Sẽ tăng lượng nhập khẩu sầu riêng tươi và đông lạnh

Ngày 19/8 vừa qua, trong chuyến thăm của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm đến Trung Quốc, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam và Tổng cục Hải quan Trung Quốc đã ký 3 nghị định thư về xuất khẩu nông sản Việt Nam sang Trung Quốc, trong đó có mặt hàng sầu riêng đông lạnh. Việc mở cửa chính thức thị trường Trung Quốc – thị trường hơn 1,4 tỷ dân cho sản phẩm này dự kiến sẽ tạo ra cơ hội lớn cho ngành sầu riêng Việt Nam.

Phát biểu tại Hội nghị phổ biến quy định xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang thị trường Trung Quốc, ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, với Nghị định thư vừa ký kết, năng lực hiện tại và nhu cầu của thị trường Trung Quốc, dự báo kim ngạch xuất khẩu sầu riêng đông lạnh của Việt Nam năm 2024 có thể đạt 300 triệu USD nếu sớm hoàn thành được đăng ký doanh nghiệp có thể sớm xuất khẩu.

Đánh giá về cơ hội này của ngành sầu riêng Việt Nam, theo ông Nguyễn Quang Hiếu, Cục phó Cục Bảo vệ Thực vật, mỗi năm Trung Quốc nhập khẩu sầu riêng tươi trị giá 7 tỷ USD, dự kiến vài năm tới, con số này sẽ vượt mức 10 tỷ USD. Trong khi sầu riêng tươi chỉ có 30% là cơm, 70% là hạt, vỏ phải loại bỏ, gây ô nhiễm môi trường, thì sầu riêng đông lạnh có thời gian bảo quản dài, có thể sử dụng luôn hoặc dùng làm nguyên liệu cho sản phẩm khác. Do đó, để phù hợp hơn với nhu cầu, người tiêu dùng ở Trung Quốc sẽ sớm chuyển sang sản phẩm đông lạnh. Năm ngoái, Trung Quốc nhập 1 tỷ USD sầu riêng đông lạnh. Dự kiến Trung Quốc sẽ tăng lượng nhập khẩu sầu riêng tươi và sầu riêng đông lạnh.

Tuy nhiên, hiện nay ngành hàng sầu riêng cũng đang gặp nhiều khó khăn. Một trong các thách thức mà nông dân, doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt là Trung Quốc đang thử nghiệm 2.700ha sầu riêng tại phía nam đảo Hải Nam. Tiếp đến, việc một số doanh nghiệp Việt Nam chưa có ý thức tuân thủ Nghị định thư đã ký giữa hai nước, khiến nhiều vi phạm kỹ thuật xảy ra. Nếu không chấn chỉnh, không nâng cao nhận thức về tuân thủ quy định, thì Trung Quốc sẽ có biện pháp xử lý. Đây là điều rất không đáng có, chỉ vì vài doanh nghiệp vi phạm mà cả ngành hàng bị ảnh hưởng.

Đóng gói sầu riêng đông lạnh tại Công ty TNHH Xuất khẩu trái cây Chánh Thu. Ảnh: Nguyễn Hiền.

13 tiêu chí đánh giá doanh nghiệp

Một trong những điều khác biệt của sầu riêng đông lạnh, đó là việc mặt hàng này được coi như “thực phẩm”. Do đó, ngành hàng này sẽ phải tuân thủ Lệnh 248 của Hải quan Trung Quốc. Các đơn vị muốn xuất khẩu phải đăng ký và được phía Trung Quốc chấp thuận. Nhãn mác phải ghi bằng tiếng Anh hoặc tiếng Trung, bắt buộc phải có dòng chữ "This product is being exported to the People's Republic of China" (Tạm dịch: Sản phẩm này đang được xuất khẩu sang Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa). Do đó, Cục Bảo vệ thực vật lưu ý các đơn vị ghi nguyên văn dòng này, không dịch sang tiếng Việt hoặc tiếng Trung.

Dòng chữ ghi tại cột khai báo bổ sung của Giấy chứng nhận Kiểm dịch Thực vật cũng phải được ghi nguyên văn: "The frozen durian certified by this phytosanitary certificate complies with the provisions of the Protocol on Inspection, Quarantine and Sanitary Requirements for Frozen Durian Exported from Viet Nam to China signed by Viet Nam and China on ____, 202X". (Tạm dịch: Chứng nhận sầu riêng đông lạnh tuân thủ các quy định của Nghị định thư về Kiểm dịch, kiểm tra và yêu cầu vệ sinh đối với sầu riêng đông lạnh xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc, được ký kết giữa Việt Nam và Trung Quốc vào ngày ____, năm 202X).

Thông tin thêm về nhiệt độ và thời gian bảo quản thích hợp sầu riêng đông lạnh, ông Nguyễn Quang Hiếu cho biết, trong bản dự thảo đầu tiên, Trung Quốc yêu cầu bảo quản lạnh trong 8 giờ đồng hồ. Tham khảo quy định của Thái Lan, Malaysia, chúng ta đưa ra phương án bảo quản lạnh -18 độ trong 1 giờ. Đây là điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp áp dụng công nghệ lạnh sâu, nhanh. Công nghệ này hiện đại, giữ được sầu riêng tươi ngon lâu.

Theo Lệnh 248, các doanh nghiệp sản xuất thực phẩm nước ngoài xuất khẩu vào Trung Quốc phải thực hiện quy định đăng ký mới. Quy định này yêu cầu các cơ sở phải đăng ký và được cấp phép trước khi xuất khẩu sản phẩm vào thị trường Trung Quốc.

Lệnh 248 quy định việc đăng ký xuất khẩu sản phẩm thủy sản trên Hệ thống Thương mại Một cửa (CIFER) của Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC). Doanh nghiệp cần có hệ thống quản lý an toàn thực phẩm (ATTP) được GACC đánh giá theo 13 tiêu chí và công nhận là tương đương với tiêu chuẩn của Trung Quốc. Một số tiêu chí gồm tiêu chuẩn và biện pháp quản lý nguyên liệu thô, truy xuất nguồn gốc, thiết lập và vận hành hệ thống HACCP, làm sạch và tiệt trùng, kiểm soát hóa chất/chất thải…

Đối với sầu riêng đông lạnh, doanh nghiệp phải thiết lập một hệ thống quản lý ATTP hiệu quả. Kho chứa lạnh cần đáp ứng tiêu chuẩn, cũng như chất lượng nước, nước đã, hơi nước dùng trong quá trình sản xuất phải đảm bảo.

Sau khi nhận hồ sơ từ doanh nghiệp, GACC sẽ thẩm tra, xử lý hồ sơ và thông báo kết quả trên hệ thống CIFER. Doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu sẽ nhận được số đăng ký tại Trung Quốc. Giấy phép đăng ký có hiệu lực trong 5 năm kể từ ngày cấp.

Cục Bảo vệ thực vật lưu ý, doanh nghiệp phải in trên nhãn bao bì sản phẩm mã đăng ký sản xuất thực phẩm xuất khẩu và số đăng ký kiểm dịch được Việt Nam cấp. Phía Việt Nam sẽ kiểm tra các cơ sở sản xuất, chế biến, bảo quản sầu riêng đông lạnh xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc và giới thiệu các doanh nghiệp đủ điều kiện ATTP cho phía Trung Quốc.