Một container chứa đầy rác thải nhựa, bốc mùi hôi thối tồn đọng tại cảng Hải Phòng. Ảnh: Ngọc Linh.

Phải xử lý từ gốc

Theo ông Phạm Bảo Ngọc, đại diện cho hãng tàu CMA-CGM, muốn xử lý được vấn đề này cần phải xử lý từ gốc, ngay từ khâu booking (nhận đơn hàng), tuy nhiên việc xác định thế nào là phế liệu, thế nào là phế thải hiện chưa được rõ ràng, đặc biệt là đối với cụm từ “hàng đã qua sử dụng có tính chất phế liệu”. Với cụm từ này sẽ có nhiều cách hiểu khác nhau, và nếu khách hàng khai là “hàng đã qua sử dụng” thì hãng tàu sẽ không thể yêu cầu khách hàng phải cung cấp giấy phép nhập khẩu. Tuy nhiên, khi hàng về đến cảng thì mặt hàng lại được phân loại thành hàng có tính chất phế liệu và không được thông quan.

Còn ông Ninh Công Minh, đại diện cho hãng tàu Maersk Line cho rằng, chủ hàng chịu trách nhiệm khai báo hàng vận chuyển là hàng gì, còn hãng tàu chỉ khi dỡ hàng mới biết được là hàng có đúng khai báo hay không nên cũng cần quy định rõ trách nhiệm của chủ hàng, hãng tàu (là đơn vị vận chuyển) đối với các lô hàng. Bên cạnh đó, hiện nay việc xử lý các container hàng phế liệu tồn có giá trị thì rất dễ, nhưng đối với những container hàng không còn giá trị (hầu hết những container phế liệu tồn lâu ngày, không có chủ hàng đến nhận đều là những loại hàng này) thì rất khó bởi kinh phí xử lý cao. Vì vậy tôi kiến nghị nên phân thành những nhóm hàng có cách xử lý giống nhau ví dụ như đấu giá hay tiêu hủy… để có thể tập trung xử lý được nhiều hơn.

Đề xuất về các phương án nhằm xử lý, quản lý đối với các lô hàng phế liệu sẽ vào cảng trong thời gian tới, ông Nguyễn Trường Anh, Phó Tổng giám đốc Cảng Hải Phòng đề xuất, đối với lô hàng phế liệu nhập khẩu đến cảng chỉ tiến hành dỡ hàng hóa khỏi tàu khi hãng tàu, đại lý hãng tàu hoặc chủ hàng xuất trình Giấy phép nhập khẩu của lô hàng được cơ quan có thẩm quyền cấp còn hiệu lực và văn bản cam kết thời gian nhận hàng cụ thể của khách hàng kèm văn bản xác nhận ký quỹ cho cảng (nếu có). Trường hợp lô hàng không có Giấy phép nhập khẩu còn hiệu lực, đề nghị hãng tàu và đại lý hãng tàu chuyển cảng dỡ hàng cho lô hàng này về cảng khác ở nước ngoài trước khi tàu cập cảng, tránh làm phát sinh thời gian và chi phí cho các bên liên quan.

Đối với trường hợp cần giải phóng hàng tồn đọng ra khỏi khu vực cảng tránh gây ảnh hưởng đến lưu thông hàng hóa tại cảng biển, doanh nghiệp cảng chủ động phối hợp chặt chẽ với hãng tàu, đại lý hãng tàu và các bên liên quan kiến nghị cơ quan Hải quan cho chuyển các lô hàng phế liệu nhập khẩu đã lưu bãi trên 30 ngày và các lô hàng lưu bãi trên 90 ngày (hàng hóa không có chứng từ hợp lệ, hàng tồn đọng) về các khu vực kho, bãi khác.

Liên quan đến vấn đề này, Cục Hàng hải cũng kiến nghị cơ quan Hải quan cho phép chủ hàng làm thủ tục thông quan nhận hàng trực tiếp tại các bến cảng này mà không phải đổi cảng đích trên vận đơn (B/L) và manifest không phải chuyển về cảng trong vận đơn. Và yêu cầu các hãng tàu và đại lý hãng tàu kịp thời cung cấp thông tin tên hàng hóa, mã hàng hóa trong danh sách hàng hóa dỡ khỏi tàu cho doanh nghiệp cảng biển. Đồng thời phải khai rõ thông tin tên hàng, cảng đích đến trên vận đơn và trên hệ thống tiếp nhập thông tin điện tử (manifest). Trường hợp chỉnh sửa tên hàng hóa mà hàng hóa không nằm trong danh mục phế liệu được phép nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất (Quyết định số 73/2014/QĐ-TTg) thì hãng tàu hoặc đại lý hãng tàu buộc phải vận chuyển hàng hóa đã dỡ từ tàu ra khỏi lãnh thổ Việt Nam và chi trả toàn bộ chi phí phát sinh liên quan.

Ông Bùi Thiên Thu, Phó Cục trưởng Cục Hàng Hải Việt Nam nêu kiến nghị,đối với mặt hàng phế liệu, doanh nghiệp và các hãng tàu khó khăn khi xác định những mặt hàng nào được phép nhập khẩu vì không có Danh mục và mã HS. Trong thời gian tới sẽ kiến nghị với Bộ TN&MT và Bộ Công Thương cần phải công bố Danh mục phế liệu.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cần thay đổi phương pháp quản lý

Là một doanh nghiệp nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất, ông Hoàng Đức Vượng, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Vĩnh Thành cho biết, không chỉ có những doanh nghiệp trực tiếp nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất đang vướng những quy định của Bộ TN&MT mà các doanh nghiệp cảng, hãng tàu cũng đang gặp khó khăn. Bởi trong thời gian qua, các doanh nghiệp cảng, hãng tàu không nắm được thông tin của các doanh nghiệp được phép nhập khẩu phế liệu để sớm có có ngăn chặn từ đầu để tránh tình trạng các container phế liệu tồn đọng tại các cảng.

Vì vậy, ông kiến nghị Bộ TN&MT cho phép các công ty có giấy phép do Sở TN&MT cấp được gia hạn thêm 6 tháng cuối năm 2018 để nhận các lô hàng đang tồn cảng, nhằm mục đích giải phóng hàng tồn, tạo điều kiện cho DN có nguyên liệu sản xuất.

Bộ TN&MT cũng phải tập trung nhân lực đẩy nhanh việc cấp phép nhập khẩu nhựa phế liệu mới cho các DN. Xem xét mở rộng quy chuẩn QCVN32:2010/BTNMT. Cụ thể, Bộ TN&MT cần đưa tất cả các loại nhựa có khả năng tái chế, có lượng tạp chất không vượt quá 5% vào danh mục nhựa phế liệu được phép nhập khẩu hoặc ít nhất phải thêm các loại ống, tấm, khay, đồ chơi, pallet, két nhựa… nhằm mục đích tận dụng nguồn nguyên liệu và tránh tồn cảng trong tương lai khi lô hàng nhập có lẫn các loại nhựa này.