Vướng mắc trong thực hiện một số quy định của Bộ Y tế dẫn tới doanh nghiệp gặp khó khăn xuất khẩu tinh dầu quế. Ảnh minh họa

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký Công điện 35/CĐ-TTg ngày 10/4/2024 gửi Bộ trưởng Bộ Y tế, Bộ trưởng Bộ Tài chính về việc tháo gỡ khó khăn cho hoạt động xuất khẩu dược liệu.

Thời gian gần đây, báo chí phản ánh hoạt động xuất khẩu một số dược liệu gặp khó khăn, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của nhiều doanh nghiệp.

Ngoài nguyên nhân do thị trường khó khăn, giá giảm, còn có nguyên nhân là vướng mắc trong thực hiện một số quy định của Bộ Y tế tại Thông tư số 48/2018/TT-BYT ngày 28/12/2018 và Thông tư số 03/2021/TT-BYT ngày 04/3/2021.

Để tháo gỡ kịp thời những khó khăn vướng mắc trong lĩnh vực xuất khẩu dược liệu, tạo đà thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực này, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Y tế theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được giao, chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan khẩn trương rà soát, nghiên cứu sửa đổi, hoàn thiện quy định của Bộ về xuất nhập khẩu dược liệu, bảo đảm tháo gỡ nhanh các vướng mắc tạo điều kiện hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp theo quy định; việc sửa đổi các quy định cho hoạt động này hoàn thành trước ngày 25/4/2024.

Trước đó, nhiều doanh nghiệp đã phản ánh đang gặp khó khăn do vướng các quy định về kinh doanh dược liệu của Bộ Y tế. Đặc biệt, các doanh nghiệp xuất khẩu tinh dầu quế phản ánh, do vướng chính sách dẫn tới hàng trăm tấn tinh dầu đang bị tồn kho tại vùng nguyên liệu.

Vấn đề này đã được Tạp chí Hải quan đã phản ánh. Ông Vũ Văn Thắng, Giám đốc Công ty TNHH MTV Triều Dương - một doanh nghiệp chuyên sản xuất, xuất khẩu tinh dầu quế tại tỉnh Lào Cai, cho biết, hiện đang là thời điểm bắt đầu vụ thu hoạch quế, nhưng công ty không dám sản xuất nhiều, việc ký kết đơn hàng xuất khẩu cũng rất thận trọng. Nguyên nhân của tình trạng này xuất phát từ lo ngại không thể xuất khẩu được tinh dầu quế do vướng quy định.

Ông Thắng cho biết, năm 2018, Bộ Y tế ban hành Thông tư số 48/2018/TT-BYT ban hành Danh mục dược liệu; các chất chiết xuất từ dược liệu, tinh dầu làm thuốc; thuốc cổ truyền, thuốc dược liệu xuất khẩu, nhập khẩu được xác định mã số hàng hóa theo Danh mục hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu Việt Nam. Theo đó, nhiều mặt hàng như tỏi, gừng, hành, sả; các loại tinh dầu quế, cam, chanh, sả… phải làm thủ tục xuất nhập khẩu tương tự như dược liệu. Cụ thể, khi làm thủ tục xuất khẩu, cơ quan Hải quan sẽ yêu cầu doanh nghiệp xuất trình giấy phép đủ điều kiện kinh doanh dược.

Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp phải đáp ứng một loạt tiêu chí về nhà xưởng, phương tiện, thiết bị chế biến, điều kiện vệ sinh, trình độ nhân viên… theo quy định của Thông tư 35/2018/TT-BYT của Bộ Y tế quy định về Thực hành tốt sản xuất thuốc, nguyên liệu làm thuốc. Trong khi sản phẩm tinh dầu quế chủ yếu chỉ được sử dụng trong các lĩnh vực thực phẩm, đồ uống, vệ sinh nhà cửa…, nên việc quản lý như vậy là không cần thiết và gây khó khăn lớn cho doanh nghiệp.

Sau nhiều lần kiến nghị, Bộ Y tế đã gỡ vướng cho doanh nghiệp bằng cách cho phép doanh nghiệp được khai báo theo mục đích sử dụng. Tuy nhiên, đến tháng 11/2023, Bộ Y tế lại yêu cầu các mặt hàng xuất khẩu khai báo theo mã HS 3301.29.10 (mã HS của nhóm tinh dầu quế, sả, gừng…) phải thực hiện theo quy định pháp luật về dược. Như vậy, mặt hàng tinh dầu quế lại quay trở lại tình trạng vướng mắc tương tự như giai đoạn trước đó.

Theo Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam (VPSA), hiện các doanh nghiệp xuất khẩu tinh dầu quế tại Lào Cai và Yên Bái đều gặp khó khăn trong việc xuất khẩu do phải đáp ứng quy định về kinh doanh dược liệu. Theo đó, quy định này không phù hợp với điều kiện sản xuất, sản phẩm và thị trường tiêu thụ cũng như năng lực chế biến quy mô nhỏ lẻ của ngành chế biến tinh dầu quế của Việt Nam hiện nay. Do đó làm phát sinh rất nhiều chi phí, đòi hỏi thêm các giấy phép kinh doanh có điều kiện trong khi đây là sản phẩm giá trị gia tăng, giúp khai thác và tận dụng tối đa 100% giá trị cây quế.