Ông nhìn nhận như thế nào về tâm lý mua theo phong trào, theo đám đông trên thị trường hiện nay, nhất là qua đột biến thị trường vàng thời gian qua?

Thực chất, việc mua theo phong trào hay theo đám đông là do cách tiếp nhận thông tin của mỗi người khi có những dự báo về khả năng sinh lời lớn. Như vụ việc mua vàng cách đây khoảng chục ngày, trong khi giá vàng thế giới cũng bất ổn, có sự tăng đột biến, nhiều dự báo giá vàng có thể còn tăng cao, lên đến 1.900 USD/oz. Từ đó, có thông tin rằng giá vàng trong nước cũng tăng theo, có thể lên tới 60 triệu đồng/lượng.

Chính vì có những thông tin như vậy, người dân “hám lợi” đổ xô đầu tư theo số đông, cộng thêm tâm lý chờ giá lên cao nên nếu có 6 người mua thì chỉ có 2 người bán khiến lượng cầu tăng đột biến, mà lượng cầu này lại chỉ là “cầu ảo” nên dẫn đến mất cân đối cung cầu, khiến thị trường bất ổn. Bất chấp giá vàng thế giới đi ngang, giá vàng trong nước vẫn tăng vọt, nhưng sau đó lại giảm giá mạnh nên nhiều người lỗ lớn.

Không chỉ vụ việc này, mà trước đây, người tiêu dùng và nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng đã chịu nhiều thiệt hại khi nghe thông tin về việc giá bất động sản sẽ lên hay mã cổ phiếu, chứng khoán này sẽ được lợi… Rõ ràng, đây không hẳn là mua bán theo số đông mà do cách tiếp nhận thông tin của từng người.

Ông có nói đến việc người dân đi mua theo thông tin thu nhận được, vậy đây là những thông tin gì, thưa ông?

Nói chung, thông tin có rất nhiều nguồn để người dân và các nhà đầu tư tiếp nhận, nhưng trong đó, có những thông tin vô tình hoặc hữu ý gây rối loạn thị trường, nhằm những mục tiêu riêng.

Với giới đầu cơ, thị trường càng bất ổn thì họ càng kiếm lợi nên họ phải tung ra “thông tin ảo”, thông tin gây bất ổn thị trường với những chủ đích tiêu cực. Lại lấy ví dụ thị trường vàng vừa qua, bất ổn tạo ra sự chênh lệch giá mua và giá bán lớn, khiến nhiều người hoang tưởng, lầm tưởng làm lượng cầu tăng lên nhanh, nhà vàng và giới đầu cơ hưởng lợi còn người dân chịu thiệt.

Nhưng đồng thời, cũng có thông tin từ các phương tiện truyền thông, từ phân tích, dự đoán của những chuyên gia không có chuyên môn chuyên sâu, chỉ phân tích chung chung mà không đi vào diễn biến từng giai đoạn, tạo nên thông tin sai lệch, ảnh hưởng tới thị trường.

Vậy những thông tin gây bất ổn thị trường sẽ gây ra những rủi ro, thiệt hại gì, thưa ông?

Trong kinh tế thị trường, về mặt nguyên lý cơ bản, lãi suất tỷ lệ thuận với rủi ro. Khi kích cầu không phải thật, thông tin hoàn toàn sai lệch thì chắc chắn những dự báo, những hy vọng về khả năng sinh lời lớn sẽ không có, gây thiệt hại cho người dân và nhà đầu cơ.

Vì vậy, người tiêu dùng và nhà đầu tư hãy là những người thông thái, tránh hiện tượng không có kinh nghiệm, thiếu hiểu biết nhưng lại nghe thông tin thất thiệt để cuối cùng là “ném tiền qua cửa sổ”.

Thông tin trên thị trường thương mại thường có nhiều tầng lớp, nhiều hình thức, nhất là với thông tin truyền khẩu. Nên trong hoạt động mua bán, nhà đầu tư và người tiêu dùng phải biết đánh giá, nhìn nhận cái gì có lợi, cái gì có thể chứa rủi ro lớn. Với nhà đầu tư, họ cần phải lựa chọn thời điểm để đầu tư, biết thời cơ chốt lời, biết chốt thời điểm cắt lỗ. Nếu không, chắc chắn họ sẽ là những người nhận rủi ro đầu tiên.

Theo ông, hành vi tung thông tin gây bất ổn thị trường sẽ được xử lý như thế nào?

Trong luật định, nếu đối tượng nào tung tin thất thiệt, gây tổn hại, hậu quả cho người tiêu dùng, đặc biệt, gây ảnh hưởng đến an ninh kinh tế, chính trị đều sẽ bị pháp luật xử lý, nhẹ thì phạt vi phạm hành chính, nặng thì xử lý hình sự.

Theo tôi, dù thông tin chỉ là tin đồn để gây bất ổn, nhưng bằng nghiệp vụ điều tra, các lực lượng chức năng đều có thể xác định được nguồn gốc đối tượng và có hình thức xử lý. Trên thực tế, thị trường đã có nhiều lần các đối tượng tung tin đồn nhảm, đưa tin thất thiệt bị các lực lượng an ninh điều tra, bắt giữ một cách nhanh chóng.

Ông nhận định như thế nào về vai trò định hướng thị trường của cơ quan quản lý và đặc biệt là cơ quan báo chí?

Trong việc định hướng thông tin thị trường, báo chí có vai trò quan trọng. Các nhà báo nên nắm chắc được thông tin dự báo. Các nhà báo, phóng viên không nên chỉ biết nghe rồi ghi chép lại mà phải biết đánh giá, xem xét bản chất, ngọn nguồn của sự việc. Do đó, lực lượng này phải biết chắt lọc thông tin, phân tích đúng sai và phải chịu trách nhiệm trước thông tin đưa ra công luận.

Trước những biến động của thị trường, báo chí không nên nóng vội, “chuyện bé xé ra to”, đưa ra những thông tin giật gân, câu khách, làm sai lệch diễn biến của thị trường. Đặc biệt, đáng lo ngại nhất là thông tin trên báo chí nhằm mục đích thương mại, như vậy, chính báo chí đã tiếp tay cho đối tượng đầu cơ, trục lợi.

Tuy nhiên, ai cũng có vai trò của mình trong thị trường, báo chí đưa tin thì công chúng phải tự có sự lựa chọn và đánh giá, phải tự quyết định được hướng đầu tư, tiêu dùng của mình. Đây là điều không ai có thể làm giúp được.

Cùng với đó, Nhà nước đóng vai trò then chốt khi là người điều hành, quản lý thị trường thương mại. Nhưng trong thời đại tự do thông tin, Nhà nước chỉ có thể đứng ra dùng biện pháp can thiệp khi thị trường có dấu hiệu bất ổn. Như vụ giá vàng lên cao vừa qua, ngay khi Ngân hàng Nhà nước có động thái sẽ can thiệp để ổn định giá vàng, người dân đã không còn đổ xô đi mua vàng nên giá vàng đã dần hạ xuống và bình ổn hơn.

Xin cảm ơn ông!