Nâng cao hiệu quả quản lý và phát triển đại lý hải quan
	19 đại lý bị tạm dừng hoạt động đại lý làm thủ tục hải quan

Hoạt động nghiệp vụ tại Chi cục Hải quan Bắc Ninh (Cục Hải quan Bắc Ninh). Ảnh: Quang Hùng

Chưa bài bản

Hiện nay trên toàn quốc có gần 1.000 doanh nghiệp được công nhận đủ điều kiện hoạt động ĐLLTTHQ, với gần 3.000 cá nhân được cấp mã nhân viên ĐLLTTHQ. Số nhân viên này theo quy định của pháp luật Việt Nam phải là nhân viên ký hợp đồng lao động chính thức, dài hạn tại các doanh nghiệp được công nhận ĐLLTTHQ.

Qua ghi nhận của Tổng cục Hải quan, tại một số địa bàn, cửa khẩu có tình trạng một số cá nhân làm dịch vụ XNK tự phát, không bài bản, không đăng ký kinh doanh, không nộp thuế mà nhận khoán làm thủ tục hải quan theo từng lô hàng… đã làm giảm tính cạnh tranh của hoạt động ĐLLTTHQ. Hơn thế các cá nhân này lại không có trách nhiệm ràng buộc với chủ hàng, không có ý thức tuân thủ pháp luật tốt, xảy ra lỗi thường đổ trách nhiệm cho chủ hàng… làm ảnh hưởng đến chất lượng của hoạt động cầu nối giữa cơ quan Hải quan và chủ hàng, đồng thời dẫn đến hiểu lầm về vai trò của ĐLLTTHQ, làm giảm uy tín của các ĐLLTTHQ trong hoạt động XNK.

Đại diện Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan) chia sẻ, thực tế đa số ĐLLTTHQ nghiêm túc tuân thủ pháp luật hải quan, thực hiện tốt chế độ báo cáo định kỳ theo quy định và có tinh thần phối hợp, hợp tác tốt với cơ quan Hải quan. Tại một số địa bàn, ngoài các trường hợp hoạt động XNK thông qua ký kết hợp đồng ĐLLTTHQ, vẫn còn trường hợp ĐLLTTHQ không ký kết hợp đồng với chủ hàng mà chỉ thực hiện hoạt động khai thuê (nhập các chỉ tiêu thông tin khai báo, làm thuê các thủ tục bến bãi, điều xe, bốc xếp hàng hóa...), còn việc đứng tên trên tờ khai hải quan, thực hiện các nghĩa vụ thuế, phí, lệ phí và các khoản phải thu khác vẫn do chủ hàng tự thực hiện. Do vậy, hoạt động của các ĐLLTTHQ chưa thực sự đi vào chiều sâu, chưa đạt được mục tiêu đề ra, nhiều ĐLLTTHQ chưa hoạt động đúng với vai trò, tư cách của ĐLLTTHQ.

Cũng theo đại diện Cục Giám sát quản lý về hải quan, thực tế hiện nay, các văn bản pháp luật về chính sách ưu tiên, khuyến khích hoạt động của ĐLLTTHQ chưa rõ ràng, chưa có sự phân biệt giữa ĐLLTTHQ và người làm thủ tục tại cơ quan Hải quan. Thủ tục thông quan thực hiện bởi kênh ĐLLTTHQ làm thủ tục còn phức tạp, thậm chí nhiều quy trình hơn, trách nhiệm của các ĐLLTTHQ còn nặng nề hơn cá nhân làm dịch vụ giao nhận tại cửa khẩu. Mặt khác, các doanh nghiệp có hoạt động sản xuất XNK thường trực tiếp có đội ngũ nhân viên ĐLLTTHQ riêng của mình. Còn các doanh nghiệp XNK quy mô lớn, chủ hàng quốc tế thường lựa chọn ký kết với các doanh nghiệp ĐLLTTHQ lớn, có đội ngũ nhân viên đông, hoạt động trải rộng trên phạm vi toàn quốc. Do đó, đối với các ĐLLTTHQ là doanh nghiệp vừa và nhỏ, khả năng kết nối, tiếp cận được các doanh nghiệp, chủ hàng tương đối khó khăn, do đó chưa thực sự phát huy được chức năng làm cầu nối giữa cơ quan Hải quan và chủ hàng trong hoạt động hải quan, giảm thời gian thông quan hàng hóa, giảm tải áp lực công việc và khuyến khích được mức độ đầu tư, phát triển kênh ĐLLTTHQ ở khối doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Ngoài ra, việc phát sinh các lỗi hệ thống, phần mềm khai báo cũng gây khó khăn trong quá trình thực hiện thủ tục, làm chậm trễ việc thông quan hàng hóa. Ngoài ra, hiện nay chưa hiệp hội riêng của các doanh nghiệp thực hiện hoạt động ĐLLTTHQ (mà là một nhóm nhỏ trong Hiệp hội doanh nghiệp, Hiệp hội Logistics) nên tiếng nói đối với cơ quan chức năng chưa tạo được ảnh hưởng mạnh mẽ.

Xây dựng chính sách ưu tiên

Hoạt động XNK thông qua kênh ĐLLTTHQ đang là một xu hướng tất yếu trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Thời gian qua, hoạt động ĐLLTTHQ đã có những đóng góp quan trọng, đặt nền móng cho sự phát triển các dịch vụ liên quan đến hoạt động XNK trên địa bàn toàn quốc. Chính vì vậy, việc quan tâm phát triển ĐLLTTHQ sẽ tạo thuận lợi hơn nữa cho hoạt động dịch vụ logistics phát triển, giúp việc thực hiện thủ tục hải quan của các doanh nghiệp trở nên chuyên nghiệp hóa, rút ngắn thời gian thông quan, giảm phát sinh các trường hợp vi phạm do không có điều kiện nghiên cứu đầy đủ pháp luật về hải quan và chính sách quản lý hàng hóa.

Theo Tổng cục Hải quan, trước tiên cần tuyên truyền, phổ biến, khuyến khích chủ hàng, người dân, doanh nghiệp sử dụng ĐLLTTHQ khi phát sinh hoạt động XNK, nâng cao vai trò của ĐLLTTHQ trên phương diện là cầu nối giữa cơ quan Hải quan và người xuất khẩu, nhập khẩu; đồng thời giải quyết vấn đề cạnh tranh không lành mạnh giữa các cá nhân hoạt động tự do, tự phát với ĐLLTTHQ; hỗ trợ tối đa hoạt động của các ĐLTTHQ khi thực hiện thủ tục hải quan thông qua các tổ giải quyết vướng mắc, tuyên truyền, hỗ trợ, cung cấp thông tin qua lại giữa cơ quan Hải quan và ĐLLTTHQ… Cùng với đó, rà soát quy định của pháp luật của các quốc gia để học hỏi, tiếp thu, tham khảo từ quy định của pháp luật quốc tế, các nước có nền luật pháp tiên tiến cũng như các quốc gia có nền kinh tế tương đồng với Việt Nam; đồng thời áp dụng những chính sách ưu tiên, ưu đãi, tạo thuận lợi đối với việc thực hiện thủ tục thông qua ĐLLTTHQ.

Tổng cục Hải quan đang nghiên cứu một số nội dung để triển khai áp dụng chế độ ưu tiên đối với doanh nghiệp ĐLLTTHQ. Cụ thể, khi doanh nghiệp đáp ứng đủ các điều kiện về tuân thủ pháp luật về hải quan, pháp luật về thuế, kim ngạch, các điều kiện khác... thì được công nhận là ĐLLTTHQ ưu tiên, đồng nghĩa với việc được hưởng các chế độ ưu tiên như đối với doanh nghiệp ưu tiên (quy định tại Điều 43 Luật Hải quan) như được miễn kiểm tra chứng từ thuộc hồ sơ hải quan, miễn kiểm tra thực tế hàng hóa, được làm thủ tục hải quan bằng tờ khai chưa hoàn chỉnh hoặc chứng từ thay thế, được ưu tiên thực hiện thủ tục hải quan trước...; và chủ hàng hóa, chủ phương tiện cũng được hưởng chế độ ưu tiên khi ủy quyền cho đại lý ưu tiên...

“Những định hướng kể trên sẽ được cụ thể hóa tại dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung (hoặc thay thế) các Thông tư số 12/2015/TT-BTC ngày 30/1/2015 của Bộ Tài chính quy định chi tiết thủ tục cấp Chứng chỉ nghiệp vụ khai hải quan; cấp và thu hồi mã số nhân viên ĐLLTTHQ; trình tự, thủ tục công nhận và hoạt động của ĐLLTTHQ và Thông tư số 22/TT-BTC ngày 16/4/2019 của Bộ Tài chính”, đại diện Cục Giám sát quản lý về hải quan chia sẻ.