TS. Nguyễn Đình Cung.

Tuy nhiên hiện vẫn có nhiều ý kiến xoay quanh quan điểm nên bỏ hay giữ Tết cổ truyền; có nên gộp tết Âm lịch với tết Dương lịch làm một. Là một chuyên gia về kinh tế, song TS. Nguyễn Đình Cung (ảnh), Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) có quan điểm cho rằng chưa thể và chưa bỏ được Tết.

Nhiều năm nay, cứ dịp trước tết Nguyên đán, khi mọi người bị cuốn vào vòng quay tất bật mua sắm, đi lại, kẹt xe… thì câu chuyện có nên bỏ kỳ nghỉ tết Nguyên đán hay không lại được đặt ra. Ông nghĩ thế nào về vấn đề này?

Tôi thì thấy chưa thể và chưa bỏ tết Nguyên đán được đâu! Đa số dân cư Việt Nam chủ yếu vẫn sống ở nông thôn, không chỉ nếp nghĩ mà cả công việc cũng vẫn mang đậm tính chất của kinh tế nông nghiệp. Nhưng ngay cả với khu vực đô thị việc có kỳ nghỉ tết Nguyên đán cũng sẽ không ảnh hưởng tiêu cực đáng kể gì đến nền kinh tế.

Xét về số ngày nghỉ, so với các quốc gia trong khu vực, Việt Nam là nước có số ngày nghỉ trung bình. Lao động tại Nhật Bản được nghỉ 18,5 ngày lễ, tết trong năm, dù nước này đã chuyển sang ăn Tết theo Dương lịch kể từ năm 1873. So với các nước châu Âu thì số ngày nghỉ có hưởng lương vẫn còn thấp xa. Có thể việc nghỉ Tết cổ truyền của ta hơi lệch pha khi giao thương quốc tế, nhưng đây là việc hoàn toàn dự đoán được và có thể lên kế hoạch trước; từ ký kết hợp đồng đến giao hàng, thanh toán… Sự “lệch pha” về thời gian nghỉ cũng không phải là cá biệt: Tại Malaysia và Singapore, người dân ăn mừng năm mới tới 4 lần (tùy theo lịch Hindu, lịch Hồi giáo, lịch Thái Âm Thái Dương và lịch Thái Dương). Tại Thái Lan, Campuchia, Lào người dân ăn Tết theo Phật lịch, từ ngày 13 đến ngày 15-4 (Dương lịch), tùy năm. Tại đảo Bali ở Indonesia ngoài tết Dương lịch ra người dân còn ăn Tết theo lịch tôn giáo của địa phương. Tại Ấn Độ, Tết diễn ra vào ngày 14-4 (Dương lịch)… Xét về mặt xã hội, cũng có một việc rất đáng quan tâm: hiện nay có rất nhiều người lập nghiệp ở xa cần về thăm quê, đoàn tụ gia đình. Thời gian đi tàu xe đã hơn 3 ngày cho cả đi lẫn về. Không phải ngẫu nhiên mà dịp tết Âm lịch thường được gọi là “cuộc đại di cư ngắn hạn” và vé tàu, xe Tết từ năm này sang năm khác vẫn là nỗi lo canh cánh của nhiều người.

Nhưng trên thực tế trước Tết luôn có giai đoạn chạy nước rút, cốt làm cho xong mà chất lượng không đảm bảo, còn sau Tết thì lại lừng khừng trễ nải?

Đấy lại là chuyện khác. Là việc đón Tết, mừng Xuân như thế nào chứ không phải do nghỉ Tết. Cuối năm chạy đua là thói quen xấu nước đến chân mới nhảy, là cách làm không hiệu quả, phải thay đổi. Cũng không loại trừ trường hợp người ta cố tình, để đến phút cuối thì không kiểm soát chặt chẽ chất lượng công việc. Sau Tết, Singapore cũng có thời gian vui Xuân đến 2 tuần, đèn hoa trang trí chỉ được dẹp đi vào Rằm tháng Giêng, nhưng người ta vẫn làm việc rất hiệu quả. Tóm lại, đấy là do bố trí công việc không hợp lý, kỷ luật làm việc không nghiêm túc chứ không nên đổ tại “Tết mà”.

Mà bây giờ nhiều thứ cũng đang rất khác trước rồi. Trước đây chúng ta luôn lo ngại tình trạng giá cả tiêu dùng sẽ tăng lên vào dịp Tết, nhưng bây giờ không thế. Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 1-2016 - tháng giáp Tết Nguyên đán Bính Thân - không đổi so với tháng liền trước (12-2016). Tiếp đó, CPI tháng 2, tháng có Tết, chỉ tăng nhẹ 0,42% so với tháng trước. Trước đó, năm 2015, dù có kỳ nghỉ tết Nguyên đán Ất Mùi kéo dài, CPI tháng Tết (tháng 2) thậm chí còn giảm 0,05% so với tháng trước. Tháng trước Tết (tháng 1), CPI âm (giảm 0,2%), so với tháng trước - mức tăng thấp nhất trong các tháng 1 từ khi Việt Nam bắt đầu tính CPI từ năm 1998 trở lại đây.

Còn nhớ, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh tại phiên họp Chính phủ cuối cùng của năm dương lịch 2016: “Tết này, các đồng chí không phải đi thăm Thủ tướng, Phó Thủ tướng nữa. Kinh nghiệm ở địa phương cho thấy, Tết nhất là lo ngay ngáy quà Tết biếu Trung ương. Không tới thì băn khoăn, tới thì xếp hàng khổ cực”. Ông nghĩ thế nào về thông điệp này?

Tôi hoàn toàn đồng tình. Tôi cho rằng điều mà người đứng đầu Chính phủ muốn nhắn gửi đã rất rõ: Đã đến lúc phải thay đổi thói quen đón Tết lâu nay, cụ thể là bỏ đi những tốn kém, hình thức, tiêu cực. Khi đó thì nghỉ tết Dương hay Âm lịch không còn là vấn đề đáng bàn cãi nữa.

Xin cảm ơn ông!