Cơ sở dữ liệu TMĐT đã và đang được ngành Thuế tích cực xây dựng. Ảnh: ST

Đổi mới quản lý thuế trong nền kinh tế số

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho biết, trong những năm qua, ngành Tài chính nói chung và ngành Thuế nói riêng đã góp phần tích cực trong sự nghiệp hiện đại hóa và ứng dụng công nghệ thông tin vào chuyển đổi số của Chính phủ. Để nâng cao hiệu quả quản lý với hoạt động TMĐT, thời gian qua, Bộ Tài chính đã tham mưu cho Chính phủ ban hành Chỉ thị số 18/CT-TTg ngày 30/05/2023 về nâng cao hiệu quả quản lý đối với hoạt động TMĐT, trong đó, đưa ra kế hoạch, tiến trình cụ thể của ngành Tài chính và đề xuất công tác phối hợp, chia sẻ thông tin, hoàn thiện pháp luật giữa các bộ, ngành liên quan, nghĩa vụ của các chủ thể tham gia môi trường TMĐT.

Là đơn vị được Chính phủ giao chịu trách nhiệm về hệ thống hóa đơn điện tử, ông Đặng Ngọc Minh nhấn mạnh, tổ chức, thúc đẩy, quản lý dữ liệu hóa đơn điện tử là một nhiệm vụ rất khó. Bước đầu, ngành Thuế đã tạo được hệ thống hóa đơn điện tử, tuy nhiên, để vận hành, duy trì bảo mật thông tin dữ liệu hóa đơn trong thời gian tới là rất quan trọng. Giá trị và ý nghĩa của dữ liệu hóa đơn điện tử của 1 triệu doanh nghiệp và người dân nằm trong cơ quan Thuế hiện nay là rất lớn, ước gấp 10 lần dữ liệu quản lý khác của cơ quan Thuế. Hơn nữa, đây cũng là đích ngắm của các đối tượng tội phạm bởi dữ liệu hóa đơn điện tử liên quan đến bí mật kinh doanh, xu hướng kinh doanh, quan hệ của doanh nghiệp.

Liên quan đến vấn đề xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ quản lý thuế đối với hoạt động TMĐT, bà Tạ Thị Phương Lan, Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế DNNVV và hộ kinh doanh, cá nhân (Tổng cục Thuế) cho biết, thực tế hiện nay có nhiều doanh nghiệp đang sử dụng các phương thức giao dịch TMĐT để giảm thiểu các khâu trung gian, giảm chi phí và tăng tốc độ lưu thông hàng hóa. Đồng thời cũng có ngày càng nhiều cá nhân sử dụng các mạng xã hội, các trang TMĐT để cung cấp hàng hóa, dịch vụ đến người tiêu dùng. Chính sự phát triển nhanh chóng, bùng nổ về số lượng tổ chức, cá nhân tham gia cùng nhiều hình thức mới nêu trên của TMĐT trong thời gian qua đã đặt ra những thách thức không nhỏ trong công tác quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh TMĐT, cung cấp sản phẩm, dịch vụ số xuyên biên giới như: quản lý đầy đủ các chủ thể tham gia; kiểm soát các giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt, xác thực thông tin công dân giữa cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với cơ sở dữ liệu đăng ký thuế để xác định chính xác người nộp thuế (NNT). Theo bà Tạ Thị Phương Lan, việc xây dựng cơ sở dữ liệu TMĐT là yếu tố cần thiết để nâng cao công tác quản lý thuế, chống thất thu thuế đối với hình thức kinh doanh TMĐT, kinh doanh trên nền tảng số.

Xây dựng công cụ tự động thu thập dữ liệu của các đối tượng kinh doanh trực tuyến

Thông tin về công tác quản lý thuế đối với các nhà cung cấp nước ngoài (NCCNN) không có cơ sở thường trú tại Việt Nam hoạt động kinh doanh TMĐT, kinh doanh dựa trên nền tảng số và các dịch vụ khác tại Việt Nam, bà Tạ Thị Phương Lan cho biết, ngày 21/3/2021, Tổng cục Thuế đã chính thức đưa vào vận hành Cổng Thông tin điện tử dành cho NCCNN (Etaxvn. gdt.gov.vn). Đến nay, đã có 62 NCCNN thực hiện đăng ký thuế, kê khai, nộp thuế qua Cổng, trong đó có một số NCCNN lớn như: Meta, Google, Tiktok, Microsoft, Apple, Netflix… Tổng số thuế các NCCNN đã nộp là 9.281 tỷ đồng, trong đó, năm 2022 đã nộp 3.478 tỷ đồng và từ đầu năm 2023 đến nay đã nộp 5.803 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, ngành Thuế cũng đã chính thức vận hành Cổng Thông tin TMĐT từ ngày 15/12/2022 để tiếp nhận thông tin từ các sàn giao dịch TMĐT. Đến nay, hệ thống đã tiếp nhận thông tin về các tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn giao dịch TMĐT của kỳ quý 4/2022, kỳ quý 1/2023 và quý 2/2023. Sau 3 kỳ cung cấp thông tin, tính đến ngày 10/8/2023 đã ghi nhận 349 sàn giao dịch TMĐT thực hiện việc cung cấp thông tin, trong đó có nhiều sàn chiếm thị phần lớn như: Shopee, Lazada, Sendo, Voso, Tiki.

Về định hướng xây dựng cơ sở dữ liệu về TMĐT của ngành Thuế, đại diện Vụ Quản lý thuế DNNVV và hộ kinh doanh, cá nhân cho biết, trong thời gian tới, Tổng cục Thuế sẽ ban hành quy trình tiếp nhận, khai thác và xử lý thông tin trên Cổng Thông tin TMĐT nhằm hướng dẫn cơ quan thuế địa phương triển khai thống nhất, đồng bộ việc khai thác dữ liệu trên Cổng Thông tin TMĐT và hướng dẫn, đôn đốc NNT kê khai, nộp thuế theo quy định. Bên cạnh đó, Tổng cục Thuế cũng đang nghiên cứu giải pháp xây dựng công cụ tự động thu thập dữ liệu của các đối tượng kinh doanh theo hình thức kinh doanh trực tuyến qua các kênh: website kinh doanh của đối tượng kinh doanh, sàn giao dịch TMĐT, mạng xã hội như Facebook, Instagram, Tiktok... “Qua đánh giá, công cụ này có thể rà quét phạm vi rộng, độ bao phủ thông tin có thể đảm bảo trên 90% nguồn dữ liệu của hơn 3 nghìn trang tin trực tuyến, trên 2 nghìn trang diễn đàn; hơn 55 triệu người dùng Facebook tại Việt Nam; hơn 3 triệu trang fanpage và nhóm Facebook; hơn 300 nghìn kênh Youtube người Việt. Với khối lượng dữ liệu lớn, khai thác từ nhiều nguồn, công cụ này sẽ áp dụng công nghệ dữ liệu lớn (AI/Machine learning) để xử lý, làm sạch, cấu trúc hóa và kết nối với nhau, đồng thời lưu trữ trên Data Warehouse và kết xuất các mẫu báo cáo thống kê, phục vụ công tác chỉ đạo điều hành. Với cơ sở dữ liệu này, cơ quan Thuế sẽ sử dụng để rà soát, đối chiếu với dữ liệu kê khai, nộp thuế của NNT để hướng dẫn NNT đăng ký thuế, khai, nộp thuế theo quy định”, bà Tạ Thị Phương Lan nhấn mạnh.

Cùng với đó, ngành Thuế chủ động, tích cực kết nối, chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu thuế đối với hoạt động TMĐT, kinh doanh trên nền tảng số. Trong thời gian qua, Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành như Bộ Công thương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thông qua các thỏa thuận, chương trình để kết nối, chia sẻ thông tin, dữ liệu với mục tiêu làm giàu cơ sở dữ liệu cho công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động TMĐT. Trong thời gian tới, thực hiện Chỉ thị số 18/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ, kịp thời, hiệu quả với các bộ, ngành nói trên trong công tác quản lý đối với hoạt động TMĐT.