Thưa ông, gần đây, Tập đoàn Samsung chính thức "đánh tiếng" kêu gọi DN Việt tham gia vào chuỗi sản xuất toàn cầu của tập đoàn này bằng cách cung cấp linh kiện, phụ tùng mà họ đang có nhu cầu. Theo ông, đây có phải là một cơ hội để các DN Việt hiện thực hóa giấc mơ tham gia vào chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu?

Trong quá trình thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài (FDI), ngoài việc huy động được nguồn vốn công nghệ của DN FDI đó, tất cả các nước đều mong muốn móc nối hoạt động của DN trong nước với các DN FDI, nhất là các tập đoàn đa quốc gia để tham gia vào chuỗi sản xuất toàn cầu. Đến nay, Việt Nam đã huy động được một lượng vốn FDI đáng kể, thu hút được nhiều tập đoàn đa quốc gia đến mở rộng đầu tư ở nước ta. Thế nhưng trên thực tế, chúng ta vẫn chưa làm được việc liên kết sản xuất giữa DN trong nước với các DN FDI. Vì vậy khi DN FDI vào hoạt động ở Việt Nam, các DN trong nước cũng vẫn chỉ cặm cụi làm theo kiểu của riêng mình, không có nhiều DN mạnh dạn bắt tay sản xuất cùng các DN FDI... Hệ quả là, nhiều DN Việt Nam lại "kêu ca" việc bị DN FDI gây sức ép, cạnh tranh trên chính sân nhà.

Tham gia vào chuỗi sản xuất của DN FDI, tôi thấy DN Việt có 3 phản ứng. Một là nghi ngờ liệu khi sản xuất ra sản phẩm Samsung có mua hay không. Hai là đề nghị Samsung đầu tư để DN Việt sản xuất chứ không dám bỏ tiền túi ra làm. Ba là cho rằng không thể làm được. Tất cả đều là những phản ứng tiêu cực. Nếu phản ứng theo 3 kiểu trên thì không bao giờ DN Việt khá lên được, không bao giờ kinh tế Việt Nam phát triển lên và nói DN Việt Nam tham vào chuỗi giá trị gia tăng toàn cầu chỉ là "nói suông".

DN Việt dè dặt với cơ hội hiện hữu mà một tập đoàn lớn đem lại. Điều này nói lên vấn đề gì về năng lực của một bộ phận DN Việt, thưa ông?

Nó thể hiện tâm lí DN trong nước còn tự ti, đầu tư sản xuất kinh doanh theo kiểu "ăn xổi", tầm nhìn ngắn hạn mà không để ý đến lợi ích lâu dài. Điều đó cũng thể hiện tư tưởng làm ăn nhỏ lẻ, tiểu nông vẫn còn ám ảnh nặng nề ở trong các DN Việt Nam.

Như vậy việc DN Việt chưa tham gia được vào chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu chủ yếu là do chủ quan của DN trong nước, thưa ông?

Đầu tiên là do ý chí của DN Việt. DN chưa có ý chí làm ăn lâu dài, thiếu một tầm nhìn dài hơi. Thứ hai DN không chịu đầu tư công nghệ trước để đón đầu xu hướng mà chỉ muốn nhập máy móc công nghệ lạc hậu với giá rẻ. Đó là điều đáng trách của DN Việt Nam. Các phương tiện thông tin đại chúng cần góp phần "gột rửa" tư tưởng này bằng cách đề cập nhiều đến tầm quan trọng của việc tham gia chuỗi giá trị gia tăng toàn cầu.

Đồng thời, Chính phủ cần có chính sách kích thích DN Việt có được bản lĩnh, dám đương đầu trong môi trường hội nhập quốc tế, cạnh tranh quốc tế, tự tin vào việc tham gia chuỗi giá trị gia tăng toàn cầu.

Thực tế thời gian qua, bàn tay của Chính phủ đã giúp DN Việt quá nhiều, giúp đến mức o bế nên đã vô tình tạo ra một đội ngũ DN chỉ biết trông chờ vào Nhà nước, không dám cạnh tranh. Đó là tàn dư của chế độ bao cấp để lại.

Vậy là muốn tham gia chuỗi giá trị gia tăng toàn cầu, phải dựa vào chính sự nỗ lực của cộng đồng DN trong nước, thưa ông?

Đúng vậy. DN phải xem xét và nắm được xu thế của thế giới, cả về công nghệ, trình độ quản lí, đảm bảo một mô hình quản lí hiện đại, các sản phẩm sản xuất ra tái chế được, đảm bảo nhãn hiệu xanh, đáp ứng an sinh xã hội trong quá trình sản xuất... Có như vậy, DN Việt mới tham gia vào chuỗi giá trị gia tăng toàn cầu. Không chú ý đến điều này, DN Việt chỉ có thể đứng ngoài nhìn.

Xin cảm ơn ông!