vốn, vay trong khả năng huy động và khả năng trả nợ; nâng cao quy mô và hiệu quả hoạt động của thị trường chứng khoán, thị trường bảo hiểm; khuyến khích phát triển các quỹ đầu tư mạo hiểm để thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Nhiều ý kiến đề nghị thiết lập khung pháp luật cho thị trường quyền sử dụng đất. Kinh tế hóa ngành tài nguyên, xây dựng cơ chế minh bạch đánh giá giá trị đất đai, bất động sản theo cơ chế thị trường; huy động, phân bổ và sử dụng hiệu quả đất đai, tài nguyên, bảo đảm công khai, minh bạch và khắc phục tình trạng tranh chấp, khiếu kiện, tham nhũng, lãng phí.

Đa số ý kiến đề nghị quan tâm, phát triển các tập đoàn kinh tế tư nhân giữ vai trò đầu tàu phát triển kinh tế; tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện đầu tư, kinh doanh, tạo điều kiện phục hồi và phát triển lực lượng doanh nghiệp trong bối cảnh dịch COVID-19.

Có ý kiến đề nghị tiếp tục cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư, thu hút các dự án FDI có chọn lọc phù hợp với định hướng trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2030. Nhiều ý kiến đề nghị nghiên cứu, bổ sung cụ thể các nhiệm vụ, giải pháp đột phá trong đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã.

Về phát triển kinh tế đô thị, tăng cường liên kết vùng, liên kết đô thị - nông thôn và phát huy vai trò của các vùng kinh tế trọng điểm, các đô thị lớn, hầu hết ý kiến đề nghị cơ cấu lại không gian kinh tế phải bao hàm được nội dung về phát triển các mô hình kinh tế xanh, kinh tế bao trùm tính đến đặc thù của từng địa phương, từng vùng kinh tế để thúc đẩy liên kết vùng, liên kết đô thị - nông thôn; nghiên cứu cơ chế điều phối quy hoạch vùng, liên kết vùng; đổi mới mạnh mẽ và nâng cao chất lượng quy hoạch đô thị, phát triển hệ thống đô thị trung tâm phù hợp với chức năng của từng vùng; xây dựng phát triển đô thị phải gắn với phát triển kinh tế đô thị.

Về cơ cấu lại các ngành theo hướng hiện đại, phát triển kinh tế xanh, bền vững và phát huy yếu tố tối đa các tiềm năng, lợi thế, một số ý kiến đề nghị quan tâm đến xây dựng hệ sinh thái, hỗ trợ phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn, hạ tầng nông thôn bởi nông nghiệp, nông thôn là bệ đỡ quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; chú trọng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành nông nghiệp.

5 nhiệm vụ, 7 nhóm chỉ tiêu cơ cấu lại nền kinh tế

Các đại biểu Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025. Ảnh: Trọng Đức/TTXVN

Nghị quyết gồm 5 điều, trong đó đề ra 7 nhóm mục tiêu, chỉ tiêu chủ yếu đến năm 2025.

Nhóm chỉ tiêu thứ nhất là tốc độ tăng năng suất lao động bình quân trên 6,5%/năm, trong đó tốc độ tăng năng suất lao động ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đạt 6,5-7%/năm, tốc độ tăng năng suất lao động của các vùng kinh tế trọng điểm và 5 thành phố trực thuộc Trung ương cao hơn tốc độ tăng năng suất lao đông trung bình cả nước; nâng cao tỷ trọng đóng góp của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo vào tăng trưởng, trong đó năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) đạt khoảng 45% GDP. Thu hẹp khoảng cách về năng lực cạnh tranh quốc gia với các nước trong nhóm ASEAN-4, đặc biệt đối với các chỉ số về thể chế, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực.

Nhóm chỉ tiêu thứ hai, tỷ lệ bội chi ngân sách nhà nước giai đoạn 2021 - 2025 bình quân 3,7% GDP; giảm tối thiểu 10% đơn vị sự nghiệp công lập so với năm 2021, có tối thiểu 20% đơn vị tự chủ tài chính.

Nhóm chỉ tiêu thứ ba, bảo đảm tổng vốn đầu tư toàn xã hội bình quân 5 năm khoảng 32 - 34% GDP. Nâng cao chất lượng thể chế quản lý đầu tư công đạt mức tiệm cận quốc tế. Nợ xấu nội bảng của toàn hệ thống các tổ chức tín dụng duy trì ở mức dưới 3%, từng bước phát triển thị trường mua bán nợ chuyên nghiệp, bền vững. Tất cả các ngân hàng thương mại áp dụng theo phương pháp tiêu chuẩn Basel II.

Nhóm chỉ tiêu thứ tư, phát triển mạnh các loại thị trường. Quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt tối thiểu 85% GDP, dư nợ thị trường trái phiếu đạt tối thiểu 47% GDP, dư nợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp đạt khoảng 20% GDP. Chỉ số Chất lượng quản lý hành chính đất đai trong bộ chỉ số về Năng lực cạnh tranh toàn cầu (GCI) tăng 10 - 15 bậc so với năm 2019. Hoàn thành việc xây dựng và công khai Hệ thống theo dõi và đánh giá đối với quản lý và sử dụng đất đai. Chỉ số Chất lượng đào tạo nghề trong bộ chỉ số về Năng lực cạnh tranh toàn cầu (GCI) tăng 40 - 50 bậc; chỉ số Kỹ năng của sinh viên tăng 45 bậc so với năm 2019. Tỷ trọng chi cho khoa học công nghệ đạt không dưới 01% GDP; số lượng doanh nghiệp thực hiện đổi mới công nghệ tăng trung bình 15%/năm giai đoạn 2021 - 2025.

Nhóm chỉ tiêu thứ năm, phấn đấu đạt khoảng 1,5 triệu doanh nghiệp, trong đó có khoảng 60.000 đến 70.000 doanh nghiệp quy mô vừa và lớn; tỷ trọng đóng góp của khu vực kinh tế tư nhân vào GDP khoảng 55%; tối thiểu 5 đến 10 sản phẩm quốc gia xây dựng được thương hiệu quốc tế.

Nhóm chỉ tiêu thứ sáu, kinh tế số chiếm 20% GDP; tỷ trọng kinh tế số trong từng ngành, lĩnh vực đạt tối thiểu 10%.

Nhóm chỉ tiêu thứ bảy, phấn đấu đến hết năm 2025 có khoảng 35.000 hợp tác xã, trong đó có trên 3.000 hợp tác xã ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất và tiêu thụ nông sản, khoảng 35% hợp tác xã nông nghiệp liên kết với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị.

Trên cở sở các chỉ tiêu đã đặt ra ở trên, Nghị quyết đề ra 5 nhiệm vụ trọng tâm cơ cấu lại nền kinh tế. Theo đó, tập trung hoàn thành các mục tiêu cơ cấu lại đầu tư công, ngân sách nhà nước, hệ thống các tổ chức tín dụng và đơn vị sự nghiệp công lập; Phát triển các loại thị trường, nâng cao hiệu quả phân bổ và sử dụng nguồn lực; Phát triển lực lượng doanh nghiệp; thúc đẩy kết nối giữa doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế; đổi mới, phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã; Phát triển kinh tế đô thị, tăng cường liên kết vùng, liên kết đô thị - nông thôn và phát huy vai trò của các vùng kinh tế trọng điểm, các đô thị lớn; Cơ cấu lại các ngành theo hướng hiện đại, phát triển kinh tế xanh, bền vững và phát huy yếu tố tối đa các tiềm năng, lợi thế.

Nghị quyết nêu rõ, sau khi Quốc hội ban hành Nghị quyết về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025, Chính phủ xây dựng Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết này, hoàn thành trước tháng 4/2022; báo cáo Quốc hội kết quả thực hiện Nghị quyết trong Báo cáo về kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm; báo cáo Quốc hội kết quả thực hiện Nghị quyết giữa nhiệm kỳ tại kỳ họp cuối năm 2023 và cả nhiệm kỳ tại kỳ họp cuối năm 2025. Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Kinh tế, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban khác của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội và đại biểu Quốc hội, trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, giám sát việc thực hiện Nghị quyết.