Lễ trao quyết định công nhận DN ưu tiên được tổ chức tại Tổng cục Hải quan tháng 7-2015. Ảnh: T.Bình.

Trong một Hội nghị về DN ưu tiên (AEO) do Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) tổ chức vào trung tuần tháng 5 vừa qua tại Cancun, Mexico, hơn 1.000 đại biểu đến từ hơn 80 quốc gia đã dành nhiều thời gian thảo luận về sự phát triển vượt bậc của chương trình AEO để tạo điều kiện phát triển quan hệ đối tác Hải quan – Doanh nghiệp.

Hiện nay, số lượng các nước thành viên WCO tham gia chương trình AEO hoặc chương trình tuân thủ khác ngày càng phát triển, cùng với số lượng các MRA (Mutual Recognition Arrangement/Agreement) – thỏa thuận/hiệp định công nhận lẫn nhau đã ký tăng lên gấp đôi. Điều này vừa là thách thức vừa là cơ hội cho các chương trình AEO nhằm hướng đến việc đảm bảo an ninh và tạo thuận lợi thương mại toàn cầu.

Trưởng ban quản lý dịch vụ thuế của Hải quan Mexico cho rằng trong bối cảnh hiện nay, việc giám sát an ninh trong chuỗi cung ứng toàn cầu đã đặt ra một thách thức lớn trong việc tìm kiếm sự cân bằng giữa an ninh và thuận lợi thương mại. Để vượt qua thách thức này, quan hệ đối tác giữa khu vực công và khu vực tư nhân đã trở nên ngày càng quan trọng. Từ năm 2012 Mexico đã áp dụng chương trình AEO.

Hiện nay, Mexico đã triển khai một hệ thống hợp nhất và toàn diện cho các loại hình doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng. Từ năm 2012 đến nay, Hải quan Mexico đã chứng nhận DN ưu tiên cho 492 doanh nghiệp và 969 cơ sở- các DN, cơ sở này chiếm tới 52% kim ngạch XNK của quốc gia này. Ngoài ra, Hải quan Mexico còn công nhận DN ưu tiên cho 62 hãng vận tải, 49 đại lý hải quan. Trong năm 2016, thêm 5 doanh nghiệp được công nhận.

Phát biển tại Hội nghị trên, ông Kunio Mikuriya- Tổng thư ký WCO nhấn mạnh lý do ra đời và tầm quan trọng của chương trình AEO trong giai đoạn đề cao an ninh, an toàn trogn hoạt động XNK hiện nay. Tổng Thứ ký WCO cũng lưu ý tầm quan trọng của việc xây dựng chương trình quốc gia và khu vực liên kết cũng như ký kết MRA để tiêu chuẩn hóa các chương trình AEO quốc tế vì lợi ích của cả Hải quan và khu vực tư nhân.

Hội nghị về DN ưu tiên vừa qua còn là cơ hội học hỏi lẫn nhau của Hải quan các nước từ việc xây dựng năng lực ở mọi khía cạnh trong đó có hợp tác giữa các cơ quan Hải quan và công nhận AEO, vai trò ngày càng tăng của công nghệ kỹ thuật số, cơ hội để mở rộng chương trình AEO cho nhiều loại hình doanh nghiệp trong chuỗi logistics cũng như doanh nghiệp vừa và nhỏ, và thúc đẩy một cách tiếp cận hài hòa với các chương trình AEO ở cả cấp khu vực và quốc tế.

Hiện nay, theo thống kê của WCO, đã có 39 MRA được ký kết, 31 MRA đang được đàm phán.

Tại Việt Nam, Chương trình DN ưu tiên đang được đẩy mạnh thời gian gần đây. Bên cạnh việc chú trọng vào phát triển về mặt số lượng, Hải quan Việt Nam cũng đang quan tâm đàm phán việc cộng nhận DN ưu tiên lẫn nhau với các nước. Động thái cụ thể gần đây nhất là vào ngày 6-4-2016 Hải quan Việt Nam và Hải quan Hàn Quốc đã ký Kế hoạch hành động để nghiên cứu rà soát các quy định pháp luật tiến tới ký kết Thỏa thuận công nhận lẫn nhau với Hải quan Hàn Quốc, dự kiến vào cuối năm 2016.

Khi MRA chính thức được ký kết sẽ giúp doanh nghiệp AEO được hưởng nhiều ưu đãi, lợi ích từ Hải quan 2 quốc gia. Trước tiên là giảm chi phí XNK; được hưởng ưu đãi về thủ tục hải quan của cả 2 quốc gia. Cụ thể, doanh nghiệp AEO được đảm bảo về an ninh, thông quan nhanh chóng và tránh những cuộc kiểm toán chồng chéo do hệ thống AEO của nước đối tác, ngoài ra, còn tiết kiệm được chi phí quy định không cần thiết trong thủ tục xuất nhập khẩu. Đồng thời, MRA giúp cải thiện khả năng dự báo và tính chính xác trong việc vận chuyển hàng hóa giữa 2 quốc gia trong khi nâng cao khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp. MRA cũng giúp nâng cao toàn cầu hóa an ninh chuỗi cung ứng và tiêu chuẩn tuân thủ.