Doanh nghiệp còn nhiều khó khăn nên giải pháp về nguồn vốn là rất quan trọng. Ảnh: H.D

Không thể bơm tiền vô tội vạ

Theo thông tin mới nhất từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tính đến 15/6/2023, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đạt khoảng 12,32 triệu tỷ đồng, tăng 3,36% so với cuối năm 2022, thấp hơn nhiều so với con số hơn 8% của cùng kỳ năm trước. Nguyên nhân chính là do cầu tín dụng giảm mạnh, sức hấp thụ vốn của doanh nghiệp và nền kinh tế gặp khó khăn. Trong đó, nhóm các doanh nghiệp nhỏ và vừa được coi là yếu thế, khả năng chống chọi thấp và còn nhiều hạn chế trong tiếp cận vốn.

Trong tọa đàm mới đây về vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, chuyên gia kinh tế TS. Lê Duy Bình, Giám đốc điều hành Economica Việt Nam đã chỉ ra nhiều vấn đề liên quan đến nút thắt của việc tiếp cận vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Cụ thể là nguồn lực để cho vay trong nền kinh tế là có giới hạn. Nền kinh tế Việt Nam đang phụ thuộc quá nhiều vào dòng vốn từ ngân hàng, đi ngược lại nhiều thông lệ tốt của quốc tế. Tổng dư nợ của toàn bộ nền kinh tế là 12,2 triệu tỷ đồng, tức là vào khoảng 125% GDP, đây là mức gần như cao nhất trong khối ASEAN, cao hơn rất nhiều so với các nước Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). Điều này khiến nếu tín dụng cho vay quá nhiều thì sẽ ảnh hưởng đến kinh tế vĩ mô.

Cùng với đó, TS. Lê Duy Bình cũng nêu, các doanh nghiệp nhỏ và vừa phải cạnh tranh vô cùng khốc liệt trong khả năng vay vốn, vừa phải cạnh tranh rất lớn với doanh nghiệp khác như doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, vừa phải cạnh tranh với lĩnh vực cho vay dân cư, cho vay tiêu dùng. Chẳng hạn, với các tập đoàn lớn, một khoản vay của họ có thể bằng khoản vay của 10.000 doanh nghiệp siêu nhỏ và nhỏ cộng lại.

Ngoài ra, chuẩn mực cho vay của ngành ngân hàng ngày càng cao, bởi các ngân hàng hiện nay đều phải nâng chuẩn mực như là phải đáp ứng Basel II, Basel III. Ngoài những yêu cầu về an toàn vốn, mức vốn tối thiểu thì có rất nhiều tiêu chí khác như chất lượng tín dụng. Do đó, tiêu chuẩn cho vay của các ngân hàng bắt buộc cũng sẽ phải nâng lên, phương án sản xuất kinh doanh hay yêu cầu về quản trị của các doanh nghiệp phải được thực hiện một cách rõ ràng hơn, chặt chẽ hơn.

Cũng về vấn đề này, ông Trần Anh Quý, Trưởng phòng Tín dụng chính sách nhà nước, Vụ Tín dụng các ngành kinh tế, NHNN khẳng định, hiện nay, nhiều doanh nghiệp rất yếu, phương án kinh doanh mới không có, khiến ngân hàng không có cơ sở để cho vay mới. Các phương án kinh doanh khả thi, khả năng chuyển đổi sản xuất kinh doanh và thích ứng biến động thị trường của doanh nghiệp nhỏ và vừa có nhiều hạn chế, khiến việc tiếp cận tín dụng khó khăn, bởi ngân hàng khó đánh giá khách hàng trong khả năng trả nợ cũng như đảm bảo an toàn trong việc cho vay. Vị này cũng cho hay, hiện kinh tế khó khăn, mức độ rủi ro bị đánh giá cao hơn, các tổ chức tín dụng thì khó có điều kiện hạ chuẩn cho vay.

Trước tình hình này, nhiều doanh nghiệp đang đề nghị ngân hàng đẩy mạnh cho vay tín chấp để dễ bề tiếp cận vốn, nhưng với nhiều ngân hàng, thà để tiền ế trong kho còn hơn “thả gà ra đuổi”.

Ông Ngô Bình Nguyên, Giám đốc Khối Doanh nghiệp vừa và nhỏ, Ngân hàng TMCP Phương Đông (OCB) cho hay, các ngân hàng vẫn không ngừng thu thập thông tin để đánh giá khách hàng, như thông tin nộp thuế, thanh toán hóa đơn, dòng tiền trong tài khoản ngân hàng và giữa các tài khoản của khách hàng ở các ngân hàng khác nhau. Thông tin càng đầy đủ, rõ ràng, ngân hàng càng yên tâm cho vay. Nhiều khách hàng đã có giao dịch lâu dài thì ngân hàng sẵn sàng cho vay thêm khoảng 20% nhu cầu thông thường, mà không cần tài sản đảm bảo.

Tuy vậy, thực tế là với nhiều khách hàng nền tảng thông tin, dữ liệu còn rất sơ khai, chưa được đồng nhất, khẩu vị rủi ro của các ngân hàng cũng khác nhau, nên không thể cho vay vô tội vạ, bởi nếu không thì ngân hàng sẽ phải hứng chịu hậu quả nợ xấu, ảnh hưởng tới cả nền kinh tế.

Hỗ trợ và đa dạng kênh huy động vốn

Trước những khó khăn về vốn của doanh nghiệp, ngành ngân hàng luôn nhấn mạnh đến việc sẵn sàng cung ứng vốn cho doanh nghiệp. Ông Ngô Bình Nguyên nhấn mạnh, ngân hàng sẵn sàng ngồi lại với những khách hàng mà tình hình tài chính và tình hình kinh doanh đang có những vướng mắc, để từ đó đồng hành cung cấp vốn.

Hiện nhiều ngân hàng đã và đang tung gói tín dụng ưu đãi để kích cầu khách hàng sử dụng vốn, đồng thời còn có những chương trình hướng dẫn để doanh nghiệp sử dụng vốn hiệu quả. Chẳng hạn, mới đây, SHB cho biết đã dành nhiều ưu đãi cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu gồm ưu đãi phí thanh toán quốc tế như: chuyển tiền đi/đến, thư tín dụng (L/C)... đáp ứng nhu cầu thanh toán của các khách hàng, đồng thời giúp khách hàng tiết giảm chi phí. Bên cạnh đó, SHB còn tổ chức đào tạo tài trợ thương mại và thanh toán quốc tế nhằm bảo vệ toàn diện quyền lợi của khách hàng trước đối tác xuất nhập khẩu quốc tế.

Cùng với những hỗ trợ từ ngân hàng, đại diện NHNN, ông Trần Anh Quý cho rằng, trong xu thế phát triển tài chính hiện tại, việc đa dạng hóa các kênh huy động vốn cho doanh nghiệp đáp ứng nhu cầu kinh doanh để đáp ứng nhu cầu thực tiễn, việc mở rộng các kênh huy động vốn, đặc biệt qua thị trường chứng khoán, trái phiếu là những bài toán rất cấp bách. “Dưới sự vào cuộc mạnh mẽ của Chính phủ, chúng tôi kỳ vọng, thị trường trái phiếu sẽ tiếp tục minh bạch hóa hơn, các doanh nghiệp có kênh huy động vốn thực sự hiệu quả”, ông Quý chia sẻ.

Mới đây, tại hội nghị về giải pháp tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng của doanh nghiệp và hấp thụ vốn của nền kinh tế, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái đã yêu cầu ngành ngân hàng phải kiên quyết cắt giảm thủ tục hành chính không phù hợp, sửa đổi ngay trong tháng 6/2023 để việc tiếp cận vốn thuận tiện hơn. Đồng thời, Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Tài chính nghiên cứu các biện pháp tăng khả năng hấp thụ vốn thông qua chính sách tài khóa hỗ trợ cho người dân, doanh nghiệp; tính toán liều lượng phù hợp trong huy động vốn để kích thích tăng trưởng, bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn vay, khả năng trả nợ.