Nghiên cứu phương án điều chỉnh chính sách thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu
	Tăng tốc nhập khẩu xăng dầu giảm nỗi lo thiếu hụt
	Giám sát chặt chẽ, đảm bảo nguồn cung xăng dầu

PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Giảng viên cao cấp Học viện Tài chính.

Trong những ngày gần đây, giá xăng dầu đang trở nên nóng hơn bao giờ hết khi liên tục tăng mạnh. Theo ông, nguyên nhân nào dẫn đến việc giá xăng tăng như vậy?

Cùng với việc nhiều quốc gia về cơ bản đã khống chế được sự bùng phát của đại dịch Covid -19 và tổ chức phục hồi nền kinh tế trong điều kiện sống chung với Covid-19, giá xăng dầu thế giới đã liên tục tăng mạnh thời gian qua.

Có thể nói, giá dầu thô trên thế giới tăng cao trong thời gian qua do nhiều nguyên nhân. Trước hết, nếu nhìn vào yếu tố cầu thì đà phục hồi kinh tế và việc mở cửa trở lại trên thị trường thế giới, nhu cầu giao thông tăng cao và kéo theo nhu cầu tiêu dùng xăng là rất cao. Thứ hai, việc thiếu than đá, thiếu khí đốt do nhu cầu sản xuất điện và sưởi ấm mùa đông tại các quốc gia châu Âu và bắc bán cầu đã tăng thêm tâm lý tích trữ và tiêu thụ dầu thô.

Cùng với đó, theo Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, ngành xăng dầu Việt Nam đã hội nhập sâu rộng và toàn diện với thị trường xăng dầu thế giới nên diễn biến giá xăng dầu thế giới tác động mạnh đến giá bán lẻ xăng dầu trong nước là điều khó tránh khỏi.

Hiện nay, Việt Nam nhập khẩu dầu thô để thực hiện lọc hoá dầu và chế biến; có khoảng 30% lượng xăng dầu tiêu thụ trên thị trường được nhập để tiêu dùng. Từ năm 2020, công thức giá bán lẻ xăng dầu Việt Nam đã được kết cấu theo giá quốc tế nên giá xăng dầu quốc tế tăng sẽ làm giá xăng dầu trong nước tăng theo.

Dư luận lo ngại những tác động của mặt hàng xăng dầu lên lạm phát. Ông nhận định về điều này như thế nào, thưa ông?

Giá xăng dầu tăng cao sẽ có ảnh hưởng nhất định đến giá cả của một số hàng hoá và mặt bằng giá cả trong nền kinh tế quốc dân. Giá xăng dầu tăng sẽ tác động trực tiếp đến khách hàng mua lẻ và các ngành vận tải, còn tác động gián tiếp là giá cả các mặt hàng, dịch vụ khác sẽ tăng do các ngành sản xuất và tiêu dùng đều cần đến nhiên liệu, điện, khí để vận hành máy móc, thiết bị và thông qua các khâu vận chuyển. Nếu giá xăng tăng sẽ khiến giá chi phí nhiên liệu và chi phí vận chuyển tăng. Do đó, giá xăng dầu tăng cũng là một yếu tố quan trọng làm tăng khả năng lạm phát cao trong các tháng cuối năm.

Tuy nhiên, trên thực tế, câu chuyện giá xăng dầu tăng khi nền kinh tế thế giới phục hồi và phát triển sau đại dịch Covid – 19 đã nằm trong dự tính của các nhà kinh tế.

Trước sự tăng giá của xăng dầu và với mong muốn hỗ trợ người dân và doanh nghiệp hồi phục sau đợt bùng phát lần thứ 4 của đại dịch Covid-19, đã có những đề xuất về miễn giảm các loại thuế với xăng dầu. Ông đánh giá như thế nào về đề xuất này?

Đây là một đề xuất cần được xem xét, nghiên cứu kỹ lưỡng. Trước hết, việc sử dụng quỹ Bình ổn giá chỉ nên thực hiện khi có những đợt tăng giá đột xuất, chưa dự đoán được. Trong thời gian qua, để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, Liên Bộ Tài chính - Công Thương đã thực hiện các biện pháp điều chỉnh linh hoạt để kìm giữ giá xăng dầu tăng chậm hơn mức tăng của thị trường thế giới.

Hơn nữa, thực tế giá bán lẻ xăng của nhiều nước, vùng lãnh thổ có chung đường biên giới trong ASEAN và châu Á như Philippines, Campuchia, Thái Lan, Trung Quốc, Lào, Hàn Quốc, Singapore, Hồng Kông (Trung Quốc) đang cao hơn so với Việt Nam mặc dù họ có trữ lượng dầu lớn và khai thác, lọc hoá dầu và kinh doanh thương mại lớn hơn Việt Nam. Do vậy, việc hạ thấp thuế xăng dầu sẽ tạo sự cách biệt về giá với các quốc gia chung biên giới và tạo ra tình trạng buôn lậu, trốn thuế của các đầu nậu xăng dầu, gây thiệt hại cho nguồn thu của Chính phủ.

Nếu hạ thấp thuế đối với xăng dầu sẽ không khuyến khích các doanh nghiệp trong nền kinh tế sử dụng tiết kiệm năng lượng nói chung và xăng dầu nói riêng do các doanh nghiệp càng sử dụng nhiều xăng dầu, nhiều điện thì càng được nhận khoản hỗ trợ lớn hơn từ việc Chính phủ trong giảm giá xăng dầu. Điều này vô hình trung lại hỗ trợ các doanh nghiệp sử dụng bừa bãi nhiên liệu, năng lượng, xăng dầu, các doanh nghiệp sử dụng các phương tiện, máy móc thiết bị lạc hậu, năng suất thấp, tiêu tốn nhiều nhiên liệu.

Đặc biệt, hạ thấp thuế đối với xăng dầu còn tạo sự không công bằng cho người sử dụng, khoét sâu hố ngăn cách giữa các tầng lớp dân cư trong xã hội. Chỉ những người có thu nhập cao mới có điều kiện sử dụng các phương tiện hiện đại, tiêu tốn nhiều xăng dầu, còn những người lao động bình dân và lao động tự do, bán vé số, buôn thúng bán bưng sử dụng rất ít nhiên liệu xăng dầu. Càng giảm thuế xăng dầu nhiều, những người có thu nhập cao càng được hỗ trợ nhiều hơn, người có thu nhập thấp được hỗ trợ ít hơn.

Theo tôi, thuế đối với xăng dầu là chính sách dài hạn của Chính phủ để đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước, đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường, giảm khí thải, đảm bảo sử dụng hợp lý và tiết kiệm nguồn tài nguyên không thể tái tạo và điều tiết thu nhập trong nền kinh tế. Giảm thuế xăng dầu sẽ làm giảm nguồn thu của ngân sách nhà nước, giảm các khả năng chi tiêu của Chính phủ cho các mục tiêu hồi phục và phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và hỗ trợ an sinh xã hội, giúp đỡ những nhóm lao động yếu thế trong xã hội. Việc giảm thuế xăng dầu chỉ để nhằm hỗ trợ hồi phục kinh tế là một chính sách trong giai đoạn trước mắt của Chính phủ. Chính vì vậy, đề xuất giảm thuế xăng dầu cần thiết được nghiên cứu cẩn trọng để đề nghị Chính phủ, Quốc hội xem xét kỹ lưỡng.

Ông có khuyến cáo nào với cơ quan chức năng để có thể điều hành giá xăng dầu hợp lý, giảm áp lực lên nền kinh tế không thưa ông?

Việc điều hành giá xăng dầu nhằm góp phần bảo đảm thực hiện mục tiêu kiểm soát lạm phát và bình ổn thị trường, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp là rất cần thiết. Các cơ quan quản lý cần nghiên cứu đưa ra các biện pháp hợp lý khi các doanh nghiệp đang cần được hỗ trợ để phục hồi sản xuất, nên triển khai các biện pháp có thể thực hiện ngay để điều hành giá xăng dầu nhằm giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp, người dân; hoặc triển khai các gói hỗ trợ tài chính để doanh nghiệp bù đắp chi phí nguyên liệu, nhiên liệu tăng cao cho doanh nghiệp.

Đồng thời, cần thường xuyên kiểm tra, giám sát việc thực hiện trách nhiệm bảo đảm nguồn cung xăng dầu cho thị trường của các thương nhân kinh doanh xăng dầu và sẽ xử lý nghiêm các hành vi vi phạm để ổn định thị trường xăng dầu.

Xin cảm ơn ông!