Một lô xe BMW tại cảng.

Trong chuyến thăm Đức đầu tháng 7, thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc gặp gỡ với lãnh đạo BMW và khẳng định, sẽ cho phép hãng xe này bảo dưỡng và sớm giải quyết lô 700 xe BMW đang nằm tại cảng Việt Nam, sau những lùm xùm làm giấy tờ giả của nhà phân phối Euro Auto. Người đứng đầu Chính phủ cũng cho biết BMW phải thay đại lý tại Việt Nam để có một môi trường kinh doanh minh bạch và hấp dẫn.

Để có thể tiếp tục bán xe BMW tại Việt Nam, tập đoàn xe hơi Đức sẽ phải cắt quyền nhập khẩu, phân phối của những đối tác hiện tại, và tìm một nhà phân phối khác.

Cái tên nào sẽ trở thành đối tác mới của hãng xe sang Đức?

Từ 2006, Euro Auto là nhà phân phối của BMW tại Việt Nam. Thực tế, phía sau Euro Auto là Sime Darby, từ năm 2013 tập đoàn đa ngành của Malaysia nắm giữ hơn 90% cổ phần tại Euro Auto. Sime Darby là nhà phân phối lớn thứ 3 thế giới của BMW. Gã khổng lồ này cũng giữ quyền bán xe BMW, Land Rover, Porsche tại nhiều nước lân cận như Malaysia, Singapore, Thái Lan.

Từ đầu 2016, Sime Darby thành lập thêm công ty con Performance Motors Vietnam có chức năng hoạt động tương tự Euro Auto, cùng bán hàng, phụ tùng xe BMW. Khi công ty này ra đời, Euro Auto tập trung vào chức năng nhập khẩu, trong khi khâu phân phối do Performance Motors đảm nhiệm. Nhưng sau khi bị điều tra vì gian lận giấy tờ, khai giá thấp để trốn thuế, cánh cửa của Euro Auto đã khép lại, cơ hội cho một đơn vị khác.

Trong cuộc gặp với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, lãnh đạo BMW cho biết hãng này muốn tìm cơ hội đầu tư nhà máy tại Việt Nam, để tăng cường nội địa hóa nhiều loại linh kiện. Theo giới thạo tin, để làm được điều này, cách mà các hãng lớn trên thế giới chọn hiện nay là liên doanh và chuyển giao công nghệ cho một hãng xe trong nước.

Có nhiều đơn vị muốn trở thành nhà phân phối mới của BMW, cả những công ty tên tuổi trong làng ôtô và những tập đoàn đa nghề khác mở rộng danh mục đầu tư. Nhưng để những tính toán về chiến lược lắp xe ở Việt Nam trở thành hiện thực, liên doanh với một hãng trong nước là phù hợp nhất.

BMW muốn xây nhà máy ở Việt Nam.

"Tiềm lực kinh tế không phải là yếu tố then chốt, kinh nghiệm và hạ tầng mạng lưới phân phối mới là cốt lõi", Giám đốc một hãng xe sang tiết lộ.

Đây cũng là cách mà BMW và Sime Darby đang làm tại Malaysia. Liên doanh giữa hai tập đoàn này ra đời từ 2003, với 51% cổ phần của BMW và 49% của Sime Darby. Ngay sau khi thành lập, công ty này tiến hành sản xuất những mẫu xe đầu tiên của BMW tại Malaysia. Đến nay, nhà máy này lắp khoảng 20 phiên bản của các mẫu xe thương mại hai thương hiệu BMW và MINI như serie 1, X1, X3, X4, X5, serie 3, Countryman...

Mới đây nhất, hồi tháng 4/2016, BMW Malaysia tiết lộ kế hoạch đẩy mạnh lắp ráp 3 mẫu sedan là serie 3, 5 và 7 tại Malaysia để xuất khẩu sang Việt Nam và Philippines qua các kênh phân phối của Sime Darby. Không xảy ra những sự cố của Euro Auto, kế hoạch tới 2018, khách Việt sẽ sử dụng nhiều xe BMW nhập từ Malaysia chứ không phải Đức. Khi đó, xe BMW sẽ nhận những ưu đãi về thuế nhập khẩu 0% trong khu vực, nếu đáp ứng yêu cầu tỷ lệ nội địa hóa nội khối 40%.

Nếu BMW cũng áp dụng hình thức này ở Việt Nam, phù hợp nhất sẽ là một đối tác có tiềm lực tài chính tốt, có mạng lưới phân phối trên cả nước và quan trọng là sẵn sàng nhà xưởng hoặc có cơ sở để mở rộng nhà xưởng. Việc còn lại là những ký kết để góp vốn, chuyển giao công nghệ, thu hút đầu tư của các hãng linh kiện, từng bước gia tăng tỷ lệ nội địa hóa.

BMW có chặng đường dài lận đận tại Việt Nam.

Tại Việt Nam, để sẵn các điều kiện này chỉ là số ít. Hai cái tên nổi bật nhất là Trường Hải với kinh nghiệm lắp Mazda, Kia và Thành Công đang đầu tư lớn cho Hyundai. Nhiều dự đoán nghiêng về Trường Hải nhưng đại diện tập đoàn này cho biết chưa có bất cứ thông tin nào về việc hợp tác với hãng xe Đức.

Một dự đoán khác đến từ những người kinh nghiệm lâu năm trong ngành là Sime Darby sẽ vẫn tham gia phân phối BMW thông qua một công ty khác, không phải Euro Auto. Đó có thể là Performance Motors hoặc một cái tên hoàn toàn mới. Nhưng dù là đại diện nào, để phát triển theo kế hoạch sản xuất lắp ráp xe tại Việt Nam, vẫn cần liên doanh với một tập đoàn lớn mạnh trong nước.

Nếu ôtô BMW được lắp ráp và nhập khẩu tại Việt Nam bởi một hãng lớn, mô hình như 20 năm trước sẽ quay lại. Khoảng năm 1994, BMW được lắp ráp tại nhà máy của Công ty ôtô Hòa Bình (VMC) cùng Mazda và Kia. Nhưng tất cả đều "dứt áo ra đi" vì không thành công. Mazda và Kia sau này về với Trường Hải và phát triển nhanh.

BMW về với một hãng lớn, đó sẽ là điểm bắt đầu cho một thời kỳ mới, trở thành thương hiệu xe sang thứ 2 lắp tại Việt Nam, sau Mercedes. Mức giá có thể giảm nếu tăng hàm lượng giá trị nội địa, cuộc chiến ở phân khúc xe sang cũng khắc nghiệt hơn, cơ hội bùng nổ doanh số rõ rệt.

Sau những lận đận, thương hiệu xe sang xứ Bavaria hướng tới một bến đỗ đủ an toàn tại Việt Nam, đó không chỉ là hệ thống phân phối rộng khắp, dịch vụ chăm chút, nhà máy sẵn sàng lắp ráp mà còn cả một khung chính sách ổn định trong dài lâu.