Ông Trần Quốc Mạnh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Phát triển Sản xuất Thương mại Sài Gòn (Sadaco).

Thưa ông, trước sự sụt giảm rất mạnh của xuất khẩu đồ gỗ và thủ công mỹ nghệ từ đầu năm đến nay, ông có nhận định gì về triển vọng trong thời gian còn lại của năm 2023?

Tình hình kinh tế thế giới và kinh tế Việt Nam trong năm 2023 vẫn còn khá nhiều khó khăn trong bối cảnh thị trường thế giới có nhiều biến động khó lường. Do đó, phần lớn các ngành hàng xuất khẩu có dấu hiệu giảm sút trong năm 2023, thể hiện qua sự giảm sút đơn hàng. Có thể nói, tình hình khó khăn của kinh tế thế giới đã tác động khiến sức mua của thị trường cũng như tâm lý người tiêu dùng ngày càng yếu trước những biến động như chiến tranh, lạm phát. Và ngành đồ gỗ, thủ công mỹ nghệ xuất khẩu cũng không ngoại lệ.

Tuy nhiên, bức tranh không phải là hoàn toàn ảm đạm như vậy. Ghi nhận tại các DN xuất khẩu hàng hóa cho thấy tốc độ giảm đã chậm lại rất rõ trong các tháng cuối năm. Đặc biệt là trong ngành đồ gỗ, thủ công mỹ nghệ, nếu như hồi đầu năm tốc độ giảm sút lên tới 40% thì hiện chỉ còn khoảng trên dưới 20%. Như vậy, dự báo cả năm tốc độ sụt giảm của ngành chỉ khoảng 32%. Đây chính là điểm sáng để chúng ta có quyền hy vọng vào tình hình xuất khẩu đồ gỗ trong thời gian tới. Hiện rất nhiều DN xuất khẩu đồ gỗ đã bắt đầu có đơn hàng trở lại. Mặc dù những đơn hàng này có nhiều khác biệt giá cả, chất lượng, mẫu mã so với trước, nhưng phần lớn khách hàng, đặc biệt là khách hàng truyền thống đã bắt đầu đặt hàng trở lại.

Với việc các khách hàng đang đặt hàng trở lại như vậy, ông có khuyến nghị gì đối với các DN để có thể nắm bắt tốt cơ hội này?

Trong thời gian vừa qua, tình hình thị trường thế giới có tác động mạnh nhất tới những DN lớn. Tất nhiên những DN nhỏ cũng bị giảm sút nhưng mức độ thấp hơn. Bên cạnh đó, tại 2 thị trường trọng điểm ngành đồ gỗ và thủ công mỹ nghệ của Việt Nam là Mỹ và châu Âu, tình hình khó khăn đã tác động tới thị trường bất động sản, khiến nhu cầu đối với đồ gỗ giảm rất mạnh. Tuy nhiên, mặc dù nhu cầu mua sắm mới giảm sút nhưng nhu cầu thay thế cho các sản phẩm cụ thể thì vẫn có.

Do đó, nếu các DN quan tâm đến những sản phẩm phù hợp với nhu cầu của thị trường trong giai đoạn này thì vẫn có thể duy trì và phát triển.

Đặc biệt, trong ngành chế biến gỗ và thủ công mỹ nghệ, hiện các nước nhập khẩu đang đặt ra yêu cầu về sản phẩm thân thiện với môi trường. Theo đó, các DN cần chuyển sang sản xuất sản phẩm xanh, sản phẩm đồ gỗ phối hợp với nguyên vật liệu thân thiện với môi trường, thậm chí có những sản phẩm đồ gỗ tái chế hoặc tận dụng những sản phẩm từ nguyên liệu tái chế kết hợp với đồ gỗ… Những sản phẩm như vậy có ưu điểm là giá cả cạnh tranh, chất lượng được nâng lên, nên phù hợp với người tiêu dùng và khả năng của DN Việt Nam vẫn có thể đảm bảo được.

Với xu hướng như vậy, tôi cho rằng trong năm 2024 các DN xuất khẩu đồ gỗ và thủ công mỹ nghệ Việt Nam sẽ nhanh chóng phục hồi trở lại.

Về phía cơ quan Nhà nước, ông có kiến nghị gì để hỗ trợ tốt hơn cho các DN vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay?

Thời gian qua Nhà nước đã tạo được cơ chế, chính sách rất tốt cho các DN, đặc biệt là một loạt các Hiệp định thương mại tự do đã ký kết với các thị trường hàng đầu thế giới. Điều này mang lại lợi thế rất lớn về thuế quan cho các DN. Tuy nhiên, để hỗ trợ các DN khai thác thị trường hiệu quả hơn tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, tôi cho rằng Nhà nước cần có hỗ trợ cho DN trong việc xây dựng kho hàng tập trung tại các nước trọng điểm để DN có thể trực tiếp cung cấp vào hệ thống phân phối của các nước. Nếu làm được điều này, lợi ích của DN sẽ tăng lên và sức cạnh tranh cũng tăng lên và DN có thể chiếm lĩnh thêm thị phần, mở rộng thị trường dễ hơn trước rất nhiều. Cụ thể, lợi nhuận thu về từ việc xuất khẩu hiện ở mức trung bình khoảng 5%. Nhưng nếu có hệ thống kho hàng tại các nước, lợi nhuận có thể tăng lên gấp 3 lần.

Vấn đề này chúng tôi đã nghiên cứu rất kỹ. Nhưng để làm được thì cần có sự hỗ trợ của Nhà nước. Bởi để xây dựng được kho hàng ở các nước sẽ cần chi phí ban đầu rất lớn. Rất nhiều nước, trong đó có Trung Quốc, đã triển khai việc này từ lâu. Theo đó, các DN phối hợp với hiệp hội ngành hàng và Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí để xây dựng kênh phân phối này. Đây sẽ là hỗ trợ rất ý nghĩa cho DN trong điều kiện khó khăn hiện nay. Đặc biệt trong bối cảnh thương mại điện tử xuyên biên giới đang phát triển rất mạnh mẽ, việc có kho hàng không chỉ tạo thuận lợi cho hoạt động bán sỉ mà còn giúp DN tiến tới bán lẻ tại các thị trường này.

Xin cảm ơn ông!