Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn và lãnh đạo Tổng cục Hải quan đối thoại với đại diện cộng đồng doanh nghiệp để tháo gỡ vướng mắc thủ tục trong lĩnh vực Hải quan (ngày 7-8-2014. Ảnh: T.BÌNH.

Đột phá trong cải cách

Thực tế cho thấy, không phải đến khi Chính phủ ban hành các Nghị quyết, Chỉ thị về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, ngành Hải quan mới triển khai các giải pháp để cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan.

Từ những năm 90 của thế kỷ trước, Tổng cục Hải quan đã bắt đầu khởi xướng các chương trình cải cách và hiện đại hóa thủ tục hải quan. Giai đoạn đầu thời kỳ đổi mới, ngành Hải quan xác định một trong những công cụ cải cách thủ tục hải quan là thực hiện thủ tục hải quan điện tử. T

ừ đó, Tổng cục Hải quan đã xây dựng trình Chính phủ ban hành Quyết định 149/2005/QĐ-TTg, cho phép thực hiện thí điểm thủ tục hải quan điện tử với mục tiêu: “Từng bước cải cách hoạt động nghiệp vụ hải quan theo hướng phù hợp với chuẩn mực của Hải quan hiện đại trong khu vực và thế giới; chuyển đổi từ thủ tục hải quan thủ công sang thủ tục hải quan điện tử; tổng kết, rút kinh nghiệm để hoàn thiện quy trình thủ tục hải quan điện tử”.

Hiện nay, ngành Hải quan đã thực hiện cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan thông qua việc triển khai các hệ thống công nghệ thông tin như: Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS; hệ thống kế toán thuế tập trung; hệ thống E-Manifest… để đơn giản hóa các quy trình thủ tục giảm bớt giấy tờ trong bộ hồ sơ hải quan.

Bên cạnh đó, ngành Hải quan luôn tiếp thu ý kiến đóng góp của cộng đồng DN để cải thiện hoạt động quản lý của hải quan nhằm tạo điều kiện thuận lợi và môi trường minh bạch cho hoạt động XNK của DN. Từ ngày 1-1-2015 đến nay, hệ thống quản lý rủi ro, phân luồng tổng số 3,9 triệu tờ khai XNK. Đặc biệt tỉ lệ kiểm tra hàng hóa hiện chỉ còn 8,3%, góp phần giảm thời gian thông quan hàng hóa, tiết kiệm chi phí cho DN, được cộng đồng DN, Chính phủ và các cơ quan hữu quan đánh giá cao.

Vì mục tiêu phát triển

Để công tác cải cách thủ tục hành chính về hải quan có kết quả thiết thực và xây dựng mối quan hệ hợp tác với DN, những năm qua, ngành Hải quan thường xuyên tổ chức hội nghị đối thoại để DN có điều kiện phản ánh những vướng mắc về cơ chế, chính sách quản lý XNK, thủ tục hải quan, tinh thần thái độ phục vụ của CBCC Hải quan khi thi hành công vụ.

Bằng biện pháp này, Tổng cục Hải quan và các Cục Hải quan địa phương đã kịp thời tháo gỡ nhiều vướng mắc của các DN và nắm thêm được những thông tin bổ ích phục vụ công tác cải cách hành chính về hải quan và kịp thời chấn chỉnh nhiều việc làm sai trái, xử lý những biểu hiện tiêu cực của CBCC thuộc quyền.

Có thể nhắc đến hai cuộc hội nghị đối thoại lớn nhất được Bộ Tài chính tổ chức hàng năm ở phía Bắc, phía Nam. Sau mỗi hội nghị, một số văn bản về thủ tục hải quan và quản lý thuế đã được ban hành mới, thay thế để tạo điều kiện thuận hơn nữa cho DN theo các đề xuất hợp lý của họ.

Thực tế, thủ tục hải quan đa dạng với nhiều loại hình chắc hẳn không tránh khỏi những vướng mắc phát sinh có thể ảnh hưởng đến thời gian thông quan của DN. Nhưng các vấn đề vướng mắc này đều được giải quyết theo nguyên tắc minh bạch, công khai và thống nhất cùng cách hiểu. Còn nhớ cách đây hơn 1 năm, khi Hệ thống VNACCS/VCIS mới đi vào hoạt động, DN nhiều lúc còn lúng túng với việc khai báo, việc kết nối giữa các hệ thống CNTT vệ tinh còn trục trặc, DN bị treo nợ thuế và phàn nàn về khâu giám sát tại cảng gây chậm thông quan hàng hóa... Trong bối cảnh đó, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan đã chủ trì cuộc họp cùng lãnh đạo các vụ, cục nghiệp vụ để lắng nghe và giải quyết vướng mắc cho DN. Ngay tại cuộc họp, phương án giải quyết cho DN bị treo nợ thuế đã được giải quyết. Sau cuộc họp, Tổng cục Hải quan đã có nhiều buổi làm việc với các ngân hàng để phối hợp trong việc thu nộp NSNN, tránh để tình trạng DN đã nộp thuế nhưng việc kết nối giữa ngân hàng và Hải quan chậm trễ. Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan cũng khẳng định, cơ quan Hải quan sẵn sàng làm việc ngoài giờ, kể cả thứ Bảy, Chủ nhật và làm ca để giải phóng hàng tại cảng cho DN.

Cùng với đó, Tổng cục Hải quan đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo các đơn vị thuộc và trực thuộc tạo thuận lợi tối đa cho các DN XNK; trường hợp có đề nghị, Tổng cục trưởng yêu cầu các Cục trưởng Cục Hải quan địa phương bố trí CBCC làm thủ tục ngoài giờ để hỗ trợ DN. Bên cạnh đó, Cục trưởng Cục Hải quan địa phương chịu trách nhiệm trước Tổng cục trưởng về những đơn vị, cá nhân gây phiền hà, sách nhiễu, không tạo điều kiện cho DN XNK.

Việc thiết lập quan hệ đối tác với DN được Tổng cục Hải quan xác định là một nhiệm vụ quan trọng góp phần thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, ổn định kinh tế vĩ mô của đất nước. Các vấn đề giữa Hải quan-DN được giải quyết theo nguyên tắc minh bạch, công khai, đặc biệt là thống nhất cùng cách hiểu, nhằm nâng cao tầm quan trọng của quan hệ đối tác. Công tác phát triển quan hệ đối tác Hải quan- DN được Tổng cục Hải quan triển khai mạnh mẽ từ cuối năm 2013. Đến nay, đã cơ bản đi vào nề nếp và nhận được sự quan tâm ủng hộ từ cộng đồng DN và các bên liên quan. Thông qua các hoạt động do cơ quan Hải quan triển khai, cộng đồng DN đánh giá cao các giải pháp và những lợi ích mà cơ chế hợp tác đem lại. Hiện nay, ngành Hải quan đã thực hiện đồng bộ 4 giải pháp, gồm: Thông tin, tham vấn, tham gia, hợp tác. Trong đó thực hiện tốt các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật, hướng dẫn, hỗ trợ, giải đáp vướng mắc, tiếp thu góp ý, phản hồi từ DN, đồng thời tổ chức triển khai mạnh mẽ các hoạt động tham vấn, hợp tác.

Bên cạnh đó, Tổng cục Hải quan còn có các biện pháp hỗ trợ, tạo thuận lợi cho DN như: Thực hiện Chương trình DN ưu tiên; tăng cường phát triển mạng lưới đại lý thủ tục hải quan; tổ chức đánh giá tuân thủ đối với DN… Tính đến nay, đã có 39 doanh nghiệp được công nhận là DN ưu tiên. Dự kiến đến cuối năm 2015, sẽ nâng tổng số DN được công nhận là DN ưu tiên lên 60 DN. Chương trình DN ưu tiên được Hải quan Việt Nam thực hiện theo khung khổ tiêu chuẩn và khuyến nghị của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO), đã được nội luật hóa tại Luật Hải quan và các văn bản hướng dẫn. Chương trình DN ưu tiên là một trong những giải pháp nhằm cụ thể hóa chủ trương của Chính phủ trong tạo thuận lợi cho hoạt động XNK và hội nhập quốc tế của đất nước, thực hiện cải cách thủ tục hải quan để bắt kịp với trình độ hải quan các nước tiên tiến trong khu vực… Công nhận ưu tiên cho các DN đủ điều kiện thể hiện việc đánh giá của Tổng cục Hải quan đối với quá trình chấp hành tốt pháp luật của các DN, điều này góp phần tạo thêm nhiều thuận lợi trong thực hiện hoạt động XNK và nâng cao thương hiệu của DN.

Công tác phòng, chống các hành vi tiêu cực, nhũng nhiễu gây phiền hà của CBCC Hải quan cũng được lãnh đạo Tổng cục Hải quan quan tâm, chú trọng. Điều này được cụ thể hóa bằng các văn bản đã được ban hành, áp dụng, đồng thời tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát và tự kiểm tra của các đơn vị thuộc và trực thuộc Tổng cục Hải quan. Tổng cục Hải quan cũng đã ban hành Tuyên ngôn phục vụ khách hàng năm 2011 và sửa đổi năm 2015, nhằm tăng cường công khai, minh bạch; tạo điều kiện cho đối tượng tham gia XNK giám sát, đánh giá hiệu quả hoạt động của cơ quan Hải quan… Cơ quan Hải quan sẽ tăng cường các kênh tiếp thu ý kiến của người khai hải quan qua hệ thống điện thoại, đường dây nóng chống buôn lậu, quản lý rủi ro..., cam kết về thời hạn tiếp nhận và xử lý thông quan hàng hóa.

Minh chứng cho thành quả của những nỗ lực đồng hành cùng DN chính là kết quả thông quan của lô hàng. Khi đánh giá về những đổi thay trong thực hiện thủ tục hải quan, đa số DN có điều kiện tiếp cận, trao đổi đều đưa ra nhận xét, thời gian gần đây những thủ tục hành chính trong lĩnh vực hải quan đã giảm đáng kể, thủ tục hải quan điện tử phát huy tác dụng giảm thời gian thông quan hàng hóa XNK cho DN.