Mô hình Cơ chế một cửa đường hàng không.

Theo đó, sẽ có thay đổi trong việc làm thủ tục đối với tàu bay xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh của 63 hãng hàng không có khai thác các chuyến bay tại 9 cảng hàng không quốc tế.

Khai báo một đầu mối

Theo quy định tại Quyết định 43/2017/QĐ-TTg, khai báo chứng từ điện tử gồm: Bản khai hàng hóa XK, NK bằng đường hàng không (nếu có); Thông tin về vận đơn thứ cấp; Danh sách hành khách; Danh sách tổ bay; Bản lược khai hành lý ký gửi của hành khách (nếu có); Thông tin về chuyến bay (ngày khi làm thủ tục); Thông tin về đặt chỗ của hàng khách (PNR) trước 24 giờ, cập nhật trước 8 giờ. Chứng từ phải nộp hoặc xuất trình gồm: Tờ khai chung hàng không (gồm các thông tin y tế); Giấy khai báo y tế thi thể, hài cốt, tro cốt (nếu có); Giấy khai báo mẫu vi sinh y học, sản phẩm sinh học, mô, bộ phận cơ chể người (nếu có); Bản khai kiểm dịch thực vật; bản khai kiểm dịch động vật; hộ chiếu của hành khách, hộ chiếu của phi hành đoàn; Phiếu tiêm chủng quốc tế của phi hành đoàn, hành khách; Tờ khai y tế.

Thực hiện Cơ chế một cửa đường hàng không cho phép người làm thủ tục gửi thông tin, chứng từ điện tử để thực hiện thủ tục của cơ quan quản lý nhà nước liên quan đến tàu bay xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh thông qua Cổng thông tin một cửa quốc gia. Các cơ quan quản lý nhà nước ra quyết định thông quan qua Cổng thông tin một cửa quốc gia.

Cụ thể, Cơ chế một cửa quốc gia đường hàng không sẽ tiếp nhận thông tin về lịch khai thác bay, danh sách tổ bay, hành khách, hành lý, hàng hóa để thực hiện thủ tục điện tử đối với tàu bay nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh thông qua Cổng thông tin một cửa quốc gia đường hàng không. Thông tin gửi tới Cổng thông tin một cửa quốc gia được 5 cơ quan quản lý nhà nước tại cảng hàng không gồm: Hải quan cửa khẩu, Cảng vụ hàng không, Công an cửa khẩu, cơ quan Kiểm dịch động vật, cơ quan Kiểm dịch thực vật, Tổ chức Kiểm dịch y tế biên giới, tiếp nhận, khai thác chung. Người làm thủ tục chỉ cần gửi thông tin điện tử cho cơ quan nhà nước một lần duy nhất tại địa chỉ: .

Theo Tổng cục Hải quan, điểm mới thứ nhất là các hãng hàng không cung cấp thông tin bằng phương thức điện tử cho cơ quan Chính phủ trong việc quản lý phương tiện vận tải hàng không. Hiện nay, các văn bản quy định quản lý phương tiện vận tải hàng không tại sân bay quốc tế đã có nhưng được quy định riêng rẽ bởi các cơ quan khác nhau, thiếu đồng bộ. Trong lĩnh vực Hải quan đã có Nghị định yêu cầu, thông tư hướng dẫn các hãng hàng không cung cấp thông tin về hành khách, hàng hóa và hành lý, về chuyến bay. Cơ quan an ninh cửa khẩu và quản lý xuất nhập cảnh thì yêu cầu cung cấp trước thông tin hành khách. Cơ quan cảng vụ hàng không cũng yêu cầu cung cấp thông tin phục vụ quản lý chung… Tất cả thông tin này (trừ thông tin về hành khách) đều cung cấp bằng bản giấy, do vậy, việc chia sẻ và sử dụng thông tin là rất hạn chế. Từ ngày 15/11, khi triển khai Cơ chế một cửa đường hàng không, toàn bộ thông tin liên quan sẽ được khai báo bằng phương thức điện tử và được liên kết với tất cả hệ thống quản lý của các cơ quan nhà nước tại cảng hàng không.

Điểm mới thứ hai là lần đầu tiên cơ quan quản lý nhà nước tại cảng hàng không của Việt Nam yêu cầu cung cấp thông tin đặt chỗ hành khách nhằm đảm bảo an ninh hàng không, an ninh quốc gia và ngăn chặn khủng bố, buôn lậu ma túy qua đường không.

Điểm mới thứ ba là khi thông tin được gửi đến một cơ quan quản lý nhà nước thì ngay lập tức được tự động chia sẻ cho tất cả cơ quan liên quan, kết nối tất cả các khâu.

Bên cạnh đó, về phía cơ quan Hải quan còn thực hiện cung cấp thông tin giữa các cơ quan quản lý kho, bãi hàng không phục vụ cho công tác giám sát hải quan. Khi các cơ quan liên quan được chia sẻ những thông tin này sớm sẽ rút ngắn thời gian thông quan và hỗ trợ tốt cho doanh nghiệp logistic, doanh nghiệp vận tải và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xuất nhập khẩu.

Luôn túc trực xử lý vướng mắc

Sau một quá trình chuẩn bị, hệ thống một cửa hàng không được vận hành thí điểm tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài từ ngày 1/1/2017. Tính đến nay, 100% hãng hàng không có văn bản xác nhận đăng ký tham gia thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia đường hàng không. Tổng cục Hải quan cho biết, thực hiện Quyết định số 43/2017/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ, từ ngày 15/11/2017, cơ quan Hải quan sẽ đồng loạt triển khai Cơ chế một cửa quốc gia đối với tàu bay xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh tại tất cả các cảng hàng không quốc tế trên cả nước.

Để đảm bảo việc triển khai thông suốt hệ thống, bộ phận hỗ trợ (help-desk) của Tổng cục Hải quan sẽ túc trực hệ thống 24/7 và các đường dây nóng để hỗ trợ nhanh nhất cho DN.

Hiện Tổng cục Hải quan cũng đang dự thảo một loạt quy trình xử lý của cơ quan Hải quan, kết nối với các cơ quan để đưa ra các biện pháp ứng phó, xử lý sự cố (nếu có).

Lợi ích khi triển khai Cơ chế một cửa đường hàng không: Việc trao đổi thông tin, phối hợp quản lý giữa các cơ quan quản lý nhà nước tại cảng hàng không góp phần triển khai Chính phủ điện tử tại Việt Nam. Thông qua triển khai Cơ chế một cửa quốc gia đường hàng không, Chính phủ Việt Nam thể hiện nỗ lực tạo thuận lợi thương mại, cải thiện môi trường kinh doanh, đồng thời là nền tảng để triển khai Cơ chế một cửa ASEAN theo đúng cam kết. Đối với người làm thủ tục: Không phải nộp nhiều bộ chứng từ giấy tới các cơ quan quản lý nhà nước mà chỉ phải gửi thông tin điện tử một lần tới Cổng thông tin một cửa quốc gia. Qua đó rút ngắn thời gian làm thủ tục, tiết kiệm các chi phí liên quan. Được tiếp cận thông tin minh bạch, giảm tiếp xúc trực tiếp với cơ quan quản lý nhà nước. Đối với cơ quan quản lý nhà nước: Các cơ quan quản lý có thông tin trước về chuyến bay để phân tích và kiểm tra, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực hàng không, giảm thời gian và nhân lực liên quan đến việc tiếp nhận các hồ sơ giấy thủ công. Qua việc tiếp nhận thông tin trước chuyến bay, cơ quan quản lý nhà nước áp dụng quản lý rủi ro, đảm bảo an ninh, an toàn hàng không, ngăn chặn buôn lậu, khủng bố. Việc trang bị cũng như quản lý, vận hành hệ thống công nghệ thông tin giúp hiện đại hóa cơ quan quản lý nhà nước, nâng cao năng lực cán bộ công chức.