Bông vàng, bông đỏ
	Hà Anh Tuấn & một kiểu “Truyện ngắn"

Minh họa: Họa sĩ Lâm Thao

Phải về quê chứ. Không gì đáng sợ bằng ngày Tết bó gối ở đô thị mà nghe lòng xao xác khôn nguôi. Tôi đã tha hương hơn một phần tư thế kỷ. Năm nào, cũng cuống cuồng chạy ngược con đường xa cách để được thăm lại mảnh đất chôn nhau cắt rốn. Về quê, có khi chẳng biết làm gì, nhưng không về quê thì chẳng cách nào khỏa lấp những trống trải như chột dạ bất an. Về quê, chỉ để trả món nợ thương nhớ cội nguồn luôn réo thúc tâm can mỗi khi bàn tay ngỡ ngàng gỡ đi tờ lịch cuối cùng năm cũ.

Cuối năm, khó kéo dài giấc ngủ chập chờn, tôi ngồi trông ra cửa sổ căn hộ chung cư. Những ánh điện bận rộn bắt đầu thoi thóp sáng. Thành phố lại trang điểm cho một ngày mới mưu sinh. Bà hàng xóm bán cà phê sớm, tiếng nhạc vọng sang âm thanh run rẩy. Ở miền Trung, chắc mẹ tôi cũng thức dậy rồi. Dáng người lom khom quét những chiếc lá ngơ ngác rụng đêm qua trong khu vườn nhỏ chỉ đo được mười bước chân thanh thản. Thế mà bao nhiêu năm mẹ tôi vẫn tất tả với mảnh đất bé xíu kia. Tiếng chổi ngậm ngùi từng ngày báo tôi biết cuộc sống vẫn bình yên. Từ khu vườn ấp ủ niềm mong ước của mẹ, tôi mang tuổi 18 chia xa. Mỗi mùa Xuân, hàng cúc bên bờ rào lại nở vàng thúc gọi tôi trở về sum họp. Sự lặng lẽ của mẹ, dạy tôi đứng gần đôi vai cam chịu những phận người lấm láp. Sự độ lượng của mẹ, dạy tôi chia sẻ bạn bè chậm chạp và yếu đuối. Về quê ngày Tết, tôi lại được đứng trong khu vườn của mẹ, mà thấy mình cần lương thiện hơn. Áo mẹ thăm thẳm màu chiều, nên những lẽ cơ cầu réo tên tôi cũng bớt cay cú đi. Làm sao nói khác được, nỗi mẹ tôi mong con như bóng nắng lộng trời, mặc đợt lạnh nào còn day dứt cơn giông!

Lộ trình về quê đâu hẳn băng qua mấy trăm cây số dằng dặc, mà trải nghiệm mỗi cung đường nhắc nhớ một kỷ niệm ấu thơ. Đèo và dốc, sương và bụi, mây và khói, cứ nôn nao từng mảng màu đậm nhạt của xa xưa. Ngôi nhà thời trẻ dại, mái trường thuở cắp sách, quán lá ngày hẹn hò, dòng sông phút chia ly... đều gợi lại cho tôi những bóng râm ngơ ngác và trong trẻo. Muốn hào hùng gọi tên những kỷ niệm ấy thật bi tráng, mà cổ họng sao nghẹn ngào. Muốn xao xuyến gọi tên những kỷ niệm ấy thật thầm thì, mà khóe mắt sao cay sè. Lẽ đời, người đi thì trà nguội. Thế nhưng, điệu bài chòi ngập ngừng con hẻm vắng vẫn giữ nguyên hơi thở trong lòng tôi biền biệt lữ khách bao mùa.

Ruộng đồng đã thu hẹp lại, phố sá đã cơi nới ra. Về quê, có khi chênh chao đi lạc giữa những lối quanh ngõ tắt đã khác xưa nhiều. Người quê cũng thay đổi, giọng quê cũng thay đổi theo đà hội nhập sâu rộng. Tuy nhiên, lời chào vồn vã của bạn bè cũ, ánh mắt trìu mến của hàng xóm cũ, thì không lẫn vào đâu được. Những cử chỉ ân cần từng theo tôi khôn lớn, vẫn lặng lẽ gửi trao từ năm nọ qua tháng kia, vừa nhẫn nại vừa bao dung. Về quê ngày Tết, đôi khi nao nao nhớ con đường đất quanh co, người nông dân gầy gò đạp xe ngược gió, cái guồng chân mạnh mẽ sao cô độc thế, sao nôn nao thế. Tôi hình dung phía đầu gió là ngôi nhà của người nông dân sắp nhóm bếp Giao thừa. Ngọn đèn chờ sáng lên bữa cơm cuối năm không cho phép ai lỗi hẹn. Tôi cũng vậy, chiều cuối năm tôi sợ nhìn thấy đôi mắt mòn mỏi của mẹ tôi ngóng ra cửa chờ người thân còn nhọc nhằn danh lợi phương xa. Với những ai tha hương cầu thực, ngọn gió chiều cuối năm xâm xẩm như câu ca hành khất lạc giọng đàn cò. Chiều cuối năm dường như mỗi người đều kiệm lời hơn. Có lẽ ai cũng dành phút tĩnh tâm nghe lòng mình nhẹ nhõm. Bao điều còn mất, được thua luôn có thật trên cuộc đời, nhưng giây phút này ai cũng bao dung hơn. Dẫu bạo nghiệt đến đâu, dẫu đắng cay chừng nào, gió chiều cuối năm cũng lau khô tủi hờn uất nghẹn.

Tôi luôn cho rằng Tết là một sự sáng tạo của phương Đông. Tết như một trạm nghỉ cho cuộc mưu sinh nhọc nhằn. Hấp thu văn hóa các quốc gia lân cận, người Việt có tết Nguyên đán, tết Nguyên tiêu, tết Đoan ngọ, tết Trung thu... Trong đó, tết Nguyên đán là Tết quan trọng nhất, được xem là Tết anh cả. Nhiều người sốt ruột nhu cầu phát triển, nên đề nghị bỏ tết Nguyên đán vì sợ lãng phí thời gian và tiền bạc. Tôi không nghĩ vậy. Ở bối cảnh xã hội đang nháo nhào danh lợi thì càng cần tết Nguyên đán hơn. Những ngày Tết giống như một vị trọng tài hòa nhã, sẽ giúp nguội lạnh bớt những tranh giành, những đấu đá, những hơn thua. Những ngày Tết tĩnh tại khiến con người được ngồi lại với chính mình và tìm lại nhịp đập trái tim nhân ái.

Cuối năm, nghĩ đến quê nhà thấy mình mắc nợ nhiều ân tình. Quê nhà ngất ngây rượu ủ. Quê nhà nồng nàn bánh mứt. Quê nhà lâm râm khói bếp. Góc quán quen bạn bè thương vẫn thường nhường tôi chỗ ngồi nơi khuất gió. Ở hàng hoa, ông già râu tóc bạc phơ còn gửi niềm tin trên khuôn mặt khắc khổ vào những bông vạn thọ? Còn người phụ nữ nông thôn đội xụp chiếc nón lá trên đầu và xách cái giỏ nhẹ tênh trên tay, chị mua gì cho bữa cơm tất niên? Rất nhiều câu hỏi ngổn ngang mà cũng không ít câu trả lời dang dở. Những bóng người liêu xiêu mùa Xuân quê nhà luôn ẩn hiện bên tôi như ảo ảnh im lìm. Tôi chưa giúp được gì cho họ, chỉ thấy ở họ song song sự cực nhọc và sự cao đẹp. Họ rau với dưa, họ nước mắt và nhẫn nại. Họ bám làng bám xóm, họ giữ từng mái tường loang lổ rêu phong để hồn cha ông còn quanh quẩn phố phường.

Tôi suốt năm xuôi ngược áo cơm, chỉ mong Tết để được về quê. Dẫu chen chúc tàu xe, nhưng trong sự vội vã mệt mỏi cũng có sự thong dong hạnh phúc. Về quê không võng lọng mà cũng thấy mình vinh quy. Về quê không cao lương mỹ vị mà cũng thấy mình no đủ nụ cười. Về quê khi tóc lốm đốm sợi bạc càng thấy thương người thân đã lận đận mưu sinh từng buổi chợ nghèo. Về quê để cảm ơn phúc phận riêng mình vẫn còn cha mẹ già sớm tối bình yên tổ ấm cũ. Còn cha mẹ già thì còn cố hương gần gũi âu yếm. Còn cha mẹ già thì còn bồng bềnh những đám mây trắng trẻ dại bay lơ đãng giấc chiêm bao.

Tôi lấy thương nhớ cội nguồn làm hành trang tha phương cầu thực. Đã có lắm ước mơ lỡ làng, đã có lắm ngộ nhận ê chề, đã có lắm va chạm gay gắt và cũng đã có lắm toan tính nửa vời, nhưng tôi chưa bao giờ che đậy gốc gác tỉnh lẻ của bản thân. Bởi lẽ, vệt nắng Chóp Chài hay bóng trăng Tháp Nhạn đều trở thành thứ đạo cụ lấp lánh để tôi được bền bỉ giữ lại khuôn mặt chính mình giữa chập chờn vai diễn cười khóc nhân gian.

Về quê ngày Tết, tôi bỗng gặp lại tôi trong đứa trẻ hồn nhiên được bà nội dắt ra phố ngắm nhìn những quả bóng xanh đỏ chiều cuối năm. Về quê ngày Tết, tôi bỗng gặp lại tôi trong cậu bé bồi hồi chờ ông ngoại nhen lửa nấu bánh chưng trước Giao thừa. Về quê ngày Tết, tôi bỗng gặp lại tôi trong chàng trai thẫn thờ trông theo chiếc khăn mới của cô bạn đi lễ chùa... Về quê ngày Tết, tôi được dịp kể lại cho vợ con nghe những câu chuyện âm thầm quá khứ.

Về quê ngày Tết, tôi được bần thần giữa những hồi ức ngổn ngang, mà mỗi ngọn gió tình cờ thổi bên hiên cũng giống như một món nợ đến kỳ đáo hạn.