Việt Nam có nhiều nỗ lực gỡ bỏ những rào cản cho nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thị trường. Ảnh: Internet

Nỗ lực gỡ bỏ những rào cản cho nhà đầu tư

Theo báo cáo của FTSE Russell, Việt Nam được đưa vào Danh sách Chờ xét phân hạng vào tháng 9/2018 với khả năng được tái phân hạng lên thị trường mới nổi.

FTSE Russell cho biết, Việt Nam vẫn chưa đáp ứng được các tiêu chí về "Chu kỳ thanh toán (DvP)", hiện đang được đánh giá là “Còn hạn chế” (Restricted) do thông lệ thị trường thực hiện việc kiểm tra trước giao dịch để đảm bảo có sẵn tiền trước khi thực hiện giao dịch.

Theo đó, thị trường không có các giao dịch thất bại (failed trades), tiêu chí "Thanh toán – các chi phí liên quan đến giao dịch thất bại" không được đánh giá.

Ngoài ra, yêu cầu phải có những cải thiện đối với quy trình đăng ký mở tài khoản do thông lệ thị trường có thể khiến kéo dài quá trình đăng ký mở tài khoản.

Việc đưa ra cơ chế hiệu quả nhằm tạo thuận lợi cho giao dịch giữa các nhà đầu tư nước ngoài giao dịch các chứng khoán đã chạm hoặc gần chạm mức giới hạn tỉ lệ sở hữu nước ngoài cũng được xem là biện pháp quan trọng.

Báo cáo của FTSE Russell tiếp tục chỉ rõ, quyết tâm hướng đến nâng hạng lên thị trường mới nổi vẫn luôn được Việt Nam duy trì một cách kiên định từ sau kỳ công bố đánh giá thường niên vào tháng 9/2023 và mới đây được tái khẳng định bởi chính Thủ tướng Chính phủ.

Vào ngày 28/2/2024, Thủ tướng đã cam kết một cách cụ thể rằng thị trường Việt Nam sẽ gỡ bỏ những rào cản có thể cản trở việc đáp ứng các tiêu chí nâng hạng (lên thị trường mới nổi) của FTSE vào năm 2025.

Các biện pháp đưa ra bao gồm việc sửa đổi các quy định pháp luật có liên quan và tạo điều kiện thuận lợi cũng như gỡ bỏ những rào cản cho nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thị trường.

Ví dụ như, hiện nay, Chính phủ đang rà soát về tỉ lệ sở hữu nước ngoài ở các ngành nghề và đơn giản hoá quy trình mở tài khoản cho nhà đầu tư nước ngoài.

Mô hình thanh toán “Không yêu cầu có đủ tiền” (Non–Prefunding) như đề xuất đang được xem xét, đã được điều chỉnh, với sự tham gia và phối hợp của nhóm thành viên thị trường cùng Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.

Theo đó, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 68/2024/TT-BTC ngày 18/9/2024 sửa đổi đối với nhiều quy định.

Thông tư này đã bỏ yêu cầu phải có đủ tiền trước khi thực hiện giao dịch mua của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài, cập nhật mới nhiều các quy định về giao dịch chứng khoán, thanh toán và bù trừ, hoạt động của các công ty chứng khoán, và công bố thông tin.

Tốc độ thay đổi, cải cách cần được duy trì

Theo Báo cáo của FTSE Russell, công bố có liên quan tiếp theo được chờ đợi là các quy chế hoạt động chi tiết hơn của Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC).

FTSE Russell tiếp tục khuyến khích tổ chức các cuộc họp, làm việc giữa các cơ quan tổ chức của Việt Nam với cộng đồng đầu tư quốc tế để đảm bảo rằng những quy chế này đáp ứng được yêu cầu của các thành viên quốc tế và trong nước tham gia trên thị trường khi chính họ là những bên áp dụng những quy chế này.

“Nếu Việt Nam muốn đạt mục tiêu được nâng hạng vào năm 2025 như đề ra bởi Thủ tướng Chính phủ, điều quan trọng đó là tốc độ thay đổi, cải cách cần được duy trì”, báo cáo nêu rõ.

Theo đó, những quy chế sửa đổi cần được sớm thống nhất và thông tin rộng rãi, bao gồm xác định rõ về các vai trò và trách nhiệm cần thiết trong mô hình thanh toán, cũng như lộ trình thực hiện với các mốc thời gian cụ thể.

FTSE Russell tiếp tục hỗ trợ cho Chính phủ Việt Nam về những cải cách thị trường và duy trì mối quan hệ hợp tác xây dựng với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, các cơ quan quản lý khác, nhóm Ngân hàng Thế giới - đối tác hỗ trợ chương trình cải cách thị trường.

Như vậy, căn cứ theo những khuyến nghị từ Uỷ ban Cố vấn phân hạng Thị trường cổ phiếu quốc gia của FTSE và Ban Cố vấn chính sách của FTSE Russell, Ban Quản trị chỉ số của FTSE Russell đã quyết định duy trì Việt Nam trong Danh sách Chờ xét phân hạng trong đợt cập nhật đánh giá hàng năm tháng 9/2024.

FTSE Russell sẽ tiếp tục cập nhật tình trạng danh sách chờ xét hạng của Việt Nam sẽ được đưa ra vào kỳ đánh giá giữa kỳ tháng 3/2025.

Trước đó, đánh giá về Thông tư 68/2024/TT-BTC, Chứng khoán ACBS nhận định, việc ban hành Thông tư này tạo hành lang pháp lý cho sản phẩm “giao dịch thiếu tiền” đối với nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.

Tuy nhiên, đơn vị này cho rằng còn quá sớm để Việt Nam được nâng hạng trong kỳ công bố kết quả của FTSE Russell vào ngày 8/10/2024, bởi thông tư này có hiệu lực từ ngày 2/11/2024.

Các công ty chứng khoán cần thời gian xây dựng quy trình và triển khai sản phẩm này, trước khi FTSE khảo sát lấy ý kiến của các bên tham gia thị trường để quyết định có nâng hạng thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam hay không.

"Chúng tôi kỳ vọng FTSE sẽ thêm Việt Nam vào danh sách thị trường mới nổi thứ cấp sớm nhất vào kỳ đánh giá tháng 3/2025", Chứng khoán ACBS nhận định.

Theo ACBS, việc nâng hạng lên thị trường mới nổi sẽ là cột mốc đáng kể để TTCK Việt Nam được công nhận là thị trường có khả năng tiếp cận đầu tư đối với các nhà đầu tư nước ngoài.

Dự kiến tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam sẽ chiếm khoảng 0,7% - 0,9% danh mục thị trường mới nổi thứ cấp của FTSE và Việt Nam sẽ thu hút được dòng vốn 500-600 triệu USD từ các quỹ ETF, chưa kể dòng vốn từ các quỹ chủ động.