Nhum Nam Du có nhiều loại: nhum sọ màu trắng hoặc vàng cam, gai ngắn, ít thịt; nhum bàn gai nhọn, dài như chông; nhum đen thịt nhiều, ngon và béo.

Ðể bắt được nhum không khó nhưng cần phải rất khéo léo: người ta lặn theo các gành đá, dùng móc sắt giật khẽ chúng, rồi nhặt bỏ vào bao.

Nếu mạnh tay, nhum sẽ bám chặt vào vách đá, không thể gỡ ra được, đã vậy nếu không khéo gai nhum có thể đâm vào tay, gây đau nhức dữ dội.

Nhum với gai tua tủa

Nhum bắt về rửa sạch, dùng kéo cắt hết gai rồi tách đôi vỏ nhum ra, bên trong có nhiều múi chứa một lớp thịt mềm mại, màu vàng như kem; nếu may mắn có được trứng nhum vừa thơm vừa béo – món quà quý báu của biển khơi.

Nhum được chế biến nhiều cách, nhưng thông dụng nhất là nấu cháo. Thịt nhum sau khi gỡ được ướp gia vị rồi phi hành mỡ, đảo qua trước khi trút vào nồi cháo gạo mới đã nở. Khi ăn rắc chút tiêu với hành, ngò xắt nhỏ, giá sống, thêm tí nước mắm nhỉ. Cầu kỳ hơn, có người còn cho thêm nấm mối vào cháo để tăng thêm độ ngọt và chất bổ dưỡng.

cháo nhum

Cháo nhum Nam Du có hương vị không giống với bất cứ món cháo hải sản nào, bởi vị ngọt thanh giống sò huyết lại dìu dịu như thịt tôm, cua mà phảng phất hương biển nồng nàn kết hợp với gia vị đậm đà, xứng đáng là “đệ nhất cháo” trên đời song không tốn nhiều thời gian chế biến. Nên thưởng thức bát cháo nhum dân dã ở vùng biển Nam Du sẽ khiến bạn nhớ lâu.

Còn một cách ăn nhum rất phổ biến ở Nam Du là tách đôi nhum còn tươi rói, nướng trên bếp than hồng, khi thịt nhum săn lại, cho chút mỡ hành đã phi thơm vào rồi ăn với muối tiêu chanh. Ôi chao sao mà béo ngậy, thơm lựng, khó tả nổi!

Những người thích gọn lẹ hơn nữa thì vắt chanh vào nửa thân nhum đã tách, thưởng thức cùng cải bẹ xanh, nước mắm y và ớt hiểm.

Người đi biển cho rằng, cùng với cháo nhum thì nhum tái chanh có tác dụng hồi phục nhanh sức khỏe và giúp tiêu hóa tốt, hơn nữa nhum ăn sống được cho là có tác dụng bổ dương, tăng cường sinh lực với giới mày râu nên được nam giới rất mực ưa thích.

Tách đôi vỏ nhum, bên trong có nhiều múi chứa một lớp thịt mềm mại, màu vàng như kem

Với những ai ưa khám phá món lạ thì đã có mắm nhum. Ngay ở Nam Du, mắm nhum cũng không dễ tìm bởi không phải nhà nào cũng có và có tiền cũng không dễ gì mua được.

Cách làm mắm nhum thật ra rất đơn giản: cho thịt nhum vào hũ sành rồi rắc muối lên, đậy nắp kín đem vùi vào bếp tro hoặc phơi nắng gần cả tháng thì mắm nhum mới “tới”.

Khi đó, mắm có màu đỏ như hổ phách, thơm lừng, vị không giống bất kỳ loại mắm nào. Mắm nhum rất giàu dinh dưỡng, ngon, bổ, thường được dùng chấm các món luộc hoặc các món cuốn bánh tráng.

Có lẽ vì mắm nhum quá ngon, hương vị tuyệt hảo mà các bậc lão niên ở Nam Du kể rằng trước đây loại đặc sản này còn được dùng để tiến vua, khi thuyền của Nguyễn Ánh trên đường bôn tẩu đã chạy lạc đến quần đảo xinh tươi này.