Ngành than muốn xuất khẩu 1,55 triệu tấn năm 2021
	Kéo dài thời gian, công suất khai thác một loạt dự án ngành than?
	Thừa than xuất khẩu, thiếu than cho điện
	Gỡ khó cho ngành than: Tăng xuất khẩu thay vì giảm thuế

Các doanh nghiệp ngành than đang đối mặt với nhiều khó khăn. Ảnh: ST

Lợi nhuận khiêm tốn

Năm 2020, báo cáo kết quả kinh doanh của Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) cho biết, sản lượng sản xuất được 38,5 triệu tấn than, tiêu thụ 42 triệu tấn; bốc xúc đất đá trên 188 triệu m3, đào mới gần 255.000m lò; giúp doanh thu đạt 123.425 tỷ đồng, bằng 89% kế hoạch. Lợi nhuận toàn Tập đoàn đạt 3.000 tỷ đồng, bằng 86% kế hoạch

Tuy nhiên, phân tích sâu vào kết quả kinh doanh của một số doanh nghiệp thành viên cho thấy lợi nhuận vẫn chưa thực sự như mong đợi. Theo đó, mặc dù đạt doanh thu nghìn tỷ đồng nhưng doanh nghiệp ngành than lại có lợi nhuận “dậm chân tại chỗ”, mỗi năm chỉ lãi vài chục tỷ đồng, thậm chí có năm còn chịu thua lỗ.

Chẳng hạn, Công ty Cổ phần Than Mông Dương ghi nhận doanh thu năm 2020 hơn 2.077 tỷ đồng, nhưng lợi nhuận sau thuế chỉ đạt 27,8 tỷ đồng, cao hơn khoảng 2 tỷ đồng (khoảng 8%) so với cùng kỳ năm 2019. Nguyên nhân là do ngoài các chi phí bán hàng, quản lý doanh nghiệp, thuế như bình thường, Công ty Cổ phần Than Mông Dương đã phải chi tới hơn 2.421 tỷ đồng cho chi phí sản xuất, kinh doanh. Tương tự, với Công ty Cổ phần Than Cọc Sáu, lợi nhuận năm 2020 đạt 5,6 tỷ đồng trong khi doanh thu tới 3.120 tỷ đồng – mức lợi nhuận thấp nhất trong số các doanh nghiệp than thành viên của TKV.

Đặc biệt, với Công ty Cổ phần Kinh doanh Than miền Bắc, năm 2020, doanh thu của công ty này đạt hơn 10.990 tỷ đồng, cao hơn mức 10.857 tỷ đồng của năm 2019, tuy nhiên, lợi nhuận sau thuế lại chỉ đạt 54,7 tỷ đồng, thấp hơn 14% so với năm 2019. Đặc biệt, trong quý 4, lợi nhuận sau thuế của Than miền Bắc lỗ tới 2,58 tỷ đồng, so với lợi nhuận hơn 38,9 tỷ đồng của năm 2019. Theo lý giải, nguyên nhân do quý 4 công ty có lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ giảm so với cùng kỳ, chi phí tài chính tăng.

Dự kiến xuất khẩu 1,55 triệu tấn than

TKV đặt mục tiêu năm 2021 phấn đấu khai thác 38,5 triệu tấn than, tiêu thụ 42 triệu tấn; đạt doanh thu 123.880 tỷ đồng, lợi nhuận 3.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, doanh nghiệp này cũng nhận định, năm 2021 tiếp tục có nhiều khó khăn bởi tình hình tồn kho than cuối năm 2020 ở mức cao, trong khi dự báo nhu cầu thị trường năm 2021 chỉ tương đương năm 2020. Hơn nữa, điều kiện sản xuất các mỏ ngày một xuống sâu, chi phí sản xuất ngày một lớn cũng tác động đến thực hiện các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật của TKV.

Để đạt được mục tiêu trên, theo Tổng giám đốc Đặng Thanh Hải, TKV sẽ tiến hành liên thông các mỏ lộ thiên, hầm lò để mở rộng không gian và tiết giảm chi phí quản lý, sản xuất; phát triển các mỏ than theo tiêu chí: “Mỏ xanh, mỏ hiện đại, mỏ sản lượng cao;” chuẩn hóa các kho cảng dịch vụ logistics phục vụ công tác xuất nhập khẩu, chế biến, pha trộn, tiêu thụ than. Cùng với đó, TKV sẽ đẩy mạnh đầu tư áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất để tăng năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, tiết kiệm chi phí, hạ giá thành và cải thiện điều kiện làm việc cho người lao động.

Đặc biệt, để giải quyết khó khăn cho ngành than, TKV và Tổng công ty Đông Bắc đã xin chủ trương được xuất khẩu 1,55 triệu tấn than trong năm 2021 (TKV xuất khẩu 1,5 triệu tấn còn Tổng công ty Đông Bắc xuất khẩu 50 nghìn tấn). Bởi trước đó, năm 2020, TKV và Tổng công ty Đông Bắc được đồng ý xuất khẩu 2,05 triệu tấn than. Tuy nhiên, khối lượng than xuất khẩu ước thực hiện năm 2020 chỉ đạt khoảng 714.000 tấn (bằng 34,8% kế hoạch được Thủ tướng thông qua). Trong đó, TKV đạt khoảng 700.000 tấn, Tổng công ty Đông Bắc đạt khoảng 14 nghìn tấn.

Vì thế, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công Thương đã thông qua đề xuất trên cho năm 2021. Theo Bộ Công Thương, than xuất khẩu là than chất lượng cao và xuất khẩu được giá, dùng cho các nhà máy luyện cốc, sản xuất thép. Trong khi đó, than cho sản xuất điện là loại rẻ tiền hơn nhiều, nguồn cung trên thị trường thế giới cũng dồi dào hơn. Vì thế, việc xuất khẩu than sẽ giúp giá trị kinh tế thu về sẽ cao hơn so với tiêu thụ tại thị trường trong nước; đồng thời ảnh hưởng không lớn đến kế hoạch cung cấp điện và vận hành hệ thống điện năm 2021.

Hơn nữa, việc cho phép xuất khẩu các loại than kể trên sẽ giúp các doanh nghiệp ngành than chủ động thực hiện sản xuất kinh doanh; có điều kiện để khai thác nguồn tín dụng dài hạn nước ngoài; có thêm ngoại tệ nhập khẩu vật tư, thiết bị phục vụ sản xuất, nhập khẩu than cho điện; giảm tối đa chi phí cho sản xuất điện…