Thép thành phẩm tại Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa. Ảnh: H.Nụ

Hụt thu từ DN đầu tàu

Theo thống kê của Cục Hải quan Hà Tĩnh, trong 9 tháng, tổng kim ngạch hàng hóa XNK qua địa bàn đạt 4.342,6 triệu USD, giảm 9,3%; kim ngạch XNK có thuế đạt 2.574,1 triệu USD, giảm 3% so với cùng kỳ năm 2023.

Cụ thể, kim ngạch một số mặt hàng XK có thuế tăng như: dăm gỗ XK đạt 123,5 triệu USD, tăng 38,6%; đá xây dựng XK đạt 4,7 triệu USD, tăng 95,2%; quặng sắt NK đạt 812,3 triệu USD, tăng 9,3%; than NK đạt 794,19 triệu USD, tăng 2,5%.

Một số mặt hàng NK giảm mạnh như: dầu đạt 26 triệu USD, giảm 19%; gỗ các loại đạt 7,7 triệu USD, giảm 6%; hợp kim ferro đạt 30,78 triệu USD, giảm 16,7%; máy móc, thiết bị các loại đạt 349,6 triệu USD, giảm 10,8%.

Dự toán thu ngân sách nhà nước (NSNN) của Cục Hải quan Hà Tĩnh năm 2024 là hơn 9.400 tỷ đồng. Tính đến ngày 30/9, Hải quan Hà Tĩnh mới thu đạt 6.376,30 tỷ đồng, bằng 67,83% so với dự toán, giảm 0,09% so với cùng kỳ năm 2023.

Theo Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Vũng Áng cho thấy, tính đến ngày 30/9, đơn vị đã tiếp nhận và giải quyết thủ tục cho 3.834 tờ khai với kim ngạch XNK qua cảng Vũng Áng đạt 3.982,2 triệu USD, giảm 8,5%; thu nộp NSNN đạt 6.182 tỷ đồng, bằng 70% chỉ tiêu.

Theo ông Đinh Văn Hòa, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Hà Tĩnh, số thu thuế mà Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Vũng Áng thu được chủ yếu phát sinh ở một số mặt hàng như: than (2.551,8 tỷ đồng); quặng sắt (2.168,12 tỷ đồng); hợp kim fero (93,91 tỷ đồng); phế liệu (186,74 tỷ đồng); dầu nhiên liệu (69,1 tỷ đồng); hàng XK như xỉ hạt lò cao (6,30 tỷ đồng); dăm gỗ (58,48 tỷ đồng); đá xây dựng (32,16 tỷ đồng).

Trong khi đó, tính đến ngày 30/9, Formosa Hà Tĩnh nộp vào ngân sách khoảng 4.733,4 tỷ đồng tiền thuế XNK; Công ty TNHH Nhiệt điện Vũng Áng 2 nộp ngân sách đạt 376,97 tỷ đồng; Công ty TNHH Giải pháp năng lượng công nghệ cao V-G nộp ngân sách 239,07 tỷ đồng và Công ty TNHH xăng dầu Giang Nam nộp ngân sách 68,95 tỷ đồng.

Ông Đinh Văn Hòa phân tích, từ đầu năm đến nay hoạt động của Formosa Hà Tĩnh và một số DN khác gặp rất nhiều khó khăn về nhiên liệu đầu vào, giá cả tăng, chi phí sản xuất tăng, trong khi thị trường tiêu thụ giảm. Chính yếu tố này dẫn đến số thu của Hải quan Vũng Áng giảm mạnh.

Không chỉ riêng hoạt động XNK của các DN qua địa bàn cảng Vũng Áng gặp khó khăn mà nhiều DN có hoạt động XNK qua cửa khẩu quốc tế Cầu Treo cũng tiếp tục gặp khó khăn, giá nguyên liệu, nhiên liệu, vật tư đầu vào tăng; chi phí sản xuất tăng; thị trường tiêu thụ sản phẩm bị thu hẹp, thua lỗ kéo dài dẫn đến hàng hóa tồn kho lớn.

Đáng chú ý, từ tháng 8/2023 đến nay quốc lộ 8 đi cửa khẩu quốc tế Cầu Treo vẫn đang trong quá trình sửa chữa và tuyến đường bên phía Lào vẫn đang bảo dưỡng, khắc phục sạt lở nhưng tiến độ chậm khiến lưu lượng phương tiện hàng hóa qua cửa khẩu quốc tế Cầu Treo giảm mạnh.

Tính đến ngày 30/9, số thu của Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Cầu Treo đạt 162,03 tỷ đồng, bằng 29% chỉ tiêu, giảm 67,3% so với cùng kỳ năm 2023. Số thu này phát sinh chủ yếu từ các mặt hàng quặng và tinh bột sắn.

Bám sát kịch bản thu

Cuối tháng 9 vừa qua, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Vũng Áng đã tiếp nhận và làm thủ tục thông quan cho tàu Loch Crinan (quốc tịch Panama) chở hơn 54.000 tấn than NK từ Indonesia cập cảng Vũng Áng - Sơn Dương của Nhà máy Nhiệt điện Vũng Áng 2.

Đây là lô hàng nguyên liệu NK để sản xuất thử của nhà máy và lô hàng này đã nộp vào NSNN qua hơn 20 tỷ đồng.

Theo ông Hoàng Trọng Bính, Phó Tổng Giám đốc Công ty TNHH Nhiệt điện Vũng Áng 2, bước đầu, công ty NK than để vận hành sản xuất thử. Sau lô hàng này, dự kiến trong những tháng tới, công ty tiếp tục nhập thêm 2 lô nguyên liệu than với số lượng gấp đôi so với lô hàng đầu tiên.

Quá trình sản xuất thử, công ty sẽ đánh giá hiệu quả sản xuất về sử dụng than NK và than nội địa để từ đó có phương án tối ưu đảm bảo hoạt động sản xuất, kinh doanh khi nhà máy chính thức đi vào hoạt động.

Cũng trong tháng 9 vừa qua, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Vũng Áng cũng làm thủ tục thông quan lô hàng NK máy móc, thiết bị dự án điện gió của Công ty CP KPB (Hải Phòng). Đây là 1 trong 12 DN mới được Hải quan Vũng Áng thu hút về mở tờ khai trong năm 2024, qua đó đóng góp thêm nhiều nguồn thu ngân sách cho đơn vị.

Ông Nguyễn Bá Chiến, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Vũng Áng cho biết, lâu nay, số thu ngân sách của đơn vị phụ thuộc hơn 90% vào Formosa Hà Tĩnh. Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, hoạt động của DN gặp khó khăn về nhiên liệu đầu vào, giá cả và chi phí sản xuất tăng, trong khi thị trường tiêu thụ giảm, dẫn đến số thu của Hải quan Vũng Áng sụt giảm.

Để bù vào nguồn hụt thu, đơn vị đã nỗ lực mời gọi các DN mới về mở tờ khai.

Ngoài việc tăng cường thu hút DN mới về mở tờ khai, Hải quan Vũng Áng cũng tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, đơn giản hóa thủ tục hải quan; kịp thời tháo gỡ vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi thu hút các DN XNK, các nhà đầu tư triển khai dự án trên địa bàn. Đồng thời trực tiếp đối thoại, tháo gỡ vướng mắc cho DN.

Để hoàn thành chỉ tiêu thu NSNN trong 3 tháng cuối năm, Hải quan Hà Tĩnh còn phải thu nộp gần 3.000 tỷ đồng. Xét tình hình thực tế dư địa nguồn thu, Hải quan Hà Tĩnh nhận thấy để hoàn thành được rất khó khăn.

Do đó, để nỗ lực đảm bảo nguồn thu đạt được ở mức cao nhất, Cục Hải quan Hà Tĩnh sẽ bám sát kịch bản thu, chủ động triển khai đồng bộ các giải pháp. Trong đó, Hải quan Hà Tĩnh sẽ tích cực nắm tình hình về các dự án lớn liên quan đến hoạt động XNK trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh để có kế hoạch thu hút, tạo thuận lợi cho DN.

Đồng thời, đôn đốc các đơn vị triển khai thực hiện tốt có hiệu quả các chương tình kế họach về chính sách thuế, trị giá, áp mã hàng hóa, thu ngân sách đã đề ra đảm bảo thu ngân sách đúng tiến độ và kế hoạch đề ra.