Toàn cảnh hội nghị Ảnh: Xuân Thảo

Chưa có chuỗi sản xuất đảm bảo an toàn dịch bệnh

Phát biểu tại hội nghị, theo ông Đàm Xuân Thành, Phó Cục trưởng Cục Thú y (Bộ NN&PTNT), theo số liệu thống kê đến 4/2016, cả nước có 607 cơ sở giết mổ lợn tập trung, gồm cả 8 cơ sở giết mổ lợn xuất khẩu: 100% được kiểm soát giết mổ. Và 152 cơ sở giết mổ gia cầm tập trung, 100% được kiểm soát giết mổ.

Về xuất khẩu trứng gia cầm, hiện tại cả nước có 5 cơ sở đã và đang xuất khẩu trứng vịt muối, trứng vịt bắc thảo, trứng chim cút đóng hộp sang các thị trường: Hồng Kông, Singapore, Nhật Bản... Đối với sản phẩm thịt gà, hiện nay chỉ sản xuất và tiêu thụ ở trong nước, chưa có sản phẩm thịt xuất khẩu. Đến thời điểm này mới có hai công ty đăng ký xuất khẩu sản phẩm thịt gà đã qua chế biến nhiệt sang Nhật Bản, đó là Công ty TNHH Koyu & Unitek đăng ký năm 2016 và Công ty TNHH CP Việt Nam đăng ký vào cuối tháng 5/2017.

Tuy nhiên, hầu hết các cơ sở giết mổ hiện đều không có hệ thống cấp đông, bảo quản lạnh, không có chuỗi sản xuất thịt bảo đảm an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm đến sản phẩm xuất khẩu (trừ Công ty TNHH Koyu & Unitek tại tỉnh Đồng Nai mới được đầu tư hoàn thiện chuỗi sản xuất khép kín từ khâu chế biến thức ăn chăn nuôi đến sản phẩm thịt gà chế biến xuất khẩu đã được kiểm tra và đánh giá). Trong khi đó, tất cả các nước có nhu cầu nhập khẩu đều yêu cầu phải có chuỗi sản xuất khép kín đến sản phẩm cuối cùng, bảo đảm an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm để xuất khẩu.

Vẫn còn rất nhiều hộ chăn nuôi gia súc nhỏ lẻ đan xen với cơ sở chăn nuôi tập trung, chưa hình thành được các vàng đai an toàn dịch bệnh cho các cơ sở chăn nuôi tập trung (theo quy định cần có bán kính 1 km mới bảo đảm yêu cầu). Giá thành chăn nuôi lợn còn cao so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới

Vì vậy, để đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm chăn nuôi, theo ông Phạm Văn Đông, Cục trưởng Cục Thú y (Bộ NN&PTNT), đối với sản phẩm lợn sống (lợn sữa, lợn thịt) để xuất khẩu sang các nước có nhu cầu nhập khẩu, các doanh nghiệp có nguồn lực cần tổ chức xây dựng đề án sản xuất lợn sữa, lợn thịt theo chuỗi khép kín (từ khâu sản xuất thức ăn, con giống, nuôi thương phẩm để xuất khẩu) bảo đảm an toàn dịch bệnh, an toàn thực phẩm theo yêu cầu của nước nhập khẩu.

Đồng thời, cần chủ động phối hợp với Cục Thú y tìm kiếm khách hàng nhập khẩu sản phẩm. Cơ quan quản lý chuyên môn sẽ hướng dẫn cụ thể về các yêu cầu vệ sinh thú y đối với từng loại sản phẩm xuất khẩu theo yêu cầu của nước nhập khẩu.

Đối với thịt lợn đã và đang xuất khẩu chính ngạch sang các nước, hiện đã có 8 cơ sở đã được phép xuất khẩu thịt lợn sữa và thịt lợn choai đông lạnh sang thị trường Hồng Kông, Malaysia (trong năm 2016 đã xuất khẩu được khoảng 11 nghìn tấn và có giá trị khoảng 100 triệu USD, trong 5 tháng đầu năm 2017 đã sản xuất được khoảng 10,6 nghìn tấn và có giá trị khoảng 46 triệu USD).

Khó xây dựng vùng an toàn dịch bệnh

Hiện Bộ NN&PTNT đang xây dựng đề án “Phát triển chuỗi sản xuất động vật, sản phẩm động vật để xuất khẩu”. Với mục tiêu, năm 2017 hoàn thành xây dựng chuỗi thịt gà chế biến chín xuất khẩu đi thị trường Nhật Bản và từ năm 2018 tiếp tục mở rộng sang thị trường châu Á, châu Âu. Đối với thịt lợn, dự kiến hết năm 2020 xây dựng được một số chuỗi sản xuất thịt lợn chế biến chín xuất sang Đông Nam Á, châu Á, châu Âu…

Đánh giá về tình hình xuất khẩu sản phẩm chăn nuôi trong thời gian vừa qua, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Vũ Văn Tám cho rằng, các sản phẩm chăn nuôi của chúng ta chưa đáp ứng được yêu cầu, rào cản kỹ thuật từ các nước nhập khẩu, giá thành cao, năng lực cạnh tranh còn hạn chế, người chăn nuôi, các DN đang đói thông tin về thị trường cho nên có tình trạng chúng ta không nắm được thị trường đang cần gì. Và đây là trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, của các hiệp hội ngành hàng.

Đồng thời, việc tổ chức sản xuất chưa có gắn kết giữa sản xuất chế biến, tiêu thụ. Khâu trung gian “ăn khá dày”, và chúng ta chưa có biện pháp giải quyết dẫn đến người chăn nuôi bán giá thấp, người tiêu dùng bán giá cao.

Theo ông Phạm Văn Đông, các doanh nghiệp cần tổ chức xây dựng đề án sản xuất thịt lợn theo chuỗi khép kín từ khâu sản xuất thức ăn, con giống, nuôi thương phẩm, hệ thống dây chuyền giết mổ và pha lóc, hệ thống bảo quản mát (từ 2oC - 6oC), cấp đông (với hệ thống máy/hầm cấp đông có nhiệt độ từ -40oC đến -45oC), hệ thống kho bảo quản (nhiệt độ phải đảm bảo ở -20oC)… không có tồn dư các hóa chất như kháng sinh, hóc môn, thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng) theo yêu cầu của nước nhập khẩu.

Về lâu dài, tập trung đầu tư vùng chăn nuôi lợn, gia cầm an toàn, nâng cao năng lực phòng chống dịch bệnh, đảm bảo an toàn dịch bệnh để đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm chăn nuôi đi các nước.

Nêu ý kiến về việc xây dựng vùng an toàn dịch bệnh, ông Nguyễn Đức Hoàng, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH Thắng Lợi cho biết, để xuất khẩu được sản phẩm chăn nuôi còn tùy theo từng nước mà yêu cầu, điều kiện an toàn thực phẩm khác. Mọi xúc tiến thương mại đều là vô nghĩa nếu cơ quan thú y hai nước không thông thương. Đơn cử như việc hoàn thiện hồ sơ xuất khẩu sang Singapore nhưng cơ quan Thú y nước này trả lời là không xem xét hồ sơ của Việt Nam vì còn dịch lở mồm long móng.

“Việc xây dựng vùng an toàn dịch bệnh phải do Nhà nước làm, chứ doanh nghiệp không đủ sức đầu tư”, ông Hoàng kiến nghị.

Định hướng xuất khẩu trong thời gian tới, Thứ trưởng Vũ Văn Tám cho rằng, trong bối cảnh hiện nay các doanh nghiệp nên hướng đến sản xuất các sản phẩm đã qua chế biến. Muốn vậy các doanh nghiệp phải có đầu tư đồng bộ, có kho lạnh trữ hàng, có dây chuyền sản xuất hiện đại đạt chuẩn quốc tế. Đối với xuất khẩu động vật sống, các nước nhập khẩu có yêu cầu rất khắt khe về điều kiện đảm bảo an toàn dịch bệnh, họ có rất nhiều rào cản kỹ thuật nhằm đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng của nước họ.

Đối với các chính sách tín dụng, nếu doanh nghiệp vẫn thấy có khó khăn, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ tiếp nhận ý kiến và kiến nghị Chính phủ để có những giải pháp tháo gỡ kịp nhằm hỗ trợ tốt nhất để doanh nghiệp mở thị trường.