Phương án 1 giá điện: Tính kỹ để hài hòa lợi ích

Ảnh minh họa. Ảnh: Nguyễn Thanh

Bộ Công Thương nêu rõ, với phương án cải tiến biểu giá cho mục đích sinh hoạt gồm 6 bậc thang sang biểu giá bán lẻ sinh hoạt 5 bậc và giá bán lẻ sinh hoạt 1 giá, khách hàng tùy theo lượng điện tiêu thụ thực tế có quyền lựa chọn áp dụng biểu giá theo 5 bậc thang hoặc 1 giá. Mỗi lần chuyển đổi giữa 2 phương thức tối thiểu là 12 tháng.

Nếu như trước đây phương án 1 giá đã đưa ra lấy ý kiến bằng giá bình quân sinh hoạt (1.864,44 đồng/kWh) thì lần này Bộ Công Thương đưa ra 2 kịch bản với mức điện 1 giá đề xuất lần lượt là 145% giá bình quân (tương ứng 2.703 đồng/kWh-PV) và 155% giá bình quân (tương ứng 2.889 đồng/kWh-PV).

Có sự thay đổi đáng kể này, Bộ Công Thương lý giải: "Phương án 1 giá bằng giá điện sinh hoạt bình quân không nhận được sự ủng hộ của phần đông của các bộ, ngành đã lấy ý kiến".

Nguyên nhân là, với phương án 1 giá bằng giá sinh hoạt bình quân, tiền điện các khách hàng sử dụng điện mục đích sinh hoạt có mức sử dụng điện dưới 200 kWh/tháng (khoảng 18,7 triệu khách hàng) phải trả tăng từ 19.000 đến 39.000 đồng/khách hàng/tháng.

Số tiền ngân sách hỗ trợ cho hộ nghèo và hộ chính sách xã hội hàng năm tăng từ mức trên 1.000 tỷ đồng/năm lên khoảng 1.240 tỷ đồng/năm (tăng thêm khoảng 240 tỷ đồng/năm) do mức giá điện 1 giá cao hơn so với giá bậc 1 hiện hành.

Xung quanh vấn đề điện 1 giá, ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh đánh giá, mức giá 1 giá nằm trong khoảng giữa bậc 4 và bậc 5 của biểu giá điện sinh hoạt cũ.

Bởi vậy, khi Bộ Công Thương đưa ra mức giá này không thể coi là “ép người dùng chọn biểu giá bậc thang”. Các hộ tiêu dùng nhiều điện sinh hoạt vẫn có quyền lựa chọn phương án phù hợp cho gia đình mình.

"Ở đây rõ ràng có thông điệp chính sách liên quan tới việc tiết kiệm điện. Tại sao đưa ra mức điện 1 giá cao như vậy? Lý do là khi thiết kế biểu giá chúng ta không biết là những ai sẽ đăng ký sử dụng giá điện 1 giá này và liệu có phải toàn bộ nhóm hộ tiêu thụ trên 700 kWh/tháng sẽ lựa chọn phương án 1 giá hay không", ông Sơn nói.

Vị chuyên gia này phân tích thêm, hiện nay lượng khách hàng dùng ở mức 400 kWh trở lên chỉ chiếm khoảng 11% tổng các hộ tiêu dùng điện sinh hoạt, nên nếu áp mức 1 giá thấp thì sẽ kích thích nhóm khách hàng này tiêu dùng điện nhiều lên.

Ngoài ra, nhóm khách hàng sử dụng dưới 400 kWh lại có động lực để tiêu thụ nhiều điện hơn, nghĩa là các mục tiêu về sử dụng giá điện để tiết giảm nhu cầu tiêu dùng điện năng, tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng sẽ không đạt được.

Cho nên, việc đưa ra mức giá kể trên có thể là tín hiệu thử nghiệm của Bộ Công Thương để xem phản ứng xã hội và xem mức quan tâm của các bên liên quan đến đâu.

"Nên nhớ đây mới là dự thảo lần 1, chưa hẳn là bản cuối cùng. Trên cơ sở phản hồi, tính toán sơ bộ của các nhóm khác nhau, Bộ Công Thương có thể có sự điều chỉnh các phương án biểu giá này, sau khi xác định được các nhóm thực sự quan tâm và đăng ký dùng điện 1 giá", ông Sơn nhấn mạnh.

Nếu phương án người dùng tùy chọn sử dụng điện bậc thang và điện 1 giá được áp dụng, Bộ Công Thương cho rằng, khi khách hàng lựa chọn biểu giá theo phương án 1 giá sẽ hạn chế những nhược điểm của giá điện bậc thang, đặc biệt là những khách hàng sử dụng điện ở mức cao như việc tiền điện tăng bất thường vào các tháng nắng nóng, sai lệch về thời điểm ghi chỉ số công tơ hàng tháng.

Bộ Công Thương sẽ tổng hợp ý kiến lựa chọn của các cơ quan đơn vị, các khách hàng sử dụng điện để hoàn chỉnh và báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.