Theo chuyên gia du lịch, bản chất tour 0 đồng không hề tôt như nhiều người vẫn nghĩ. Ảnh: DN

Bản chất tour 0 đồng

Theo Tổng cục Du lịch, thị trường khách du lịch Trung Quốc và Hàn Quốc chiếm 42% tổng thị phần khách quốc tế đến Việt Nam, nếu tính cả khách từ thị trường Đài Loan, con số này xấp xỉ khoảng 50%. Trong đó, Nha Trang, Đà Nẵng, Phú Quốc… là những điểm đến mới, có sức hút đặc biệt. Khách quốc tế đến đây chủ yếu qua các chuyến bay charter (chuyến bay thuê bao dành riêng cho du khách của hãng lữ hành).

Năm 2016, khách du lịch Trung Quốc đến Nha Trang và Đà Nẵng đạt hơn 800 nghìn lượt, Hàn Quốc đạt xấp xỉ 500 nghìn lượt người. Tuy nhiên, việc bùng nổ về lượng khách cũng xuất hiện một lượng khách đi theo tour giá rẻ, thậm chí tour 0 đồng, khiến cho chính quyền địa phương, các nhà quản lý, DN lo ngại về chất lượng dịch vụ, hình ảnh điểm đến và nguồn thuế thất thu. Rõ ràng, đây là lúc cần thiết để phân tích nguyên nhân và giải pháp quản lý tour giá rẻ, vừa đảm bảo duy trì sự phát triển ổn định liên tục của thị trường, vừa đạt được sự hài lòng của khách, qua đó giữ gìn hình ảnh của du lịch Việt Nam.

Theo ông Lê Vàng, chuyên viên Vụ Thị trường du lịch, Tổng cục Du lịch, xét về khía cạnh khách du lịch, tour giá rẻ có thể được hiểu đơn giản nhất là khách du lịch mua sản phẩm du lịch gồm chi phí vé máy bay (tàu, thuyền, ô tô), phí visa, dịch vụ khách sạn và chương trình du lịch với mức giá thấp hơn nhiều mức chi phí thực tế mà doanh nghiệp phải chi trả.

Xét về khía cạnh DN du lịch, tour giá rẻ là tour có ít lãi, giá thấp đến mức độ nào đó sẽ trở thành “tour 0 đồng” hay “tour không có lãi”, thậm chí là “tour lãi âm”. Tour 0 đồng, tour âm đồng là tour mà công ty đón khách không thu bất kỳ một chi phí nào, thậm chí trả tiền ngược lại cho các công ty gửi khách, hiện tượng này còn được gọi là “mua đoàn”. Thông qua các hình thức như "chăn dắt" khách đi mua sắm hay bán thêm các chương trình, dịch vụ tại điểm đến để bù lại phần chi phí đầu vào gồm khách sạn, nhà hàng, phương tiện vận chuyển và phí visa, còn lại sẽ là lãi âm hoặc lãi dương. Do vậy, khái niệm giá rẻ hay 0 đồng ở đây là nằm ở phần phí dịch vụ (lãi) của chính các công ty du lịch chứ không phải là 0 đồng với từng dịch vụ đơn lẻ cấu thành nên sản phẩm, dịch vụ du lịch.

Xét về khía cạnh điểm đến, nhìn nhận một cách khách quan, ông Lê Vàng cho rằng, tour giá rẻ hay tour 0 đồng, âm đồng vẫn tạo ra việc làm cho người dân và nguồn thu trực tiếp cho chính quyền, DN địa phương, nhất là Việt Nam đang ở giai đoạn phát triển du lịch đại chúng, đây cũng vẫn là xu hướng chung của du lịch thế giới.

Tổ chức Du lịch Thế giới và các quốc gia luôn lấy lượng khách là một trong hai tiêu chí quan trọng hàng đầu khi thống kê và đánh giá về mức độ thành công phát triển của một quốc gia, điểm đến. Vấn đề đặt ra là khi đặt chân đến Việt Nam, khách không thể không ở khách sạn, ăn uống tại nhà hàng, đi xe, tàu, máy bay, mua vé tham quan và chi trả phí visa (với những thị trường chưa miễn visa). Tour giá rẻ hay tour 0 đồng, âm đồng cũng không nằm ngoài quy luật này.

Cuộc chiến về giá

Theo ông Lê Vàng, tour giá rẻ hay tour 0 đồng, âm đồng thực chất xuất phát từ "cuộc chiến" khốc liệt về giá. Do có rất nhiều công ty cùng bán một sản phẩm hoặc nhiều sản phẩm khác nhau khiến cho khách du lịch có nhiều lựa chọn phong phú, các công ty phải giành giật khách hàng bằng việc áp dụng cạnh tranh về giá. Ví dụ tại Hàng Châu, có đến hơn 100 công ty lữ hành bán sản phẩm Nha Trang và Đà Nẵng. Họ thuê máy bay của Vietnam Airlines (VNA), Vietjet, Dragon Airlines, hàng không Thủ đô.

Ngoài ra, cũng còn rất nhiều công ty thuê máy bay cung cấp sản phẩm đến đảo Bali, Phuket, Malpes, Saipan, Krabi… Khách du lịch Hàng Châu có rất nhiều lựa chọn với chi phí không hề đắt đỏ. Những công ty bán sản phẩm du lịch Đà Nẵng và Nha Trang chắc chắn không thể nằm ngoài vòng xoáy của cuộc chiến về giá với các điểm đến khác.

Cũng theo ông Lê Vàng, tour giá rẻ là "cuộc chiến" đến từ chính các công ty đón khách. Nhiều công ty đón khách vì muốn giành giật khách nên xuất hiện tình trạng chào giá dịch vụ chênh lệnh nhau rất cao, gây nhiễu loạn thị trường. Thậm chí có một số công ty du lịch nhận khách sẵn sàng “mua đoàn” với mức bù giá trên trời, mang tâm lý “đánh cược” khiến cho chính các công ty thuê bao charter cũng phải lắc đầu vì mức độ mạo hiểm.

Từ những phân tích nêu trên, ông Lê Vàng cho rằng, Chính phủ và ngành du lịch các nước đều muốn đoạn tuyệt với tour giá rẻ và tour 0 đồng nhưng thực tế đều lúng túng, đặc biệt trong thời đại cạnh tranh du lịch ngày càng khốc liệt như hiện nay. Đây là cạnh tranh giữa các quốc gia, thành phố, công ty gom khách, công ty đón khách, hãng hàng không, sản phẩm tương đồng.

Với ngành Du lịch Việt, ông Lê Vàng kiến nghị các cơ quan quản lý cần phải quản lý tốt các công ty lữ hành, nghiêm cấm hành vi “mua đoàn” hoặc bán lại đầu khách cho hướng dẫn viên, nếu bị phát hiện sẽ tước giấy phép hành nghề hướng dẫn và giấy phép lữ hành quốc tế.

Bên cạnh đó, với điểm mua sắm, nếu quản lý tốt thi đây là nguồn thu ngoại tệ rất lớn, có tác dụng phát triển sản xuất và tiêu thụ hàng hóa tại chỗ. Các điểm mua sắm cần được gắn biển đạt chuẩn, đảm bảo khách không mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng. Hàng năm sẽ tiến hành xếp hạng, đánh giá các cơ sở mua sắm này thông qua đánh giá và khiếu nại của khách.

Đồng thời thành lập đội phản ứng nhanh với số điện thoại đường dây nóng cho các ngôn ngữ Trung, Hàn, Anh, Nhật, Nga; số điện thoại đường dây nóng nên công khai ở khắp nơi từ khách sạn, sân bay, khu tuyến điểm du lịch, xe vận chuyển nhằm đảm bảo khách dễ dàng phản ánh, khiếu kiện.

“Ngoài ra, cần thay đổi quan điểm nhìn nhận từ người dân đến các cấp các ngành đối với bản chất vận động của thị trường và thái độ ứng xử với khách. Tour giá rẻ hay tour 0 đồng không phải lỗi của công ty gửi khách, cũng không phải lỗi của công ty đón khách, càng không phải lỗi của khách du lịch mà phần lớn do hệ quả cung cầu của thị trường kèm theo sự cạnh tranh khốc liệt của nó. Thái độ ứng xử của người dân hay các biện pháp quản lý của địa phương phải xoay quanh lấy lợi ích chính đáng của du khách làm trung tâm”, chuyên viên Vụ Thị trường du lịch nêu.