Lô hàng gối, nệm cao su và chăn giả xuất xứ Việt Nam bị Hải quan TPHCM bắt giữ. Ảnh: T.Hòa

Chủ động đấu tranh

Theo phân tích của Tổng cục Hải quan, hiện các nước trong khu vực và trên thế giới đã có những chính sách thay đổi lớn như tăng thuế, áp dụng hàng rào kỹ thuật để bảo hộ sản xuất trong nước, trong hoạt động thương mại, đặc biệt các cuộc chiến tranh thương mại Mỹ -Trung, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc…. có tác động rất lớn đến nền kinh tế của Việt Nam.

Mặt khác, Việt Nam đã và đang chịu tác động bởi các Hiệp định thương mai tự do (FTA), do đó hàng hóa từ các nước bị áp thuế suất cao có khả năng sẽ tìm cách chuyển tải bất hợp pháp vào Việt Nam, giả mạo hợp thức hóa xuất xứ Việt Nam sau đó xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ, châu Âu, Nhật Bản… để lẩn tránh mức thuế suất cao do các nước này áp dụng.

Hành vi này dẫn đến nguy cơ hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam bị các nước điều tra, áp thuế chống bán phá giá, thuế tự vệ, thuế trợ cấp ở mức rất cao, gây thiệt hại cho các nhà sản xuất Việt Nam, mất uy tín trên thị trường quốc tế hoặc bị hạn chế xuất khẩu vào các thị trường này nếu bị nước nhập khẩu phát hiện và áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại.

Trước tình hình diễn biến trên, vai trò quản lý, giám sát, kiểm soát của cơ quan Hải quan theo Luật Hải quan là rất quan trọng nhằm chủ động phát hiện, ngăn chặn các hành vi gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp, bảo vệ các nhà sản xuất Việt Nam, thu hút dịch chuyển luồng đầu tư vào Việt Nam sản xuất sản phẩm xuất khẩu đáp ứng tiêu chí xuất xứ Việt Nam, nâng cao tính tuân thủ pháp luật cho các doanh nghiệp về các biện pháp phòng vệ thương mại.

Hiện nay, Tổng cục Hải quan đang tập trung triển khai nhiều giải pháp cụ thể để tăng cường kiểm soát gian lận xuất xứ Việt Nam (Made in Vietnam) của hàng hóa từ nước ngoài như: Ban hành các kế hoạch, quy trình kiểm tra, giám sát, kiểm soát hàng hóa có nguy cơ gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp.

Đồng thời, chủ động trong việc thu thập, phân tích thông tin, xác định mặt hàng, doanh nghiệp có rủi ro cao nghi vấn gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp để áp dụng các biện pháp kiểm soát phù hợp.

Ban hành công văn cảnh báo Cục Hải quan các tỉnh, thành phố tăng cường công tác kiểm tra, xác định xuất xứ hàng hóa nhập khẩu, xuất khẩu khi làm thủ tục hải quan nhằm ngăn chặn tình trạng gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp.

Bên cạnh đó, các lực lượng chức năng trong ngành Hải quan đang tiếp tục đẩy mạnh thu thập thông tin, kiểm tra đối với các lô hàng có dấu hiệu nghi vấn giả mạo C/O, đối với 1 số mặt hàng trọng điểm có kim ngạch xuất, nhập khẩu lớn. Với các hành vi như cố ý nhập khẩu hàng giả mạo nhãn hiệu, sao lậu ở quy mô thương mại hoặc nhằm thu lợi nhuận, cố ý nhập khẩu và sử dụng nhãn, bao gói giả mạo ở quy mô thương mại hoặc nhằm thu lợi nhuận.

Đồng thời, cơ quan Hải quan đã và đang phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng để phát hiện sớm các trường hợp gian lận, giả mạo xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa, chuyển tải bất hợp pháp.

Cùng với đó, ngoài việc hoàn thiện cơ chế chính sách hải quan liên quan đến xuất xứ hàng hóa, Bộ Tài chính (Tổng cục Hải quan) đã tham gia, góp ý hoàn thiện các chính sách pháp luật do các bộ, ngành ban hành như: Tham gia ý kiến đối với dự thảo Thông tư quy định về cách xác định sản phẩm, hàng hóa là sản phẩm, hàng hóa của Việt Nam hoặc sản xuất tại Việt Nam.

Nhiều vụ vi phạm bị phát hiện

Bằng những biện pháp chủ động, cụ thể, thời gian qua, lực lượng Hải quan đã phát hiện, bắt giữ nhiều vụ việc hàng thành phẩm Trung Quốc, khai xuất xứ Trung Quốc khi làm thủ tục nhập khẩu, nhưng thực tế hàng hóa lại ghi “Made in Vietnam”.

Gần đây nhất, ngày 4/11, Chi cục Hải quan cửa khẩu Cảng Sài Gòn khu vực 1 trưng cầu giám định toàn bộ hơn 7 tấn hàng là chăn, nệm, gối các loại từ Trung Quốc nhập khẩu giả mạo xuất xứ Việt Nam. Trước đó, ngày 9/10, lô hàng gần 8.500 sản phẩm quần áo nhập khẩu từ Trung Quốc của Công ty TNHH Thịnh Hòa (Quận 10, TPHCM) giả mạo xuất xứ Việt Nam và Hàn Quốc đã bị Chi cục Hải quan cửa khẩu Cảng Sài Gòn khu vực 1 phối hợp với Đội Kiểm soát Hải quan- Cục Hải quan TPHCM, phối hợp với các lực lượng kiểm tra, phát hiện ngay tại cảng Cát Lái.

Đặc biệt, Tổng cục Hải quan đã kịp thời phát hiện và ngăn chặn vụ việc có nguy cơ gian lận xuất xứ lớn nhất từ trước đến nay. Đó là vụ việc có dấu hiệu giả mạo xuất xứ Việt Nam đối với mặt hàng nhôm tại Bà Rịa-Vũng Tàu thu hút sự quan tâm của dư luận trong thời gian qua.

Trước đó, nhiều vụ việc nhập khẩu hàng hóa gian lận, giả mạo xuất xứ Việt Nam đã bị cơ quan Hải quan phát hiện như vụ việc: Công ty TNHH MTV Thương mại tổng hợp Bảo Tiến An nhập khẩu từ Trung Quốc 3.300 bộ khóa mang nhãn hiệu Khóa Việt Tiệp, 1.560 van bếp ga đã dán tem kiểm nghiệm của Tổng công ty Bảo hiểm Bảo Minh Việt Nam.

Vụ việc Công ty TNHH XNK Trần Vượng, trong tờ khai hải quan có khai báo là Loa kết hợp với máy ghi và tái tạo âm thanh, hàng mới 100% có xuất xứ Trung Quốc, trị giá hàng hóa ghi trên theo khai là 10.217 USD tương đương 238.880.655 đồng. Tuy nhiên khi cơ quan hải quan kiểm tra hàng hóa thì phát hiện có 600 loa thùng kéo và 1.200 micro. Trên thùng carton và mocro có ghi tiếng Việt, nội dung: Loa NANOMAX; Công ty cổ phần xây dựng và điện tử Sơn Tùng, trụ sở Quận Tân Phú – Thành phố Hồ Chí Minh; Made in Việt Nam. Công ty đã khai báo sai về tên hàng, công suất, số lượng, nhãn hiệu, xuất xứ hàng hóa.

Công ty TNHH MTV XNK Thành Quý và Công ty TNHH Thương mại Aeolus Henan, đã nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc về, qua kiểm tra phát hiện 2.880 bút bi ghi nhãn hiệu Thiên Long, 438 bộ tay nắm khóa cửa Huy Hoàng, 287 dòng hàng không khai báo hải quan nghi vấn hàng giả nhãn mác. Hiện nay đã khởi tố vụ án hình sự và chuyển cơ quan có thẩm quyền xử lý theo quy định pháp luật.

Công ty TNHH H.T (thành phố Hồ Chí Minh) khai báo nhập 6 container gạch ốp lát không tráng men, mới 100%, xuất xứ Trung Quốc. Qua kiểm tra phát hiện trên bao bì sản phẩm thể hiện chữ “ Made in Viet Nam” nhãn hiệu ROYALGRESPORCELANTATO, sản xuất tại khu công nghiệp Mỹ Xuân A, huyện Tân Thành, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.

Cơ quan Hải quan đã kiểm tra, phát hiện 4 xe tải vận chuyển 1 lô hàng lớn từ biên giới phía Bắc vào Việt Nam tiêu thụ, hàng hóa ước tính khoảng 100 tấn gồm quần áo, phụ tùng xe máy, xe đạp điện, điện gia dụng, toàn bộ hàng hóa đều có xuất xứ Trung Quốc, nhưng nhiều sản phẩm gắn mác sản xuất tại Việt Nam, thậm chí có sản phẩm còn ghi rõ là sản xuất tại quận Hà Đông (Hà Nội) với hạn bảo hành 1 năm, có chứng nhận quy chuẩn, hàng Việt Nam chất lượng cao.