Người lao động đang thờ ơ với an toàn của mình?. Ảnh: Hồng Nụ

Đùa với tử thần

Thống kê mới đây của Cục An toàn lao động cho thấy, 6 tháng đầu năm 2013, cả nước đã xảy ra 3.322 vụ TNLĐ, tăng 262 vụ; trong đó số vụ làm chết người tăng 49 vụ và số tử vong cũng tăng 44 người so với cùng kỳ năm 2012. Các ngành nghề để xảy ra nhiều vụ tai nạn nghiêm trọng nhất vẫn là lao động giản đơn trong ngành khai thác mỏ, xây dựng, thợ gia công kim loại, thợ cơ khí… Trong đó, TP.HCM đứng đầu danh sách khi xảy ra 1.568 vụ làm 98 người chết, trong đó số người chết do an toàn lao động trong lĩnh vực xây dựng chiếm đến 64% số vụ. Mặc dù vậy, ý thức về an toàn lao động của người chủ sử dụng lao động, người lao động vẫn còn rất thờ ơ.

Ông Nguyễn Anh Thơ, Phó Cục trưởng Cục An toàn lao động (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) cho biết, mỗi năm cả nước có tới 160-170 nghìn người bị TNLĐ. Chỉ riêng hai năm 2011, 2012 đã xảy ra khoảng 6.000 vụ làm 600 người chết. Song đó chỉ là con số báo cáo, trên thực tế, số vụ TNLĐ và số người chết, bị thương vì TNLĐ cao gấp nhiều lần. Thiệt hại do TNLĐ lên tới hàng nghìn tỷ đồng/năm. Hàng trăm vụ TNLĐ đang diễn ra trên toàn quốc mỗi ngày không chỉ cướp đi sinh mạng của những người vốn là trụ cột kinh tế trong gia đình mà còn kéo theo nhiều hệ lụy đau lòng, khiến nhiều gia đình tan nát. Điều đặc biệt là trong số 552 vụ TNLĐ chết người xảy ra trong năm 2012 chỉ có 2 trường hợp người sử dụng lao động bị đề nghị truy tố do vi phạm nghiêm trọng quy định pháp luật về an toàn lao động để xảy ra TNLĐ.

	Trong 5 năm (2011-2015), Chính phủ sẽ dành 700 tỷ đồng để đầu tư cho công tác an toàn lao động, hướng đến mỗi năm giảm 5% số vụ TNLĐ dẫn đến chết người, giảm 10% người lao động mắc bệnh nghề nghiệp, 80% người lao động làm việc tại các cơ sở có nguy cơ mắc bệnh cao được khám bệnh.
	Ông Hà Tất Thắng, Cục trưởng Cục An toàn lao động (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội)

Nguyên nhân hàng đầu để xảy ra những vụ tai nạn đó là do nhiều DN muốn tiết kiệm chi phí nên đã cắt giảm các khâu mua sắm trang thiết bị bảo hộ cho người lao động. Hầu hết các DN khi bị thanh tra đều mắc phải các lỗi như: Người lao động làm việc trong môi trường ô nhiễm lại không được trang bị mặt nạ chống độc, không thắt dây an toàn, không đội mũ bảo hộ, không khám sức khỏe định kỳ cho công nhân… Đặc biệt trong việc sử dụng lao động thiếu chuyên môn trong lĩnh vực về điện, hàn.

Người sử dụng lao động không huấn luyện về an toàn lao động cho người lao động và người lao động vi phạm các quy trình, biện pháp về an toàn lao động. Cùng đó là tình trạng nhiều người lao động với tâm lý chủ quan đã bỏ qua hoặc không sử dụng thiết bị bảo hộ lao động đã được trang bị. Bên cạnh đó còn do nhận thức về an toàn vệ sinh lao động của người lao động còn hạn chế, ý thức tuân thủ các quy định lao động chưa cao.

Thờ ơ với an toàn

Thực tế cho thấy, tình hình DN vi phạm về an toàn vệ sinh lao động là khá phổ biến. Theo thống kê, chỉ 37% DN thực hiện các chỉ tiêu cơ bản về quy định bảo đảm an toàn vệ sinh lao động. Tại hội thảo góp ý dự thảo Luật An toàn vệ sinh lao động, các chuyên gia đã nhận định, nguyên nhân gây TNLĐ chủ yếu do sự chủ quan, thờ ơ của chủ DN. Các lỗi vi phạm chủ yếu về làm thêm giờ quá quy định; không huấn luyện an toàn vệ sinh lao động; không kiểm tra, tu sửa máy móc định kỳ; không kiểm định thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động trước khi đưa vào sử dụng...

Ông Kiều Hùng, Trưởng ban Chính sách pháp luật Liên đoàn Lao động Hà Nội cho biết, nạn nhân chủ yếu là lao động phổ thông ký hợp đồng làm việc thời vụ (chiếm 40% tổng số vụ TNLĐ). Số này hầu hết ở các vùng quê lên thành phố kiếm sống, làm việc theo kinh nghiệm, thiếu kiến thức và ý thức về an toàn vệ sinh lao động.

Theo đánh giá từ Cục An toàn lao động (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là do quản lý về an toàn, vệ sinh lao động hiện còn tồn tại một số hạn chế như: Hệ thống pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động còn chồng chéo, phân tán, được quy định trong nhiều văn bản luật; việc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành còn chậm gây khó khăn cho việc thực hiện; việc tuân thủ pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động của phần lớn các DN hiện nay chưa nghiêm… Việc thanh kiểm tra, xử lý của cơ quan Nhà nước còn chưa triệt để, dẫn tới tình trạng nhiều người sử dụng lao động không chấp hành nghiêm túc luật, cùng với tình hình TNLĐ gia tăng, tình trạng “trốn” báo cáo về TNLĐ đã ở mức báo động, lên tới gần 95% DN, tỷ lệ đó tương ứng với khoảng 19.300 DN, chủ yếu là nhỏ và vừa.

Trước tình hình TNLĐ ngày càng gia tăng theo chiều hướng đáng ngại, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã có công văn gửi đến các địa phương trên cả nước đề nghị các địa phương đốc thúc DN trên địa bàn thực hiện đầy đủ các quy định của Nhà nước về an toàn lao động, yêu cầu các Sở Lao động - Thương binh và Xã hội các địa phương tăng cường công tác hướng dẫn, thanh tra về an toàn lao động, hướng tới phạt nặng những cơ sở cố tình không tuân thủ quy định.

Đồng thời, người lao động cũng cần chú ý tuân thủ các quy định về an toàn lao động để đảm bảo quyền lợi cho chính bản thân mình. Trong trường hợp phát hiện chủ sử dụng lao động chưa thực hiện quy trình đảm bảo an toàn lao động cần thiết phải cử đại diện công đoàn yêu cầu phía chủ sử dụng lao động thực hiện đầy đủ nghĩa vụ và quyền lợi đối với người lao động.

Xuân Thảo