Tuyến cao tốc Khánh Hòa- Buôn Ma Thuột. Ảnh: Cổng TTĐT tỉnh Đắk Lắk

Một số dự án trọng điểm có tỷ lệ giải ngân rất thấp

Hiện nay, theo báo cáo từ các bộ và địa phương, tình hình giải ngân vốn đầu tư công có nhiều khởi sắc. Công tác phân bổ vốn đã vượt kế hoạch được giao, ưu tiên bố trí vốn cho các dự án quan trọng quốc gia, dự án cao tốc… Các bộ, ngành, địa phương tích cực đưa ra nhiều giải pháp để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn ngay từ đầu năm và những tháng tiếp theo của năm 2024, hướng tới mục tiêu giải ngân được 95% kế hoạch vốn như yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ.

Tuy nhiên, nhìn thẳng vào thực tế, Bộ Tài chính đã chỉ ra nhiều khó khăn còn tồn tại lâu nay nhưng chưa được giải quyết triệt để, trong đó có các vướng mắc liên quan đến các dự án trọng điểm quốc gia.

Trong công văn gửi Bộ Giao thông vận tải (GTVT) và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương mới đây, Bộ Tài chính cho biết, tổng kế hoạch vốn ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2024 bố trí cho các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành giao thông vận tải là 125.608,2 tỷ đồng, chiếm 19,1% tổng kế hoạch vốn NSNN Thủ tướng Chính phủ giao cho các bộ, cơ quan trung ương và địa phương (657.348,9 tỷ đồng). Tuy nhiên, đến hết ngày 31/3/2024, các dự án mới giải ngân được 14.030,88 tỷ đồng, đạt 11,2% kế hoạch vốn được giao, thấp hơn tỷ lệ giải ngân chung của cả nước (12,16%), trong đó tỷ lệ giải ngân kế hoạch vốn ngân sách địa phương (NSĐP) chỉ đạt 6,2% kế hoạch năm 2024.

Ngoài ra, đến hết tháng 3/2024, có một số dự án chưa thực hiện giải ngân kế hoạch vốn năm 2024 đã được phân bổ hoặc có tỷ lệ giải ngân rất thấp (dưới 0,1% kế hoạch). Một số dự án chưa được giao kế hoạch năm 2024 nguồn vốn NSĐP hoặc mới được giao số kế hoạch vốn nguồn vốn NSĐP rất thấp như dự án thành phần 2 thuộc Dự án đường bộ cao tốc Khánh Hòa – Buôn Ma Thuột (giai đoạn 1 chưa được giao kế hoạch năm 2024); dự án thành phần 1.1 thuộc Dự án Vành đai 4 Vùng Thủ đô Hà Nội còn 1.506 tỷ đồng kế hoạch trung hạn 2021-2025 chưa được giao; dự án thành phần 2.1 thuộc Dự án Vành đai 4 Vùng Thủ đô Hà Nội còn 2.957 tỷ đồng kế hoạch trung hạn 2021-2025 chưa được giao…

Cũng theo Bộ Tài chính, ngày 30/3/2024, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 258/QĐ-TTg về việc giao dự toán và kế hoạch đầu tư vốn ngân sách trung ương (NSTW) năm 2024 từ nguồn tăng thu, cắt giảm, tiết kiệm chi NSTW năm 2021 cho Bộ Giao thông vận tải và 8 địa phương để thực hiện 3 dự án đường bộ cao tốc quan trọng quốc gia. Tuy nhiên, đến ngày 23/4/2024, mới có Bộ GTVT và 4 địa phương (Khánh Hoà, Đắk Lắk, Cần Thơ, Hậu Giang) giao chi tiết kế hoạch vốn NSTW năm 2024 cho các dự án thành phần được giao quản lý với tổng số vốn đã giao 4.021 tỷ đồng. Còn 4 địa phương là An Giang, Sóc Trăng, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu chưa giao kế hoạch năm 2024 với tổng kế hoạch vốn chưa giao là 2.439 tỷ đồng.

Đề nghị giải quyết dứt điểm công tác GPMB theo tiến độ

Ngoài ra, một vướng mắc đã liên tục được nhắc đến trong các báo cáo về giải ngân đầu tư công là công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), thi công dự án.

Theo báo cáo của Bộ GTVT, hiện nay, tiến độ GPMB tại một số dự án thành phần thuộc Dự án cao tốc Bắc Nam giai đoạn 2021-2025; dự án Biên Hòa - Vũng Tàu; dự án Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột chậm hơn so với yêu cầu của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Công tác di dời hạ tầng kỹ thuật, nhất là đường điện cao thế còn nhiều khó khăn, chậm trễ. Chưa hoàn thành việc chuyển mục đích sử dụng rừng, đất rừng, đất lúa dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025, dự án Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột...

Bên cạnh đó, việc triển khai đồng thời nhiều dự án giao thông lớn trong cùng khu vực dẫn tới tình trạng khan hiếm nguồn vật liệu trong quá trình thi công, đặc biệt là vật liệu đất đắp, cát, đá… Bộ Tài chính đánh giá, việc triển khai cơ chế đặc thù về khai thác vật liệu xây dựng thông thường còn nhiều khó khăn, vướng mắc.

Từ những vấn đề nêu trên, theo Bộ Tài chính, một số vướng mắc, tồn tại trong thời gian dài chưa được khắc phục là nguyên nhân chính ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân.

Vì thế, Bộ Tài chính đề nghị Bộ GTVT và các địa phương nắm bắt tình hình giải ngân vốn của từng dự án làm cơ sở để triển khai các giải pháp chỉ đạo, đôn đốc. Đồng thời đề nghị Bộ GTVT và các địa phương triển khai nghiêm túc, quyết liệt các giải pháp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công được Chính phủ quy định tại Nghị quyết về các nhiệm vụ, giải pháp thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán NSNN năm 2024; ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ - Trưởng ban Chỉ đạo tại Phiên họp lần thứ 10 Ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia ngành GTVT.

Đối với công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, Bộ Tài chính đề nghị các địa phương giải quyết dứt điểm công tác GPMB theo tiến độ yêu cầu, trong đó tập trung vào việc xây dựng các khu tái định cư, ổn định cuộc sống người dân. Đối với nguồn vật liệu cho thi công, các địa phương cần khẩn trương xác định đủ nguồn cung vật liệu, phối hợp với các chủ đầu tư, nhà thầu thi công hoàn thành thủ tục về mỏ vật liệu xây dựng thông thường theo cơ chế đặc thù của Quốc hội, Chính phủ, đáp ứng đủ trữ lượng, công suất theo tiến độ thi công.