Loạt biện pháp tăng cường quản lý, giám sát việc phát hành, sử dụng hóa đơn điện tử
	Bộ Tài chính yêu cầu tăng cường quản lý, giám sát việc phát hành, sử dụng hóa đơn điện tử
	Tăng cường rà soát, kiểm tra nhằm ngăn chặn gian lận sử dụng hóa đơn

Ông Mai Xuân Thành, quyền Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế chủ trì Hội nghị.

Hành vi, thủ đoạn trục lợi HĐĐT ngày càng tinh vi

Theo báo cáo của Tổng cục Thuế, kể từ ngày 21/11/2021, hệ thống HĐĐT chính thức được công bố triển khai và vận hành. Việc chuyển đổi sang HĐĐT có ý nghĩa quan trọng giúp DN giảm chi phí so với sử dụng hóa đơn giấy, giảm chi phí tuân thủ thủ tục hành chính thuế, từ đó giúp DN quản trị hiệu quả hơn. Đặc biệt, việc triển khai hệ thống HĐĐT còn có ý nghĩa quan trọng trong xây dựng cơ sở dữ liệu lớn (big data), mấu chốt của chuyển đổi số không chỉ đối với cơ quan Thuế mà còn đối với cả DN và nền kinh tế.

Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 851.372 DN, tổ chức và 65.576 hộ, cá nhân kinh doanh thực hiện theo phương pháp kê khai đã chuyển đổi sang sử dụng HĐĐT trên hệ thống HĐĐT theo Nghị định số 123/2020/NĐ-CP, đạt tỷ lệ 100%. Tính đến ngày 15/4/2023, cơ quan Thuế đã tiếp nhận và xử lý hơn 3.581 tỷ HĐĐT, trong đó có hơn 1.039 tỷ hóa đơn có mã và hơn 2.542 tỷ hóa đơn không mã; đã có 12.864 DN, cá nhân kinh doanh đăng ký sử dụng HĐĐT có mã của cơ quan Thuế khởi tạo từ máy tính tiền.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, thời gian qua vẫn có hiện tượng một số DN, tổ chức, cá nhân cố tình lợi dụng việc phát hành, sử dụng HĐĐT để xuất khống, mua bán hóa đơn để trục lợi, vi phạm pháp luật nhằm chiếm đoạt tiền thuế của ngân sách nhà nước. Điển hình là một số vụ án đã và đang được cơ quan Công an điều tra, khởi tố như tại: Phú Thọ, Hải Phòng, Quảng Ninh, Ninh Bình… Hành vi thủ đoạn của các DN hết sức tinh vi, phạm vi thực hiện trên cả nước, thời gian diễn ra từ khi thành lập đến khi bỏ địa điểm kinh doanh hoặc bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền phát hiện hành vi vi phạm pháp luật diễn ra trong thời gian ngắn.

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, ông Mai Xuân Thành, quyền Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, tình trạng gian lận, mua bán HĐĐT đang xảy ra và cơ quan Thuế phải chịu hậu quả từ cung - cầu trên thị trường. Trước thực trạng đó, thời gian qua, ngành Thuế đã luôn tìm cách để đẩy lùi, xoá bỏ gian lận HĐĐT. Tại nhiều đơn vị đã có những cá nhân có các ý tưởng, biện pháp, kế hoạch để làm tốt công tác này như Cục Thuế Quảng Ninh, Cục Thuế Thanh Hoá, Cục Thuế Bình Định… Ông Mai Xuân Thành nhấn mạnh, đây sẽ là những kinh nghiệm cần được chia sẻ để ngành Thuế có thể triển khai áp dụng cho toàn Ngành.

Giám sát trọng điểm người nộp thuế có dấu hiệu rủi ro trong quản lý và sử dụng HĐĐT

Tại hội nghị, thông tin về các hành vi gian lận hóa đơn điện tử phát sinh trong thực tế, ông Vũ Mạnh Cường, Cục trưởng Cục Thanh tra - Kiểm tra (Tổng cục Thuế) cho biết, các đối tượng thường sử dụng CMND/thẻ căn cước công dân giả mạo/mất cắp, thuê người làm đại diện pháp luật (những người không hiểu biết, thương binh,...), thành lập chuỗi DN trung gian hoặc mua lại các DN, sau đó thay đổi giám đốc, người đại diện theo pháp luật. Các đối tượng này đăng ký thuế, đăng ký sử dụng HĐĐT bằng hình thức qua mạng; mở tài khoản ngân hàng và đăng ký thanh toán qua Internet Banking, sau đó thiết lập mạng lưới các đối tượng trung gian khai thác thông tin các DN trên trang thông tin điện tử để liên hệ bán trái phép HĐĐT. Bên cạnh đó, để hợp thức cho các hóa đơn đã bán có những mặt hàng cần phải có hồ sơ chứng minh nguồn gốc như: đất, cát, sỏi, gỗ, xăng dầu, thực phẩm,… các đối tượng làm con dấu giả của các cơ quan có thẩm quyền (UBND các tỉnh, các sở, ngành và các cơ quan đăng kiểm, kiểm định, công chứng…) để thiết lập các bộ hồ sơ chứng minh nguồn gốc xuất xứ hàng hóa ghi trên các hóa đơn khống chuyển cho DN mua hóa đơn.

Để ngăn chặn sử dụng hóa đơn bất hợp pháp, ông Vũ Mạnh Cường cho biết, trên cơ sở bộ chỉ số tiêu chí đánh giá, xác định người nộp thuế (NNT) có dấu hiệu rủi ro trong quản lý và sử dụng hóa đơn, cơ quan Thuế đã thực hiện lập danh sách NNT có rủi ro, thực hiện việc rà soát, đối chiếu với thực tế quản lý thuế tại địa phương, đặc biệt tập trung vào những NNT có rủi ro cao như: nộp thuế thấp hơn nhiều lần so với mức trung bình ngành nghề kinh doanh, tăng đột biến về doanh thu, không có tài sản, sử dụng số lượng hóa đơn lớn,... để đưa vào danh sách NNT phải thực hiện giám sát trọng điểm; xác minh thực tế hoạt động của NNT; kiểm tra tại cơ quan Thuế để xây dựng kế hoạch và thực hiện thanh tra, kiểm tra, tránh tình trạng bỏ sót các DN có rủi ro cao, DN nhiều năm chưa được thanh tra, kiểm tra.

Kiến nghị và giải pháp nhằm ngăn chặn NNT gian lận trong sử dụng HĐĐT thông qua công tác đăng ký DN và đăng ký thuế, đại diện Vụ Kê khai và Kế toán thuế (Tổng cục Thuế) cho biết, đã phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư trong thực hiện thủ tục đăng ký thuế cùng với đăng ký kinh doanh theo cơ chế một cửa liên thông. Về quy định thành lập DN mới, Tổng cục Thuế đã cung cấp thông tin về cá nhân người thành lập DN, người quản lý DN vi phạm do cơ quan Thuế quản lý để Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cập nhật danh sách cảnh báo trên Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký DN. Trên cơ sở đó, khi tiếp nhận hồ sơ, Cục Quản lý đăng ký kinh doanh hướng dẫn cơ quan đăng ký kinh doanh địa phương có trách nhiệm kiểm tra, rà soát các trường hợp vi phạm pháp luật do Tổng cục Thuế cung cấp nêu trên để yêu cầu DN báo cáo, giải trình trước khi thực hiện các thủ tục hành chính về đăng ký DN theo quy định tại Điều 216 của Luật DN.

Tại hội nghị, bà Nguyễn Thu Trà, Trưởng Ban Quản lý rủi ro (Tổng cục Thuế) cho biết, với số lượng DN ngày càng lớn như hiện nay, việc kiểm soát, quản lý chặt chẽ các DN có dấu hiệu rủi ro nói chung cũng như rủi ro vi phạm về hóa đơn nói riêng trở nên khó khăn hơn. Do vậy, Tổng cục Thuế đã ban hành Quyết định số 78/QĐ-TCT ngày 2/2/2023 về Bộ chỉ số tiêu chí đánh giá, xác định NTT có dấu hiệu rủi ro trong quản lý hóa đơn. Để triển khai thực hiện Bộ chỉ số tiêu chí được thống nhất tại cơ quan Thuế các cấp, Tổng cục Thuế đã nghiên cứu xây dựng Quy trình hướng dẫn áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý và sử dụng hóa đơn được thực hiện tự động bằng ứng dụng công nghệ thông tin, dự kiến sẽ ban hành trong tháng 4/2023.