Tình trạng nông, thủy sản không thể XK sang Trung Quốc gây ùn ứ, ế ẩm, giá rớt mạnh

Ví dụ điển hình nhất dễ thấy là tình trạng nông, thủy sản không thể XK sang Trung Quốc gây ùn ứ, ế ẩm, giá rớt mạnh. Đơn cử như sầu riêng, trước Tết, giá đạt 70.000 đồng/kg, nay chỉ còn 40.000 đồng/kg; thanh long chỉ còn 3.000 - 4.000 đồng/kg; cá biệt có nơi giá dưa hấu chỉ còn 1.000 đồng/kg.

Với thủy sản, câu chuyện cũng không mấy khả quan. Hiện nay đã có việc chậm đơn hàng, điều chỉnh đơn hàng. Các đối tác phía Trung Quốc hứa ngày 16/2 mới bắt đầu nhận hàng. Khó khăn trước mắt còn là, một số hãng tàu biển lớn ngưng nhận các container hàng thủy sản chở đi Trung Quốc. Các khách hàng lớn Nhật Bản đề nghị không đưa hàng qua Trung Quốc...

Khó khăn ở chiều XK đã thấy rõ, song NK cũng không thể tránh khỏi. Do Trung Quốc kéo dài kỳ nghỉ Tết do tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, nhiều nhà máy chưa làm việc nên hoạt động cung ứng nguyên vật liệu cho các khách hàng ở Việt Nam cũng có nguy cơ bị gián đoạn. Dệt may, da giày, điện tử… là một số ngành nhập nhiều nguyên vật liệu từ Trung Quốc. Do đó, nếu nguồn hàng dự trữ cạn kiệt, các DN có thể sẽ gặp khó trong việc sản xuất kinh doanh.

Sự phụ thuộc lớn của hàng hóa XNK Việt Nam vào thị trường Trung Quốc đã được nói đến nhiều năm nay. Hệ quả của sự phụ thuộc đó càng được thấy rõ ở những thời điểm khó khăn như hiện nay, khi virus corona còn diễn biến phức tạp.

Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy những "cánh cửa" mở hơn với hàng hóa Việt Nam. Đơn cử như với ngành thủy sản, đại diện Hiệp hội Chế biến và XK Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã phát biểu trong một hội nghị mới đây về ứng phó với khó khăn trong sản xuất, XK nông, thủy sản rằng các DN cũng nhìn thấy cơ hội ở một số ngành hàng đang cạnh tranh với Trung Quốc như cá ngừ. Trung Quốc là 1 trong 5 nước bán cá ngừ lớn trên thế giới. Hiện nay, các nước không mua cá ngừ Trung Quốc nên giá giảm sâu. Các DN cá ngừ Việt Nam đang coi đây là cơ hội đối với các nguồn tiêu thụ khác, gia tăng thị phần, giá cả.

Tương tự, với ngành gỗ, ảnh hưởng của dịch viêm đường hô hấp cấp do virus corona, những lô hàng XK dăm gỗ sang Trung Quốc ngay lập tức giảm mạnh. Tuy nhiên, trong 2 tuần qua, nhiều DN của ngành gỗ đã kịp chuyển hướng, đã có 3 - 4 DN chuyên làm dăm XK mua thiết bị sản xuất gỗ ván ép, gỗ nhiên liệu. Đại diện Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam nhận định rằng, hiện tại thậm chí có thể là cơ hội cho ngành chế biến, XK gỗ bởi XK dăm gỗ phụ thuộc chủ yếu thị trường Trung Quốc, mang lại giá trị không cao, không phát triển bền vững vốn rừng.

Phân tích như vậy để thấy rằng, trước mắt đứng trước dịch viêm đường hô hấp cấp do virus corona, bên cạnh những than thở khó khăn, sự chủ động, linh hoạt của DN để tự tìm cách tháo gỡ, xoay chuyển tình thế là điều rất quan trọng. Còn trong dài hạn, câu chuyện phụ thuộc quá lớn vào thị trường Trung Quốc cần có giải pháp hữu hiệu hơn.