Bệnh nhân ngộ độc thuốc đông y được điều trị tại cơ sở y tế. Ảnh: Thái Hà

Nguy hiểm

Vừa qua, tại bệnh viện Chợ Rẫy, một bệnh nhân đã tử vong sau khi dùng thuốc đông y do thuốc chứa hàm lượng thạch tín (arsenic) cao. Tại Trung tâm Chống độc- Bệnh viện Bạch Mai, thời gian vừa qua cũng tiếp nhận nhiều ca nhập viện do ngộ độc thuốc đông y.

Theo lời kể của chị Bùi Thị Chi- Hà Khẩu- Quảng Ninh, do tin lời của nhiều người giới thiệu, chị tìm đến nhà thầy "lang vườn" ở Sơn Động- Bắc Giang để lấy thuốc chữa khớp. Tuy nhiên sau một thời gian bôi thuốc, phần da đùi, đầu gối của chị nổi đỏ, sưng phồng, sau đó là thâm đen, ngứa ngáy, vùng da bị tổn thương lan nhanh chóng.

"Tôi đã nằm điều trị tại Trung tâm Chống độc- Bệnh viện Bạch Mai được 15 ngày. Hiện bệnh tình đang tiến triển khả quan. May nhờ vào viện cấp cứu kịp thời nếu để lâu không biết hậu quả thế nào", chị Chi lo lắng.

Theo ông Nguyễn Xuân Hướng- Chủ tịch Hội Đông y Việt Nam, hiện nay, thị trường thuốc Đông y Việt Nam đang bị bỏ ngỏ, các cơ quan chức năng chưa kiểm tra đúng mức nên việc sản xuất không an toàn và kém hiệu quả. Có nhiều bài thuốc sản xuất không theo bài bản của đông y.

Cũng theo vị thầy thuốc này, nhiều người lầm tưởng Đông y thuốc nào là lành, là bổ nên uống một cách lung tung không theo hướng dẫn của bác sỹ, lạm dụng uống quá nhiều nên có thể gây ra ngộ độc.

Ông Hướng lấy ví dụ: Thời gian vừa qua, trên địa bàn huyện Xuân Lộc (Đồng Nai) đang lưu truyền bài thuốc trị bệnh tim, gồm chu sa hấp với tim lợn. Tuy nhiên, ít người biết rằng, chu sa chỉ được dùng tối đa 1g/ngày, lại tuyệt đối tránh tiếp xúc trực tiếp với nhiệt độ cao. Những điều không được hướng dẫn này đã dễ dàng biến bài thuốc trị bệnh thành liều thuốc độc.

"Hiện nhiều trường hợp mang danh đông y nhưng thiếu đạo đức hành nghề nên khi làm thuốc bột bán cho bệnh nhân họ pha thuốc tân dược gây sốc cho bệnh nhân. Nếu chỉ dùng thuốc Đông y không có thể không gây ra hậu quả nhưng khi thuốc Tân dược lẫn với Đông dược ở trường hợp nào đó có thể gây phản ứng. Trên nguyên tắc Đông y là Đông y không được pha Tây y nhưng để mong đạt hiệu quả nhanh của bài thuốc nên pha trộn bừa bãi", ông Hướng thông tin.

Theo ý kiến của nhiều chuyên gia y tế, nếu dùng thuốc đông y không đúng sẽ gây ra các biểu hiện của ngộ độc thuốc như buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy, mẩn ngứa trên da. Dị ứng thuốc tây y hay đông y thường gặp ở những người có cơ địa dị ứng, bệnh lý ở các cơ quan chống độc của cơ thể như gan, thận, những người có tình trạng rối loạn tiêu hoá kéo dài, bệnh tim, bệnh phổi mạn tính dễ làm cho ngộ độc nặng hơn.

Đến nhà thuốc uy tín

Theo nhiều bác sỹ, việc phân biệt thuốc đông y thật giả là một bài toán khó và những loại thuốc càng đắt, càng dễ làm giả. Chưa kể, nhiều loại thuốc đông y còn được tẩm hóa chất bảo quản, chống ẩm, mốc như lưu huỳnh, phosphor, chloropicin và để tăng “hiệu quả, tác dụng” cho thuốc, nhiều người kinh doanh còn trộn thêm các loại tân dược.

Đáng lo ngại nữa, trước đây, các nhà thuốc đông y chủ yếu dùng nguyên dược liệu trong nước, chỉ nhập khoảng 20- 30% nguyên dược liệu từ nước ngoài, nhưng hiện nay, nguyên liệu trong nước khan hiếm nên nhiều nhà thuốc sử dụng nguyên liệu từ Trung Quốc.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo, để tránh gặp tai biến khi sử dụng thuốc đông dược, ngoài việc chọn lựa sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, người dùng cần phải theo chỉ định của bác sỹ, không dùng tùy tiện theo sự mách bảo của người khác.

Ông Nguyễn Xuân Hướng khuyến cáo Cách đơn giản nhất để hạn chế những biến chứng do sử dụng thuốc đông y, người dân nên tìm đến những nơi có uy tín lâu năm, kiểm tra cẩn thận trước khi mua, cảnh giác với các loại thuốc đã tán thành viên, và tuyệt đối không mua những loại thuốc đã mốc, màu sắc thiếu tự nhiên hoặc có mùi lạ.

Bên cạnh đó ông Hướng cũng lo ngại hiện, sở dĩ có tình trạng thuốc đông y gây nhiều biến chứng như thời gian qua là do sự quản lý, kiểm soát lỏng lẻo của các cơ quan chức năng. Bên cạnh đó, các biện pháp và chế tài xử lý khi vi phạm bị phát hiện quá nhẹ nên cả người buôn bán lẫn người bốc thuốc đều không sợ.

"Cơ quan quản lý phải tiến hành thanh, kiểm tra thường xuyên những cơ sở kinh doanh dược liệu, những thầy lang hành nghề không phép để phát hiện sai phạm, tránh những đáng tiếc có thể xảy ra", ông Hướng đề xuất.