Tinh giản biên chế là chủ trương lớn của Đảng, Chính phủ, song từ thực tiễn cho thấy việc này hiện vẫn còn gặp vô vàn khó khăn, theo ông bản chất vấn đề nằm ở đâu?

Tinh giản biên chế là chủ trương lớn nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của đội ngũ cán bộ công chức, kiến tạo một nền hành chính công vụ chuyên nghiệp, hiện đại nhưng hiện công tác này vẫn chưa đạt kỳ vọng mong đợi.

Cụ thể, từ năm 2015 đến nay, chúng ta mới tinh giản được khoảng 22.000 người, trong khi đó chỉ tiêu đặt ra mỗi năm chúng ta phải giảm 40.000 người. Sở dĩ số giảm được vẫn khiêm tốn như vậy là do bản thân lãnh đạo nhiều cơ quan, đơn vị chưa thực sự chú tâm vào việc, chưa coi tinh giản biên chế là nhiệm vụ và lấy đó là tiêu chí đánh giá hoàn thành công việc bản thân.

Bên cạnh đó, trong tổ chức, triển khai công việc, lãnh đạo một số cơ quan, đơn vị cũng chưa đánh giá đúng, thực chất mức độ hoàn thành công việc của mỗi cán bộ công chức để có nhìn nhận khách quan, sắp xếp vị trí việc làm hợp lý. Chưa kể, do tinh giản biên chế động chạm đến nhiều lợi ích của các đối tượng liên quan nên những đối tượng này không ngần ngại bằng nhiều cách khác nhau gây áp lực cho người lãnh đạo các cơ quan, đơn vị, khiến cho quyết định của người đứng đầu còn nể nang, duy tình.

Song song với chính sách tinh giản biên chế hiện chúng ta đang thực hiện siết chặt tuyển dụng cán bộ công chức. Ông nhìn nhận vấn đề này như thế nào?

Khi tuyển dụng phải xác định vị trí cán bộ, công chức ở từng cơ quan, đơn vị, phải làm rõ là cần bao nhiêu vị trí làm việc, và yêu cầu ở từng vị trí ấy là trình độ năng lực ra sao… dựa trên những yêu cầu cụ thể ấy rồi mới tuyển dụng, đào tạo nâng cao năng lực phù hợp với vị trí. Điều này đồng nghĩa với việc phải quay lại bài học cơ bản khoa học về hành chính và công tác nhân sự thì mới giải quyết được, nếu không rất dễ rơi vào tình trạng chắp vá, làm được việc này thì hỏng việc khác. Cải cách hành chính đòi hỏi tính hệ thống rất cao, mà nếu ta làm không triệt để, không kiên quyết, không được kiểm soát thì đương nhiên dẫn tới hậu quả như ngày hôm nay là thừa ra một số lượng lớn công chức không đáp ứng được yêu cầu công việc.

Tinh giản biên chế là quy luật tất yếu xây dựng nền hành chính chuyên nghiệp, minh bạch, song nhiều người vẫn băn khoăn về tiêu chí cụ thể để cán bộ công chức nằm trong đối tượng cần tinh giản, tránh việc lợi dụng chính sách tinh giản biên chế của Chính phủ để tư lợi cá nhân, thưa ông?

Nghị định số 108/2014/NĐ-CP của Chính phủ về chính sách tinh giản biên chế có hiệu lực từ ngày 10/1/2015 đến nay đã đi được nửa chặng đường để thực hiện lộ trình chiến lược cải cách hành chính đến năm 2020. Nghị định 108 cũng quy định các trường hợp thuộc đối tượng tinh giản biên chế như chưa đạt trình độ đào tạo theo tiêu chuẩn chuyên môn, nghiệp vụ quy định đối với vị trí việc làm đang đảm nhiệm, nhưng không có vị trí việc làm khác phù hợp để bố trí và không thể bố trí đào tạo lại để chuẩn hóa về chuyên môn; có 2 năm liên tiếp liền kề tại thời điểm xét tinh giản biên chế, cán bộ công chức được phân loại, đánh giá xếp vào mức hoàn thành nhiệm vụ nhưng còn hạn chế về năng lực hoặc có một năm hoàn thành nhiệm vụ nhưng còn hạn chế về năng lực và một năm không hoàn thành nhiệm vụ nhưng không thể bố trí việc làm khác phù hợp...

Bên cạnh đó, để thực hiện được tinh giản biên chế khách quan, chính xác, đúng người, đúng đối tượng, Bộ Nội vụ đã xây dựng tiêu chí đánh giá cán bộ, công chức, viên chức hoàn thành nhiệm vụ ở các mức độ khác nhau. Theo đó, để đánh giá cán bộ công chức các cơ quan, đơn vị sẽ dựa vào kết quả hoàn thành nhiệm vụ bao gồm chất lượng, tiến độ, tinh thần thái độ phục vụ làm nòng cốt; tinh thần tận tụy, trách nhiệm; văn hóa giao tiếp, thái độ phục vụ người dân, chấp hành pháp luật, nội quy trong cơ sở, quan hệ với đồng nghiệp... Sau khi căn cứ vào những tiêu chí nêu trên, việc đánh giá, phân loại cán bộ công chức sẽ dễ dàng thực hiện, đồng thời làm căn cứ cho việc tinh giản biên chế.

Vậy khi thực hiện mục tiêu tinh giản biên chế, giảm nhẹ bộ máy hành chính có nên thực hiện song song là chính sách tăng lương cho đội ngũ cán bộ công chức không, thưa ông?

Lương của cán bộ công chức hiện nay vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của cuộc sống, bởi tiền lương của cán bộ công chức hiện không phản ánh đúng giá trị công việc của họ dẫn tới việc nhiều cán bộ công chức lợi dụng chức vụ của mình để nhũng nhiễu, tham ô, nhận hối lộ. Do vậy chính sách tiền lương công chức hiện nay phải đặt trong tương quan với tiền lương chung, bằng mức trung bình khá của doanh nghiệp. Lương của công chức phải được tính đúng, tính đủ và tạo được giá trị của lao động trí óc, đảm bảo cho cán bộ công chức đủ sống và có tích lũy.

Không những chỉ có tinh giản biên chế ở những cơ quan, ban ngành mà Bộ Nội vụ còn đang có chủ trương hợp nhập nhiều sở, ban ngành lại để hạn chế sự cồng kềnh của bộ máy, quan điểm của ông về vấn đề này ra sao?

Đề xuất hợp nhập các sở lại với nhau đến giờ đã là chậm, việc này nên tiến hành từ vài chục năm trước, bởi một Nhà nước càng có nhiều cơ quan quản lý thì lại càng dẫn đến tình trạng làm thay công việc của nhau dẫn tới chồng chéo, kém hiệu quả. Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, vai trò của Nhà nước là rất quan trọng trong điều hành kinh tế vĩ mô, bên cạnh đó là trách nhiệm của các bộ, ngành cơ quan liên quan, song cũng không nên phình thêm bộ máy quản lý bộ, ngành mà nên giảm bớt lại, càng giảm được bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu. Bản thân các bộ, ngành này cũng không nên ôm đồm quá nhiều công việc, nên chuyển từ hình thức quản lý trực tiếp sang quản lý gián tiếp, quản lý bằng chính sách, pháp luật, kiểm tra, giám sát, việc gì có thể san bớt cho người dân, doanh nghiệp thì nên để người dân, doanh nghiệp tự tiến hành.

Theo ông, để công tác tinh giản biên chế thành công thì cần có giải pháp gì?

Để tinh giản biên chế thành công phải gắn với trách nhiệm người đứng đầu, coi đây là nhiệm vụ buộc phải hoàn thành của lãnh đạo các cơ quan, đơn vị, nếu làm không tốt sẽ bị điều chuyển sang vị trí công tác khác, như vậy mới tạo động lực cho người đứng đầu thực hiện nghiêm túc yêu cầu tinh giản biên chế mà Chính phủ đặt ra. Bản thân người đứng đầu các cơ quan, đơn vị cũng cần linh hoạt trong xử lý, sắp xếp công việc của mỗi cán bộ công chức phù hợp với năng lực, sở trường, để phát huy hiệu quả công việc cao nhất. Đồng thời có cơ chế kiểm tra, giám sát xem bản thân mỗi cán bộ công chức có làm đúng chức năng, hoàn thành tốt nhiệm vụ để có đánh giá nhận xét kịp thời. Trường hợp cán bộ công chức làm tốt cần biểu dương, khen thưởng, làm chưa tốt thì nghiêm túc nhìn nhận khách quan để có ứng xử phù hợp. Tuy nhiên để làm được những điều đó, bản thân người đứng đầu các cơ quan, đơn vị phải có tâm, đủ tầm.

Kết quả cuối cùng của việc tinh giảm biên chế là nâng cao hiệu quả làm việc của các dịch vụ công, vậy việc tinh giảm biên chế sẽ tạo được cú hích như thế nào trong việc cải thiện chất lượng dịch vụ công?

Có thể thấy, muốn tinh giản biên chế là điều không đơn giản, nhất là với bộ máy Nhà nước vốn rất cồng kềnh, phức tạp. Nhưng nếu thực hiện thành công chính sách này sẽ là minh chứng rõ ràng cho thấy sức mạnh của một Chính phủ kiến tạo và liêm chính, phục vụ lợi ích của người dân, doanh nghiệp mà chúng ta đang hướng tới.

Xin cảm ơn ông!