Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam: Phải xử lý được tận gốc việc lập hóa đơn chứng từ giả

Để gỡ khó hoàn thuế GTGT hiện nay, theo tôi nên "cắt lát" ra từng khúc một. Ví dụ như ở khâu mua vào, người mua phải chịu trách nhiệm về tính hợp pháp của hóa đơn chứng từ. Họ biết mua hàng của đối tượng nào và phải chịu trách nhiệm về điều đó. Cơ quan Thuế sẽ hoàn thuế khi thấy nhà sản xuất mua hàng có đầy đủ hóa đơn, chứng từ, có hóa đơn mua vào, nộp thuế đầu ra chứng tỏ doanh nghiệp tồn tại hợp pháp. Tuy nhiên có một vấn đề, khi cơ quan Thuế hoàn rồi nhưng kiểm tra lại thì những doanh nghiệp "ma" đã giải thể rồi, vậy làm sao thu lại được tiền ngân sách nhà nước, thất thoát sẽ rất lớn. Vì vậy, giải pháp vẫn là phải xử lý được tận gốc của việc lập hóa đơn chứng từ giả, kiểm soát luồng tiền, luồng hàng của doanh nghiệp.

Hiện nay theo quy định, cơ quan Thuế sẽ phân loại đối tượng doanh nghiệp được hoàn thuế. Nếu doanh nghiệp thuộc diện đối tượng hoàn thuế trước thì sau 6 ngày nhận đủ hồ sơ cơ quan Thuế thực hiện hoàn thuế. Nếu quá thời hạn giải quyết hồ sơ hoàn thuế mà việc chậm hoàn thuế do lỗi của cơ quan quản lý thuế thì ngoài số tiền thuế phải hoàn trả, cơ quan quản lý thuế còn phải trả tiền lãi với mức 0,03%/ngày tính trên số tiền phải hoàn trả và số ngày chậm hoàn thuế.

Còn đối với trường hợp kiểm tra trước, hoàn thuế sau thì cơ quan Thuế thực hiện hoàn thuế trong vòng 40 ngày kể từ ngày ra quyết định thanh tra, kiểm tra. Theo đó, việc phân loại để xác định các doanh nghiệp ít rủi ro được hoàn thuế trước thì rất quan trọng. Do vậy, cơ quan Thuế cần phải phân loại, xem xét trường hợp nào giải quyết được thì chỉ đạo quyết liệt hoàn thuế cho doanh nghiệp. Với những trường hợp không đủ điều kiện cơ quan Thuế trả hồ sơ lại doanh nghiệp bổ sung. Những trường hợp có dấu hiệu vi phạm, cơ quan Thuế sẽ chuyển sang cơ quan điều tra xử lý.

Tuy nhiên, tôi vẫn cho rằng việc thành lập doanh nghiệp hiện nay còn quá dễ dàng nên mới xảy ra tình trạng doanh nghiệp ma, mua bán hóa đơn bất hợp pháp. Vì thế, cần sửa đổi bổ sung các điều kiện, thủ tục trong việc cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, thành lập doanh nghiệp cũng như vấn đề hậu kiểm đối với doanh nghiệp sau khi thành lập, nâng mức xử phạt để tăng tính răn đe…

Ông Đậu Đức Anh, Phó Cục trưởng Cục Thuế Đồng Nai:Giải quyết hoàn thuế điện tử cho doanh nghiệp nhanh chóng, kịp thời

Trong thời gian qua, bám sát chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế, Cục Thuế tỉnh Đồng Nai đã triển khai giải quyết hoàn thuế điện tử cho doanh nghiệp, người dân một cách nhanh chóng, kịp thời, đảm bảo theo quy định của pháp luật thuế và quản lý thuế.

Trong 6 tháng đầu năm 2023, Cục Thuế Đồng Nai đã giải quyết hoàn thuế GTGT đối với 1.166 hồ sơ, với số tiền hoàn là 7.612,2 tỷ đồng. Đã thực hiện kiểm tra trước hoàn thuế GTGT đối với 168 hồ sơ, với số tiền hoàn 1.096,4 tỷ đồng (qua kiểm tra đã thực hiện thu hồi gần 13 tỷ đồng). Việc giải quyết hồ sơ hoàn thuế nhanh chóng, kịp thời theo đúng quy định của Luật Quản lý thuế đã tạo điều kiện giúp doanh nghiệp quay vòng vốn nhanh, nâng cao hiệu quả trong sử dụng vốn, góp phần phát triển sản xuất kinh doanh, xuất khẩu hàng hóa…

Song bên cạnh những thuận lợi, trong quá trình giải quyết hoàn thuế GTGT, Cục Thuế tỉnh Đồng Nai cũng gặp khó khăn. Đó là hành vi mua, bán hóa đơn trái pháp luật ngày càng tinh vi, diễn ra khắp cả nước; một số đối tượng cố tình vi phạm pháp luật thuế thông qua việc thành lập doanh nghiệp “ma”; thành lập doanh nghiệp trong thời gian ngắn nhưng chuyển địa điểm liên tục hoặc không hoạt động tại địa chỉ kinh doanh. Một số doanh nghiệp sử dụng hóa đơn đầu vào của doanh nghiệp không có thật hoặc bỏ địa chỉ kinh doanh để hợp thức hóa hàng hóa trôi nổi, nâng khống giá trị để tăng chi phí, giảm thuế TNDN, giảm thuế GTGT phải nộp hoặc tăng thuế GTGT đầu vào được khấu trừ - hoàn thuế để chiếm đoạt tiền hoàn thuế GTGT, gây thất thoát ngân sách Nhà nước.

Đơn cử mới đây, trong quá trình thực hiện thủ tục hoàn thuế GTGT cho Công ty TNHH MTV thiết bị điện LiOA Đồng Nai (gọi tắt là Công ty LiOA Đồng Nai), Cục Thuế Đồng Nai đã phát hiện nhiều dấu hiệu rủi ro nên đã tiến hành kiểm tra, rà soát. Kết quả kiểm tra từ tháng 1/2019 đến tháng 3/2023 của Cục Thuế Đồng Nai cho thấy Công ty LiOA Đồng Nai có dấu hiệu sử dụng hóa đơn GTGT đầu vào không hợp pháp của 66 doanh nghiệp với trị giá gần 5.880 tỷ đồng, tương ứng với số thuế GTGT là gần 588 tỷ đồng. Trong đó, tính riêng với hồ sơ hoàn thuế GTGT tháng 2, tháng 3/2023 với số tiền đề nghị hoàn thuế là hơn 60 tỷ đồng, Cục Thuế Đồng Nai phối hợp với chính quyền xác minh 9/13 doanh nghiệp cung cấp đồng phế liệu cho LiOA Đồng Nai kết quả 9/9 doanh nghiệp cung cấp hóa đơn cho công ty này đều không có thật.

Trước những dấu hiệu vi phạm trên, ngày 15/8/2023, Cục Thuế Đồng Nai đã chuyển hồ sơ của Công ty TNHH MTV thiết bị điện LiOA Đồng Nai qua cơ quan Công an để điều tra làm rõ.

Ông Nguyễn Văn Được, Trưởng ban chính sách Hội tư vấn và đại lý thuế TPHCM, Tổng giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Tư vấn thuế Trọng Tín: Doanh nghiệp phải tự kiểm tra hồ sơ, thủ tục, chứng từ hoàn thuế

Việc triển khai hoàn thuế GTGT của ngành Thuế là tín hiệu tích cực, tạo điều kiện giúp doanh nghiệp quay vòng vốn nhanh, nâng cao hiệu quả trong sử dụng vốn, góp phần phát triển sản xuất kinh doanh, xuất khẩu hàng hóa. Doanh nghiệp hy vọng rằng Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế sẽ tiếp tục sát sao, tháo gỡ những khó khăn để công tác hoàn thuế được nhanh, gọn nhẹ, nhưng mà vẫn đảm bảo đúng các quy định của pháp luật, tránh những hệ lụy cho xã hội nói chung và doanh nghiệp nói riêng.

Thời gian qua, cũng có một số doanh nghiệp trong lĩnh vực bột sắn, gỗ… phản ánh việc chậm hoàn thuế GTGT, theo tôi chúng ta phải xem xét từ nguyên nhân từ cả hai phía. Với góc độ doanh nghiệp phải xem xét lại rằng việc hoàn thuế chậm đó có lỗi của chúng ta hay không? Doanh nghiệp phải xem hồ sơ, thủ tục chứng từ, thông tin cung cấp cho cơ quan Thuế đã đầy đủ, rõ ràng, minh bạch hay chưa? Doanh nghiệp có rơi vào những trường hợp có dấu hiệu vi gian lận hay không, đồng thời có rơi vào các trường hợp rủi ro cao hay không?... Bởi nếu rơi vào các trường hợp nêu trên ngành Thuế sẽ phải siết chặt kiểm tra, kiểm soát nhằm tránh lợi dụng các chính sách thông thoáng của Nhà nước để rút ruột ngân sách cũng như hoàn thuế không đúng quy định.

Đơn cử như trường hợp một doanh nghiệp lên các phương tiện truyền thông kêu ca rằng hồ sơ đề nghị hoàn thuế GTGT 70 tỷ đồng nhưng ngành thuế chỉ hoàn có 10 tỷ đồng. Tuy nhiên, qua kiểm tra 60 tỷ đồng đó của doanh nghiệp, cơ quan Thuế phát hiện thuộc trường hợp sử dụng hóa đơn GTGT của những doanh nghiệp có rủi ro cao. Điều này cho thấy, sự cẩn trọng của cơ quan Thuế trong trường hợp này là phù hợp, kịp thời.

Tuy nhiên, ở góc độ chiều còn lại cơ quan Thuế cần phải xem xét lại để làm sao trong mọi trường hợp vẫn phải tuân thủ các quy định của pháp luật. Tức là có thanh tra, kiểm tra hay truy vết các trường hợp đối chiếu hoặc xác minh, cũng phải trong thời hạn quy định của pháp luật cho phép để đảm đảm bảo đúng các quy định của pháp luật. Trong trường hợp có rủi ro, có thể là chuyển cơ quan có thẩm quyền để giải quyết, nhưng vẫn phải giải quyết trên cơ sở tinh thần hậu kiểm. Sau khi hoàn thuế có thể thanh tra, kiểm tra ngay và thực hiện các biện pháp ngăn chặn kịp thời cũng như chuyển cho các cơ quan có thẩm quyền để xử lý. Điều này giúp việc hoàn thuế sẽ tăng được tính hiệu quả.

Thu Dịu (ghi)