Thanh toán trực tuyến sẽ hỗ trợ phát triển thương mại điện tử. Ảnh: Hữu Linh

Đó là những thông tin được đưa ra tại tọa đàm “Phát triển thanh toán trong thương mại điện tử” do Bộ Công Thương phối hợp với Ngân hàng Nhà nước tổ chức tại TP.HCM vừa qua.

Doanh số thấp

Ông Sean Preston, Giám đốc Công ty Công nghệ thanh toán toàn cầu VISA khu vực Việt Nam, Lào, Campuchia cho biết, Việt Nam đứng thứ 2 trong khu vực về số lượng người sử dụng internet. Theo thống kê của Công ty đo lường và đánh giá hiệu quả tiếp thị trực tuyến ComScore năm 2013, thời gian online trung bình của người Việt Nam là 26,2 giờ/tháng, cao hơn 10 giờ so với các nước Singapore, Philippines, Malaysia và gấp đôi Indonesia.

Tuy nhiên, hầu hết thời gian online của người Việt dùng để truy cập vào các mạng xã hội, giải trí, dịch vụ, trong khi mức độ tham gia các kênh bán lẻ lại thấp hơn so với trung bình của thế giới.

Theo bà Trương Cẩm Thanh, Giám đốc 123Pay, thống kê năm 2013, doanh số bán lẻ tại Việt Nam đạt trên 2,6 triệu tỷ đồng nhưng doanh số của thương mại điện tử chỉ chiếm 1,7%, đạt 46.200 tỷ đồng. Đáng chú ý, trong tổng doanh số của thương mại điện tử, thanh toán trực tuyến chiếm tỷ lệ rất nhỏ, chỉ đạt 8%, trong khi thanh toán bằng tiền mặt vẫn chiếm tới 74%.

Bà Thanh cho rằng, nếu thanh toán trực tuyến không sớm phát triển, dịch vụ thương mại điện tử tại Việt Nam sẽ không theo kịp các dịch vụ từ nước ngoài. Đồng thời các đơn vị trung gian thanh toán như 123Pay cũng sẽ đối mặt với nhiều thách thức.

Trong đó có nguy cơ không cạnh tranh được với các ví điện tử như Apple Pay, Google Wallet… Bên cạnh đó, chất lượng dịch vụ trung gian thanh toán có thể bị ảnh hưởng, khả năng giao dịch thành công thấp và mức phí dịch vụ không cung cấp cho doanh nghiệp bán hàng giá trị nhỏ.

Thực tế cho thấy, các sản phẩm bán trực tuyến thường có chất lượng kém hơn so với quảng cáo, trong khi giá cả lại không rẻ hơn mua hàng trực tiếp. Ngoài ra, người tiêu dùng vẫn lo ngại về các rủi ro trong thanh toán trực tuyến, sợ lộ thông tin, xảy ra các vấn đề khó giải quyết khi đã thanh toán tiền trước…

Ông Phạm Tiến Dũng, Chủ tịch HĐQT Công ty Chuyển mạch tài chính Quốc gia (Banknetvn), thừa nhận giao dịch điện tử còn khó sử dụng, có tới 45% giao dịch điện tử thất bại. Và khi xảy ra những sai sót thì việc hỗ trợ các đơn vị liên quan lại không tốt.

Cần đẩy mạnh phát triển hóa đơn điện tử

Theo ông Bùi Quang Tiên, Vụ trưởng Vụ Thanh toán - Ngân hàng Nhà nước, thời gian qua, các ngân hàng đã chủ động tiếp cận các DN để phát triển các dịch vụ thanh toán. Hiện, đối với các khách hàng lớn của ngân hàng là doanh nghiệp, tổ chức, khoảng trên 98% các giao dịch thanh toán bằng phương thức chuyển khoản đã được thực hiện qua ngân hàng.

Một số ngân hàng cũng đã đầu tư, triển khai dịch vụ thu hộ tiền điện, nước, cước viễn thông, phí bảo hiểm và một số khoản thu khác như học phí, thanh toán mua hàng trực tuyến... qua tài khoản. Thống kê trong năm 2013, số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ và giá trị giao dịch đã tăng lần lượt 83% và 42% so với năm 2012.

Qua đó cho thấy tiềm năng, xu hướng trong phát triển dịch vụ ngân hàng hiện đại, giúp tạo thêm kênh thanh toán mới, thuận tiện và mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, nhà cung cấp hàng hóa và cả ngân hàng.

Cũng tại tọa đàm, hầu hết các ý kiến đều thống nhất rằng, để phát triển thanh toán trực tuyến, hóa đơn điện tử là một khâu rất quan trọng. Theo ông Vũ Văn Cường, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thuế (Tổng cục Thuế), hóa đơn điện tử mang lại rất nhiều lợi ích như giảm chi phí in ấn, gửi, bảo quản, lưu trữ hóa đơn; thuận tiện cho việc hạch toán kế toán, đối chiếu dữ liệu, kê khai, nộp thuế.

Ngoài ra, việc lập, gửi/nhận, lưu trữ hóa đơn được thực hiện thông qua các phương tiện điện tử nên quá trình thanh toán nhanh hơn, việc bảo quản hóa đơn dễ dàng hơn, tránh xảy ra mất, thất lạc hóa đơn. Hóa đơn điện tử còn là phương thức phù hợp với xu hướng giao dịch điện tử ngày càng phát triển với các hình thức giao dịch ngày càng phổ biến ở Việt Nam cũng như trên thế giới như Mobile Banking, Internet Banking, SMS Banking...

Hiện một số doanh nghiệp như Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam, Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tổng công ty Hàng không Việt Nam đã triển khai thí điểm áp dụng hóa đơn điện tử thành công và đang triển khai mở rộng.

Ông Cường cũng cho biết, hiện hành lang pháp lý và chính sách để phát triển hóa đơn điện tử đã sẵn sàng, tuy nhiên việc triển khai còn gặp nhiều khó khăn do hiểu biết về hóa đơn điện tử của các đơn vị liên quan gồm cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người dân còn hạn chế; việc chấp nhận hóa đơn điện tử của khách hàng cũng rất hạn chế do tâm lý, thói quen lâu nay khi thực hiện giao dịch mua bán hàng hóa, dịch vụ là phải nhận được hóa đơn giấy để chứng minh giao dịch của mình.

Đại tá Lê Minh Loan, Trưởng phòng 3, Cục Cảnh sát phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Bộ Công an đã khuyến cáo về việc, thời gian qua đã xảy ra các trường hợp tội phạm lừa đảo đánh cắp thông tin cá nhân, dùng CMND của người khác để mở tài khoản, đặt mua lại tài khoản của người khác, người nước ngoài vào Việt Nam mở tài khoản để chuyển, nhận tiền bất hợp pháp.

Các ngân hàng thương mại hiện nay chỉ quy định hạn mức tối đa cho mỗi tài khoản được chuyển tiền theo dịch vụ Internet Banking có thu phí mà chưa có quy định hoặc có các công cụ để kiểm soát nguồn gốc, dòng tiền, số lượng cũng như mục đích sử dụng.

Do đó, các ngân hàng cần quản lý chặt chẽ việc đăng ký, sử dụng tài khoản ngân hàng cũng như các loại thẻ tín dụng, cài đặt các phần mềm bảo mật…