Thưa ông, đây là việc làm thuộc thẩm quyền mới của UBTVQH, theo Khoản 8 Điều 74 của Hiến pháp mới 2013 (về quyết định thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương). Việc chuyển đổi thẩm quyền từ Chính phủ sang Ủy ban Thường vụ Quốc hội có ý nghĩa như thế nào?

Tôi cho rằng việc chuyển đổi thẩm quyền sẽ tạo thêm cơ hội để đánh giá vấn đề thận trọng, toàn diện và khách quan hơn. Điều này rất quan trọng, vì nếu điều chỉnh không hợp lý có khi lại làm ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương nói riêng và cả nước nói chung.

Vừa qua, Tờ trình của Chính phủ và thẩm tra của Ủy ban Pháp luật cho biết, không phải tất cả các trường hợp đề nghị điều chỉnh địa giới hành chính lần này đều đáp ứng đầy đủ tiêu chí. Bởi vậy dư luận có băn khoăn là liệu có khả năng địa phương nào đó cố gắng vận động để điều chỉnh địa giới hay công nhận đô thị mới để được bố trí thêm ngân sách, giải quyết vấn đề dôi dư biên chế… hay thậm chí chỉ là kiếm cái tên “thành phố”, thị xã cho… oai hay không? Xin cho biết quan điểm của ông?

Việc xem xét, điều chỉnh phải dựa trên tiêu chí chung chứ không phụ thuộc ý muốn chủ quan. Có rất nhiều tiêu chí nên tôi cho rằng cũng không nên cứng nhắc quá, trong mấy chục tiêu chí, nếu có một vài tiêu chí “mấp mé” thì cũng có thể xem xét được. Nói cho dễ hiểu là như trong thi cử có việc làm tròn điểm; 4,75 điểm có thể lên 5 được. Chứ “với” quá thì cũng không nên.

Ngược lại, hệ thống tiêu chí về địa giới hành chính, cấp đô thị… của chúng ta được xây dựng đã lâu, từ đầu những năm 1980, đến nay chưa thay đổi nên cũng có nhiều điểm vô lý, lạc hậu; tới đây cần phải rà soát toàn diện để sửa đổi, bổ sung. Chẳng hạn, liệu có phải phường nào cũng cần có trung tâm thương mại, quận nào cũng phải có nhà tang lễ hay không? Bên cạnh đó, còn hàng loạt luật về tổ chức, như Luật Tổ chức Chính phủ, Tổ chức chính quyền địa phương đang được hoàn thiện, trình Quốc hội thông qua, nên lại càng cần phải rà soát, điều chỉnh để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật. Ví dụ chính quyền đô thị, chính quyền nông thôn tới đây có thể sẽ được tổ chức rất khác nhau, vậy thì phân chia địa giới hành chính như thế nào là tối ưu?

Cũng phải nói thêm là việc sáp nhập chia tách địa giới hành chính trong quá trình phát triển là lẽ thường tình, tất cả các nước đều phải làm. Nhưng về lâu về dài phải tổng kết lại xem việc điều chỉnh địa giới hành chính đã tác động đến sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và cả nước thế nào; vì sao và khi nào phải gộp; vì sao và khi nào phải tách? Thí dụ trong thời kỳ chiến tranh chúng ta đã có những tỉnh rất lớn, hình thành từ nhiều tỉnh gộp vào, như Hoàng Liên Sơn, Hà Sơn Bình, Hà Nam Ninh…, sau này mới tách ra. Phân định địa giới hành chính là việc phải căn cứ vào rất nhiều vấn đề, từ cơ sở hạ tầng cho đến phong tục tập quán, mật độ dân cư... Xu hướng chung của nhiều địa phương là muốn có đô thị, điều ấy cũng đúng, nhưng có những vùng chỉ phù hợp với phát triển nông nghiệp thôi; không làm gì khác được thì nên tính kỹ mô hình phát triển, kẻo sẽ tạo ra những đô thị xôi đỗ, hỗn hợp, không có bản sắc riêng, chất lượng sống không cao. Mới đây chúng ta tổng kết việc Thủ đô Hà Nội sáp nhập với Hà Tây, mặt được là căn bản, nhưng cũng còn nhiều bất cập cần tiếp tục khắc phục. Chúng ta dự liệu là sau khi sáp nhập thì giãn được dân nội thành, giảm tải cho vùng “lõi” của Hà Nội, nhưng thực tế là nội thành vẫn quá tải, thậm chí còn đông đúc hơn. Tỷ lệ hộ nghèo, tỷ lệ người biết chữ cũng thấp xuống, kéo lùi chất lượng đô thị.

Có ý kiến cho rằng nguồn vốn ngân sách cần bố trí cho công việc này rất lớn và nếu nói “không tăng biên chế, bộ máy” thì rất khó…

Tôi cũng cho rằng phải có vốn; bộ máy và biên chế chắc chắn cũng phải thêm, nhưng đó là vì nhiệm vụ khách quan. Vì thế mà UBTVQH cũng đã yêu cầu Chính phủ cần cụ thể hóa giải pháp và lộ trình để thực hiện.

Xin cảm ơn ông!