Hàng lậu nhập về cảng Cát Lái do DN “ma” đứng tên. Ảnh: T.H.

1001 kiểu giám đốc thuê

Tại buổi làm việc giữa Cục Quản lý rủi ro -Tổng cục Hải quan với Cục Hải quan TP.HCM về thực hiện Chuyên đề Kiểm soát rủi ro đối với DN “ma” vào cuối tuần qua, đại diện các đơn vị tham gia đã chia sẻ nhiều thủ đoạn thành lập DN để thực hiện hành vi buôn lậu, gian lận thương mại.

Đưa ra ví dụ nhiều trường hợp buôn lậu, gian lận khá tinh vi do Cục Hải quan TP.HCM phát hiện trong thời gian qua, nhưng qua điều tra giám đốc DN đều là những người được thuê mướn, Phó Cục trưởng Cục Hải quan TP.HCM Phan Minh Lê cho biết, những người thuê mướn làm làm giám đốc DN cũng chẳng hay biết gì về người thuê mướn mình, bởi họ thông qua môi giới để thực hiện. Cục Hải quan TP.HCM theo dõi một lô hàng chuyển từ sân bay Tân Sơn Nhất về cảng Sài Gòn khu vực 4, khai là linh kiện máy tính, trên đường đi, DN đánh tháo hàng, bị cơ quan Hải quan phát hiện. Sau nhiều lần gửi giấy mời, đại diện DN không lên làm việc, Cục Hải quan TP.HCM lần theo địa của người đại diện pháp luật, phát hiện giám đốc làm nghề xe ôm. Ông này cho biết, ông được thuê làm giám đốc với giá 6 triệu đồng, nhưng mới nhận được 2 triệu, còn 4 triệu người thuê vẫn chưa trả nên ông cũng đang đi tìm để đòi. Ông giám đốc này còn cho biết thêm, con gái ông cũng được thuê làm giám đốc một DN khác, trong xóm ông ở có nhiều người được thuê làm giám đốc thông qua “cò”(!?)

Không chỉ có vụ việc trên, trong thời gian qua, từ các vụ buôn lậu được phát hiện, mở rộng xác minh, điều tra, Cục Hải quan TP.HCM phát hiện nhiều vụ buôn lậu quy mô lớn đều do một số đối tượng núp bóng, sử dụng pháp nhân của các DN mới thành lập do họ chủ mưu thuê người đứng tên giám đốc, hoặc sử dụng chứng minh nhân dân nhặt được để thành lập DN. Các DN được thành lập chỉ để thực hiện hành vi buôn lậu, gian lận, trốn thuế.

Ông Trần Bá Tùng, Trưởng Phòng Quản lý rủi ro - Cục Hải quan TP.HCM cho biết, qua các vụ vi phạm phát hiện, cho thấy lợi dụng sự thông thoáng trong việc thành lập DN, một số đối tượng đã sử dụng chứng minh nhân dân nhặt được của người khác để thành lập DN; thuê mướn những người làm nghề xe ôm, bán hàng rong, bán bún… để làm giám đốc DN. Có những trường hợp các đối tượng sử dụng hồ sơ cá nhân của người xin việc để lại, chứng minh nhân dân bị đánh rơi, thậm chí cả hồ sơ của người bị bệnh tâm thần để thành lập DN, sử dụng pháp nhân nhập khẩu trái phép hàng hóa…

Có những đối tượng thành lập 2-3 DN cùng địa chỉ để thực hiện hành vi buôn lậu, nhưng người đại diện pháp luật đều không có thật, khiến cả cơ quan Hải quan và cơ quan Công an phải vất vả xác minh, truy tìm…

Chưa xử lý được tận gốc

Theo Cục Hải quan TP.HCM, thực trạng một số đối tượng lợi dụng sự thông thoáng trong thành lập DN, lợi dụng pháp nhân để buôn lậu, việc tìm ra chủ đích thực chỉ đạo thành lập các DN này đang là thách thức lớn với cơ quan Hải quan và cơ quan Công an. Trong thời gian qua, hàng chục, thậm chí hàng trăm container hàng lậu, hàng cấm bị cơ quan Hải quan chặn bắt tại cửa khẩu cảng Sài Gòn đều chưa xử lý được với lý do chưa xác định được chủ thể vi phạm. Các vụ vi phạm bị phát hiện, bắt giữ mới chỉ đừng lại ở việc phát hiện, ngăn chặn tránh thẩm lậu vào thị trường nội địa, ảnh hưởng đến sản xuất trong nước, còn việc xử lý vi phạm, xử lý đối tượng chủ mưu, cầm đầu nhập khẩu các lô hàng cấm này vẫn chưa thực hiện được. Nhiều vụ buôn lậu đã được cơ quan Hải quan khởi tố vụ án hình sự, chuyển cho cơ quan Công an điều tra xử lý theo thẩm quyền, nhưng sau nhiều tháng điều tra do không truy tìm được chủ thể vi phạm, các vụ án đã phải tạm dừng điều tra. Điển hình là 6 vụ buôn lậu ngà voi qua cảng Cát Lái do Cục Hải quan TP.HCM phát hiện năm 2017.

Theo ông Quách Đăng Hòa, Cục trưởng Cục QLRR- Tổng cục Hải quan, thời gian qua, nhiều vụ vi phạm do cơ quan Hải quan phát hiện nhưng không tìm được chủ hàng đích thực. Sau khi bị cơ quan Hải quan phát hiện, DN liền bỏ trốn khỏi địa chỉ đăng ký kinh doanh, ngưng hoạt động để trốn tránh nghĩa vụ thuế. Điều này đã gây khó khăn cho cơ quan quản lý nhà nước, trong đó có cơ quan Hải quan trong việc nhận diện và ngăn chặn đối tượng chủ mưu đứng ra thành lập nhiều DN mới, thuê pháp nhân đứng tên thành lập DN để nhập lậu hàng hóa.

Ngoài vấn đề người đại diện pháp luật không rõ ràng, trụ sở đăng ký kinh doanh của DN cũng là một trong những vấn đề đáng quan tâm, phần nhiều DN buôn lậu, gian lận thương mại đều có địa chỉ đăng ký kinh doanh tạm bợ, thuê mướn một số địa điểm chỉ để treo bảng tên, không hoạt động tại địa chỉ đăng ký kinh doanh…