Chế biến cá tra xuất khẩu. Ảnh: T.H

Thị trường tiêu thụ cá tra dần được phục hồi kể từ tháng 9 đến nay, bởi 8 tháng của năm 2020, tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra chỉ đạt hơn 849 triệu USD, giảm gần 30% so với cùng kỳ 2019 thì đến giữa tháng 9/2020 đến nay, các thị trường nhập khẩu đã tăng mạnh lượng nhập để phục vụ dịp Giáng sinh và tết Dương lịch sắp đến. Thị trường tiêu thụ cá tra những tháng gần đây phục hồi đã mở ra triển vọng rất lớn cho ngành hàng này.

Theo kết quả phân tích của Công ty chứng khoán BSC, thị trường Mỹ dỡ bỏ lệnh phong tỏa xã hội sau Trung Quốc nên tốc độ hồi phục mới bắt đầu diễn ra trong quý 3/2020, sản lượng xuất khẩu đạt 1,7 nghìn tấn/ tuần và gấp 2 lần giai đoạn phong tỏa. BSC cho rằng đà hồi phục tại thị trường Mỹ vẫn sẽ tiếp tục (không gặp cản trở như thị trường Trung Quốc) trong quý 4 này và duy trì đến nửa đầu năm 2021.

Thị trường Anh và thị trường Hà Lan là hai thị trường tiêu thụ cá tra lớn nhất trong khối EU. Tuy kim ngạch xuất khẩu bị suy giảm về Covid – 19, nhưng tại Anh và Hà Lan không ghi nhận mức giảm mạnh như Mỹ và Trung Quốc. Xuất khẩu sang hai thị trường này chưa có nhiều đột biến kể từ khi EVFTA có hiệu lực (1/8/2020). BSC cho rằng mức giảm thuế tại cá tra thuộc mức thấp nên ảnh hưởng chưa thấy rõ trong ngắn hạn.

Bên cạnh đó, nhờ đẩy mạnh kênh nội địa, sản lượng cá tra của ngư dân tại ĐBSCL giảm đáng kể, từ đó giá cá tăng trở lại. Hiện giá cá tra nguyên liệu tăng từ 18.500 đồng lên 22.500 đồng và trong xu hướng có thể tăng mạnh hơn. Giá cá tra tăng mạnh, một phần do các doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu qua 4 thị trường chính, một phần do kênh nội địa tiêu thụ mạnh, góp phần đáng kể trong việc giải quyết sản lượng cá của niên vụ 2020.

Theo phân tích của Công ty chứng khoán BSC, giá nguyên liệu đầu vào có dấu hiệu phục hồi đầu tiên, diễn biến giá nguyên liệu đầu vào thể hiện sức mua của doanh nghiệp cá tra để đáp ứng các đơn hàng xuất khẩu. Sau khi giảm mạnh từ vùng đỉnh và đi quanh vùng giá đáy hơn 1 năm, giá cá tra nguyên liệu đầu vào này đã có những dấu hiệu hồi phục đầu tiên, phản ánh hoạt động thu mua tích cực của các doanh nghiệp cá tra.

BSC cho rằng với mức giá cá tra nguyên liệu hiện tại, người nuôi phải chịu mức lỗ từ 3.000 – 5.000 đồng/kg. Điều này gây tâm lý e ngại với việc mở rộng diện tích thả nuôi mới. Tuy giá cá nguyên liệu cho thấy dấu hiệu hồi phục đầu tiên, tác động chưa lớn để nguồn cung do mức lỗ vẫn có dù được thu hẹp, người nuôi trồng cần thời gian để điều chỉnh hành vi.

Nguồn cung cá tra khó có thể mở rộng trong 3 – 6 tháng tới, đơn hàng hồi phục tại các thị trường trong khi nguồn cung không mở rộng giúp cho tồn kho cá tra tại Việt Nam ghi nhận 4 tháng giảm liên tiếp, từ mức 320.000 tấn trong thời điểm đầu năm. BSC kỳ vọng rằng với xu hướng này sẽ tiếp tục trong các tháng tới

Hiệp định EVFTA sẽ thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu cá tra của Việt Nam nhờ mức chênh lệch về thuế. Các sản phẩm cá tra Việt Nam sau 3 năm hầu hết sẽ giảm về mức 0%, thấp hơn mức thuế của đối thủ cạnh tranh như Indonesia (4,5% - 9%), Trung Quốc (0%- 9%). Tuy nhiên, chuyên gia BSC lưu ý rằng ảnh hưởng giảm thuế lên từng năm không đáng kể.

Với sự nỗ lực duy trì sản xuất, các doanh nghiệp cá tra kỳ vọng sẽ có những khởi sắc trong những tháng cuối năm. Theo ông Ong Hàn Văn, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Thuỷ sản Trường Giang, trong thời gian qua, cá tra tiêu thụ tại thị trường Trung Quốc chủ yếu được đưa vào hệ thống nhà hàng. Sắp tới, các DN cá tra sẽ phối hợp xây dựng chương trình quảng bá cá tra trên đài truyền hình quốc gia Trung Quốc, hy vọng người tiêu dùng nước này sẽ tiếp tục đón nhận sản phẩm cá tra.

Mỗi doanh nghiệp cá tra có tốc độ phục hồi riêng do khác biệt về cơ cấu thị trường xuất khẩu. Các doanh nghiệp cá tra đang có xu hướng phát triển thị trường nội địa trong bối cảnh xuất khẩu khó khăn.