Lực lượng Hải quan - Biên Phòng cửa khẩu quốc tế La Lay kiểm tra hành lý của khách XNC. Ảnh: Q.H.

Một trong những chức năng hiện đại và cũng là tiện ích nổi bật của Hệ thống VNACCS/VCIS chính là việc tự động tiếp nhận, phân luồng, cấp số và thông quan cho tờ khai của DN. Nhiều DN mà chúng tôi có dịp tiếp xúc thời gian gần đây như Công ty TNHH công nghiệp Brother (KCN Phúc Điền, Hải Dương); Công ty Yusen Logistics Việt Nam (Cầu Giấy, Hà Nội); Công ty CP may Đáp Cầu (Bắc Ninh)… đều có chung nhận xét việc tiếp nhận và phân luồng, cấp số tờ khai, thông quan của Hệ thống VNACCS/VCIS diễn ra rất nhanh chóng, chỉ trong vài giây.

Để phục vụ tính năng tự động trên một cách hiệu quả, một trong những yếu tố quan trọng đặt ra đối với cơ quan Hải quan chính là xác lập các tiêu chí phục vụ phân luồng của Hệ thống. Điều này vừa giúp việc thông quan hàng hóa cho DN được thực hiện nhanh chóng vừa giúp cơ quan Hải quan sàng lọc được những lô hàng nghi vấn gian lận để có hình thức kiểm tra hợp lí, hiệu quả. Tuy nhiên, do thực tế số lượng mặt hàng tham gia hoạt động XNK đa dạng, phức tạp nên việc xây dựng tiêu chí một cách chính xác đang là một thách thức lớn với cơ quan Hải quan.

Thực tế thời gian qua, dù đã có sự cố gắng rất lớn từ các đơn vị vụ, cục thuộc cơ quan Tổng cục Hải quan và các Cục Hải quan địa phương nhưng vẫn còn hiện tượng một số mặt hàng chưa được phân luồng phù hợp. Đại diện một DN XNK lớn ở Hà Nội đánh giá: Khi khai báo hải quan trên Hệ thống VNACCS/VCIS, Hệ thống tự động tiếp nhận, phân luồng tờ khai 24/24 giờ trong ngày và chỉ trong vòng từ 3 đến 5 giây là DN nhận được kết quả. Nhờ đó việc thông quan hàng hóa nhanh chóng, giúp tiết kiệm thời gian trong quá trình XNK, góp phần hỗ trợ DN đẩy m

ạnh hoạt động hợp tác, kinh doanh với các đối tác nước ngoài. Nhưng bên cạnh thuận lợi, DN vẫn còn gặp một số khó khăn, vướng mắc, đặc biệt liên quan đến vấn đề phân luồng tờ khai với một số mặt hàng chưa phù hợp do công tác quản lí rủi ro chưa chính xác. Ví dụ, từ đầu năm 2014 đến nay, DN này XK hàng chục container quế chẻ và 100% bị phân vào luồng Đỏ, trong khi đây là mặt hàng nông sản thuộc diện khuyến khích XK… Điều này làm DN tốn thêm thời gian, chi phí.

Ngoài DN trên, vừa qua Tổng cục Hải quan cũng nhận được phản ánh của một số DN về tỉ lệ kiểm tra thực tế hàng hóa XNK trong thời gian dài và kết quả không có vi phạm, gây ảnh hưởng đến hoạt động XNK của DN. Theo Tổng cục Hải quan, qua kiểm tra, phân tích, Tổng cục Hải quan nhận thấy phần lớn vướng mắc này do tiêu chí phân tích cấp Cục Hải quan địa phương được thiết lập, áp dụng trên Hệ thống VNACCS/VCIS có phạm vi rộng, thời gian dài. Cách thức áp dụng như vậy làm hạn chế chất lượng, hiệu quả của công tác quản lí rủi ro, gây khó khăn cho DN.

Để xử lí vướng mắc nêu trên và tạo thuận lợi cho cộng đồng DN, đảm bảo yêu cầu quản lí Nhà nước về hải quan, Tổng cục Hải quan vừa chỉ đạo các Cục Hải quan địa phương tăng cường công tác phân tích rủi ro, xác định trọng điểm, đối tượng trọng điểm kiểm tra. Tiêu chí phân tích phải tập trung vào các lô hàng của DN có nguy cơ buôn lậu, trốn thuế hoặc vi phạm pháp luật khác về hải quan. Phạm vi và thời gian áp dụng tiêu chí phải phù hợp với tình huống nghiệp vụ được xác định dựa trên kết quả phân tích rủi ro.

Ngoài ra, các DN cần thường xuyên rà soát, đánh giá hiệu quả áp dụng của từng tiêu chí phân tích do đơn vị thiết lập đang áp dụng trên Hệ thống, đồng thời loại bỏ các tiêu chí đã áp dụng trong thời gian dài những không phát hiện vi phạm.

Theo đại diện Ban triển khai Dự án VNACCS/VCIS (Tổng cục Hải quan), thời gian qua nhiều vướng mắc liên quan đến vấn đề công nghệ và quy trình thủ tục đã được nhanh chóng điều chỉnh, tạo thuận lợi cho DN. Hiện nay, Tổng cục Hải quan đang tiếp tục chủ động rà soát và tiếp nhận phản ánh vướng mắc của DN để kịp thời đưa ra giải pháp tháo gỡ, nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động của Hệ thống VNACCS/VCIS. Một trong những vấn đề đang Tổng cục Hải quan nghiên cứu, điều chỉnh là loại bỏ những tiêu chí không thực sự cần thiết trong quá trình khai báo hải quan để tạo thuận lợi cho cộng đồng DN.