Chưa “chốt” giá mua bán điện mặt trời mái nhà từ ngày 1/1/2021
	Bộ Công Thương đang "tính" thí điểm xác định giá điện mặt trời

Ảnh minh họa. Ảnh: Nguyễn Thanh

Theo số liệu cập nhật mới nhất của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), đến hết ngày 31/12/2020 có 101.029 công trình điện mặt trời mái nhà (ĐMTMN) đã được đấu nối vào hệ thống điện với tổng công suất lắp đặt lên tới gần 9.296 MWp.

Tổng sản lượng phát điện lên lưới từ ĐMTMN lũy kế đến nay đã đạt hơn 1,15 tỷ kWh, góp phần đảm bảo cung cấp điện cho hệ thống điện quốc gia.

Ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu năng lượng và tăng trưởng xanh nhận xét: Chỉ chưa tới 1 năm, chương trình "chạy đua" ĐMTMN 2019-2025 đã vượt chỉ tiêu 1.000 MWp, và tới hết tháng 12/2020 đã vượt nốt chỉ tiêu 100.000 hệ thống được lắp đặt, với tổng công suất ĐMTMN hoà lưới là gần 9.300 MWp, tương đương với công suất các dự án ĐMT mặt đất đã vào vận hành.

“Theo EVN, tổng công suất điện mặt trời đã lắp đặt vào khoảng 19.400 MWp, tương đương 16.500 MWac. Như vậy, Việt Nam đã vượt nước Đức về tỷ trọng điện mặt trời trong cơ cấu công suất nguồn (16,5/60 GW so với 51,5/211 GW), và chắc chắn là nhất khu vực ASEAN về tổng công suất điện tái tạo (gió và mặt trời)", ông Hà Đăng Sơn đánh giá.

Theo EVN, mặc dù nếu căn cứ số liệu thống kê là tổng công suất điện mặt trời chiếm khoảng 25% công suất lắp đặt nguồn điện toàn hệ thống nhưng với đặc điểm tự nhiên của điện mặt trời là phụ thuộc lớn vào thời gian nắng trong ngày, có nghĩa là nắng mạnh thì phát nhiều điện và tắt nắng thì không phát điện cũng đã bộc lộ những khó khăn, bất cập trong vận hành hệ thống điện.

Do đặc điểm thời tiết từ tháng 9 trở về cuối năm có xu hướng lạnh dần nên phụ tải hệ thống điện quốc gia chuyển sang mẫu điển hình của mùa lạnh. Nếu tổng công suất điện mặt trời trên cả nước là 16.500 MW thì cũng đã tương đương khoảng 40% phụ tải toàn quốc vào lúc thấp điểm buổi trưa.

Biểu đồ phụ tải hệ thống điện toàn quốc ngày 30/12/2020. Ảnh: EVN

Từ hình dạng biểu đồ phụ tải ngày điển hình gần đây, EVN cho biết có thời điểm xảy ra hiện tượng thừa công suất vào giờ thấp điểm trưa khoảng từ 10h-14h (nhất là vào các ngày nghỉ cuối tuần, nghỉ lễ) do lúc này phụ tải xuống thấp nhưng bức xạ mặt trời lại tốt nhất trong ngày.

Mặt khác, vào giờ cao điểm tối (khoảng từ 17h30-18h30) là thời điểm mà nhu cầu tiêu thụ điện cao nhất trong ngày, hệ thống điện cần một lượng công suất phát điện khá lớn nhưng lúc này khả năng đáp ứng của hàng chục nghìn MW điện mặt trời hầu như không còn.

"Vì vậy, để đảm bảo cung cấp điện, hệ thống điện luôn cần phải duy trì sẵn sàng một số tổ máy phát điện truyền thống", EVN cho hay.

Bên cạnh hiện tượng chênh lệch về công suất phụ tải ở các thời điểm trong ngày, thì nhu cầu phụ tải giữa ngày làm việc và ngày nghỉ cũng có sự chênh lệch khá lớn. Trong đó giá trị chênh lệch giữa công suất đỉnh của ngày nghỉ và ngày thường trong tuần lên tới khoảng 5000 MW.

Cho nên vào những ngày nghỉ cuối tuần, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia đã phải ngừng dự phòng nhiều tổ máy nhiệt điện than (NĐT) và tuabin khí (TBK) trên cơ sở đảm bảo đủ số tổ máy nối lưới tối thiểu theo điều kiện kỹ thuật của hệ thống (đảm bảo khả dụng, chế độ điện áp, giới hạn truyền tải,..).

Để đảm bảo an ninh, an toàn trong vận hành hệ thống điện, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia cảnh báo "không thể huy động toàn bộ công suất khả dụng của nguồn điện".

Trong đó có cả các nguồn năng lượng tái tạo như điện gió và điện mặt trời vào các giờ phụ tải thấp điểm vào buổi trưa, các ngày nghỉ cuối tuần hoặc các dịp lễ tết và ngay tới đây là dịp nghỉ Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán 2021.

EVN nêu rõ, việc điều độ, huy động công suất các nhà máy điện trên hệ thống vẫn đã và đang đưc thực hiện thông qua hệ thống AGC (Automatic Generation Control) là hệ thống thiết bị tự động điều chỉnh tăng giảm công suất phát điện nhằm duy trì vận hành ổn định toàn hệ thống.

Hệ thống này sẽ tự động giám sát và tối ưu hóa điều chỉnh công suất phát của các nhà máy điện, trong đó bao gồm các nhà máy điện năng lượng tái tạo theo thời gian thực, đảm bảo tính công khai, minh bạch trong việc điều độ vận hành hệ thống điện quốc gia.