Xuất khẩu thủy sản về đích sớm
	Đơn hàng giảm, doanh nghiệp thủy sản duy trì 60-80% việc làm cho công nhân

DN cần tuân thủ quy định về khai thác, sử dụng nguyên liệu chế biến thủy sản. Ảnh: T.H

Đó là con số cảnh báo được Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phùng Đức Tiến đưa ra tại Lễ mừng xuất khẩu thủy sản đạt 10 tỷ USD vào tối 10/12, đồng thời yêu cầu, muốn xuất khẩu bền vững phải tuyệt đối tuân thủ, để tháo gỡ thẻ vàng IUU.

Sau 5 năm Ủy ban châu Âu (EC) áp thẻ vàng đối với hải sản Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này vì chưa đáp ứng quy định chống khai thác bất hợp pháp (IUU), tháng 10 vừa qua, Đoàn thanh tra của EC lần thứ 3 sang kiểm tra tình hình thực hiện các khuyến nghị tại Việt Nam, kiểm tra thực tế tại cảng cá địa phương.

Trong lần kiểm tra này, mặc dù EC đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam khi triển khai các biện pháp quyết liệt, bài bản chống khai thác IUU thời gian qua, nhưng đoàn thanh tra cho rằng thực thi các quy định của tuyến cơ sở còn yếu.

Trong đó, đội tàu vẫn còn lớn so với lượng nguồn lợi, việc đăng ký, đăng kiểm tàu vẫn chưa hoàn thành. Tình trạng tàu cá mất kết nối VMS, vượt ranh giới trên biển diễn ra phổ biến. Công tác kiểm tra, xử lý vi phạm tại các địa phương còn hạn chế… Phía EC khẳng định sẽ không gỡ cảnh báo thẻ vàng nếu không chấm dứt tình trạng này.

Đánh giá thực tế, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến chỉ ra nhiều tồn tại cần phải khắc phục, như: Năm 2022, Việt Nam có 75 vụ vi phạm liên quan đến 104 tàu, 919 người. Đây là vấn đề nhức nhối, nếu không giải quyết được thì thẻ vàng IUU đương nhiên không thể gỡ được, đúng như khẳng định của EC.

Lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, khi thẻ vàng IUU vẫn chưa được tháo gỡ sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến xuất khẩu thủy sản sang thị trường EU. Vấn đề này có liên quan tới việc quản lý 91.716 đội tàu, nhà chức trách đã sơn đánh dấu trên 96% số tàu nhưng 4% còn lại vẫn là con số lớn. Ngoài ra, các tàu dù đã được gắn thiết bị hành trình nhưng ngư dân vẫn ngắt thiết bị, từ đó, việc giám sát tàu cá đánh bắt trên biển còn nhiều khó khăn, thách thức.

Quản lý đội tàu khai thác phải có định vị, phải bật thiết bị giám sát hành trình, khai thác phải có nhật ký... nhưng trên thực tế, một số ngư dân lại thường chỉ có nhật ký viết lại. Ngoài ra, số lượng tàu phải cập vào hệ thống bến bãi còn chưa cao, khó quản lý. Chủ yếu, các tàu đỗ ở các bến gia đình, bến tạm nên khi tàu đi khai thác thì bộ đội Biên phòng và cơ quan quản lý cảng cá không thể kiểm soát, nguy cơ vi phạm rất lớn.

Bên cạnh đó, việc xử lý vi phạm trong khai thác thủy sản còn chưa nghiêm, có tỉnh xử phạt, có tỉnh lại không xử phạt, chỉ lập biên bản.

Dự kiến vào tháng 4/2023, EC sẽ có đợt thanh tra tiếp theo về thực hiện thẻ vàng IUU tại Việt Nam. Như vậy, Việt Nam chỉ có 6 tháng để giải quyết những tồn tại trong khuyến nghị EC.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã họp trực tuyến với lãnh đạo 28 tỉnh, thành ven biển và các bộ, ngành về gỡ thẻ vàng IUU. Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khẩn trương xây dựng chương trình, kế hoạch hành động 180 ngày thực hiện các khuyến nghị của EC về gỡ thẻ vàng.

“Đây là khoảng thời gian quan trọng - giai đoạn "chạy nước rút", quyết định ngành thuỷ sản có gỡ được thẻ vàng sau 5 năm kiên trì, nỗ lực hay không. Do đó, cần sự vào cuộc quyết liệt, thực hiện tốt các nội dung khuyến nghị của EC”- Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

Các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản cũng khá lo lắng khi thẻ vàng IUU chưa được gỡ bỏ. Bà Nguyễn Thị Thu Sắc, Giám đốc Công ty TNHH Hải Nam cho biết, thị trường EU là một trong thị trường xuất khẩu quan trọng của thủy sản Việt Nam. Chính vì thế, các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản rất mong muốn các đơn vị liên quan khắc phục những khuyến nghị của EC để sớm được gỡ thẻ vàng, gia tăng xuất khẩu sang thị trường EU nhất là trong giai đoạn khó khăn hiện nay.